Dramat na Oceanie Spokojnym/Objaśnienie wyrazów żeglarskich
| <<< Dane tekstu | |
| Autor | |
| Tytuł | Dramat na Oceanie Spokojnym |
| Wydawca | Księgarnia Św. Wojciecha |
| Data wyd. | po 1926 |
| Druk | Drukarnia św. Wojciecha |
| Miejsce wyd. | Poznań; Warszawa; Wilno; Lublin |
| Tłumacz | Józef Birkenmajer |
| Tytuł orygin. | Un dramma nell'Oceano Pacifico |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Abordaż — uderzenie burtą statku przy mijaniu lub dojeżdżaniu.
Awarja — szkoda poniesiona przez okręt lub jego ładunek.
Bakort — lewy bok statku. Na bakier — na lewo (od kierunku jazdy).
Bezanmaszt — ostatni z tyłu maszt na trójmasztowcach.
Bocianie gniazdo — p. Mars.
Bocznica — boczna ściana statku.
Bonet — mały żagiel pomocniczy zakładany u końców rej.
Bram — przybranka do oznaczania wszystkiego, co ma związek z drugą, górną nadstawą statku, np. bramreja, bramżagiel etc.
Brasować — nadstawiać podług wiatru.
Brasy — liny u końców rei do przyciągania ich pod wiatr.
Bryza — lekki wiatr na morzu.
Bukszpryt — maszt ukośny na przodzie statku, wystający poza burtę.
Burty — boki i krawędzie statku.
Burtnica lub burtyl — płyta metalowa do obijania statków z boków i od spodu. Także i nazwa ławki w łodzi.
Dawis — hak nad burtą, służący do zawieszania szalupy lub kotwi.
Depka — wąski a głęboki pas wody.
Dłubanka — czółno z pnia wydrążone.
Draga — mniejsza kotwica.
Dryf — zboczenie z właściwej drogi pod wpływem wiatru lub prądu morskiego.
Dunuga — znaczne falowanie na morzu.
Duneta — pomieszczenie dla ludzi na rufie.
Falrep — schodki do wychodzenia na statek.
Fokmaszt — maszt przedni; żagiel na nim nazywa się fokżagiel lub fok.
Gafla — drąg żaglowy, wsparty ukośnie o maszt.
Galarda — inaczej kasztel przedni — kwatera załogi na przedzie okrętu.
Gata — czeluść we wnętrzu statku.
Głada — łagodna fala w czasie pogody.
Grotmaszt — maszt środkowy. Żagiel na nim zwie się grotżagiel.
Grzępa — kępa w morzu, usypisko żwiru na mieliźnie lub pod powierzchnią wody.
Helmąt — rękojeść steru.
Hysować — podnosić do góry. Hys! — komenda na podnoszenie żagli.
Irować — obracać statek dokoła osi pionowej.
Kabestan — winda kotwiczna.
Karnaty — inaczej wanty — liny podtrzymujące maszt z boków.
Kasztel przedni — p. galarda.
Kipiel — wielka fala łamiąca się o brzeg.
Klamburta — górna krawędź burty.
Kliwer — żagiel trójkątny na przodzie okrętu.
Kluza — otwór, przez który przechodzi łańcuch kotwicy.
Krajcmaszt — niemal to samo co bezanmaszt.
Kuter — jednomasztowy statek pobrzeżny.
Kwatera — część górnego pokładu od grotmasztu do krajcmasztu.
Leper — długi sznur marynarski.
Luf — strona, z której dmie wiatr.
Luka — otwór, przez który schodzi się pod pokład.
Ładuga — ładunek okrętowy.
Mars — pomost półkolisty na szlągu masztowym, gdzie stają marynarze przy manipulacjach z żaglami lub na warcie.
Matros — marynarz niższego stopnia.
Mostek kapitański — wzniesienie obserwacyjne dla dowódcy okrętu.
Okrętnik — marynarz.
Oporząd statku — ogół przyborów okrętowych (maszty, kotwie, żagle, reje, liny etc.).
Pachołek — słupek na pokładzie statku, służący do wiązania lin.
Pazur — ostro zakończony hak kotwicy.
Plichta — wzniesiona część pokładu ponad sztabą i kwatera załogi okrętowej.
Płaskoć — plaża.
Pławba — żegluga.
Prysk — fale, bijące o