Budownictwo wiejskie/Materyały budowlane/Wapno
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Budownictwo wiejskie |
| Wydawca | Księgarnia Leona Idzikowskiego |
| Data wyd. | 1917 |
| Druk | Drukarnia-Polska w Kijowie |
| Miejsce wyd. | Kijów — Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały rozdział |
| Indeks stron | |
Z kamieni, mających i bezpośrednie zastosowanie w budownictwie, pierwszorzędną rolę odgrywają wapniaki (Ca COa), z których otrzymujemy wapno. Wapniak, przez wypalanie, ze zbitego przeistacza się w wapno porowate i proszkowe, czyli tlenek wapniowy (Ca O); 100 części, co do wagi, wypalonego wapna, przy oblewaniu go wodą, łączy się z 32 częściami wody, tworząc wodan wapnia Ca(OH)2. Przy tem połączeniu chemicznem temperatura sama przez się podnosi się do 150o C. Mniejsza lub większa ilość domieszek w formacyi zmienia wapień na gips, czyli wodny siarczan wapnia (CaSO4—2H2O); wapienie nie czystej i niejednolitej formacyi, zawierające większy procent domieszek np. o znaku chemicznym Al2O3. Fe2O3, MgO, KO, Na2O, SiO2 — dają produkty pośrednie: te gatunku wapna, które zawierają większą nad 10% ilość krzemionki (Si), mają własność szybkiego twardnienia na powietrzu; gdy je rozrobi się wodą, dają chudą breję (wapno lasowane, wapno hydrauliczne), a zaprawę hydrauliczną. Z mieszaniny pewnych wapieni i glin, w stanie surowym, wyrabia się cegiełki; te wypala się i następnie miele się na proszek, który nazywa się cementem. Cement względnie szybko krzepnie, ale twardnieje w znacznej mierze dopiero po niejakim czasie (do 28 dni). W handlu będący cement jest to drobno zmielony proszek, barwy szaro-zielonkawej.
Cement, zwany Romańskim, należy do słabiej wiążących, a cement Portlandzki wiąże szybciej i silniej.
W naturze zdarzają się samoistne mieszaniny specyalnych glin z wapnem, tworząc surowy materyał cementowy. Takie wyjątkowe miejsca dały właśnie tym produktom owe nazwy, jak to wspominaliśmy, cementów Romańskiego i Portlandzkiego, ponieważ pierwsza formacya ziemi znajduje się w Campanii Rzymskiej, — a druga odmiana silnie wiążącego materyału — w Anglii, w prowincyi Portland. I my mamy na naszych ziemiach wiele odmian wapieni i glino-wapieni, np. wapno z marmurów Kieleckich w Królestwie, Brahiłowskie — na Podolu, Dubieńskie na Wołyniu, z Pustomyt, Brodów i Jarosławia w Galicyi i wiele innych.
.jpg)
Wszystkie te formacye geologiczne w odpowiedni sposób wypalone, a następnie zmieszane z piaskiem i wodą, dają znakomite materyały wiążące. Porowate wapno chłonie wielką ilość wody, przyczem znacznie się podnosi, jak wspominaliśmy, jego temperatura. Po całkowitem zgaszeniu objętości jego także znaczenie wzrasta, i im większy jest wzrost — tem wapno jest czystsze i lepsze. Dobre wapno zwiększa swą objętość conajmniej trzykrotnie, takie wapno nazywa się tłustem, daje ono dobrą zaprawę. Lasowanie czyli gaszenie wapna, t. j. odpowiednie nasycanie wypalonego wapna wodą, odbywa się w celu otrzymania brei, tak zwanego ciasta wapiennego, stanowiącego część zasadniczą zaprawy budowlanej (Rys. 1). Wapno powinno lasować się w skrzyniach, szczelnie zbitych i posiadających otwór, przez który mocno zatopione i rozgracowane, do konsystencyi gęstej śmietanki, wapno zlewa się do odpowiednich dołów. Dla wygody tuż przy wykopanym dole, (mniej więcej o rozmiarach: 4 m. długi, 2 m. szeroki i tyleż głęboki)), ustawia się skrzynię do lasowania, o wysokości 50 cm., szerokości i długości po 2 m., z otworem we środku jednego z boków, przyczem pomieniony otwór musi być zaopatrzony w szczelną drewnianą zasuwę i siatkę, ochraniającą od wpadania do dołu części nierozpuszczalnych, t. j. kamyczków, muszelek i żwiru.
Doły do zlewania wapna mogą mieć dowolną długość i szerokość, lecz nie powinny być głębsze nad 2 m. Wapno suche wsypuje się do skrzyni (mniej więcej 2—3 worki), rozrównuje się je na dnie skrzyni i następnie możebnie szybko zalewa się wodą tak, by wapno całkowicie było nią pokryte, i już w miarę zatapiania należy gracować tak długo, dopóki nie otrzymamy rozczynu bez grudek i kamyków. Taki rozczyn-mleko wapienne, spuszcza się przez siatkę w otworze 20 X 20 cm., o oczkach nie większych nad ½ cm. kwadratowego, do wyżej opisanego dołu, obstawionego dookoła nie szczelnie deskami, a pozostałe w skrzyni resztki wyrzuca się. Ilość tych resztek daje miarę określenia dobroci wapna. Jeśli z tych odpadków pozostaje mniej niż 5% wagi suchego wapna, wsypanego do skrzyni — to takie uznaje się za normalne; jeśli odpadków więcej niż 5% — to wapno nie jest dobre. Bardzo naturalnie, im odpadków nieużytecznych mniej, tem wapno jest lepsze. Wapna, np. Kieleckie, wcale nie posiadają odpadków. Przez szpary w deskach, któremi są obłożone ścianki dołu, ziemia wciąga szkodliwe składniki wapna, jak alkalia i siarkony, a także nadmiar wody. Proces lasowania się wapna po zlaniu do dołu, wcale jeszcze nie jest skończony i trwa dalej, dopóki wszystkie cząsteczki nie dogaszą się. Dlatego świeżo zlasowanego wapna nie należy używać do robót bądź murarskich, bądź tynkarskich.
Zaleca się pozostawić wapno na dole, po zlasowaniu najmniej 2—3 miesiące, a bardzo jest dobrze, gdy pozostaje w dole rok cały, lub dłużej. Jeśli wapno może być zadołowane przez czas dłuższy, należy je lekko przysypać warstwą piasku, grubości 8—10 cm.; jeśli zaś ma zimować w dole, co zawsze jest pożądanem, należy warstwę piasku pokryć słomą, potem deskami; te ostatnie znów warstwą piasku, lub wprost zakryć słomianym daszkiem, a to w tym celu, by ochronić zadołowane wapno od zbytecznej ilości opadów atmosferycznych.
Wapno z jego domieszkami, zależnie od ich dobroci, daje zaprawy wodotrwałe. 1) powietrzne (budowlane), 2) hydrauliczne.
Żeby orzec, czy wapno jest dobrego gatunku, prócz oceny zewnętrznych właściwości, należy jeszcze sprawdzić jego wartość, jak następuje: trzeba wziąć jedną część brei (zlasowanego wapna), w postaci ciasta i dwie takież części piasku, i zrobić zupełnie jednolitą zaprawę, którą łączy się na płask 7—8 cegieł. Jeśli po 3·ch dobach, przy podnoszeniu do góry tak zamurowanego słupka, żadna cegła się nie urwie, to taka zaprawa uważa się za bardzo dobrą, a zależnie od ilości odrywanych cegieł — jest ona lepszą, lub gorszą.
Zaprawa, nie utrzymująca się po 3-ch dobach 6-iu cegieł jest zła, a utrzymująca 9—10 cegieł — znakomita; stąd też można wnioskować, czy wapno jest dobre, czy złe.
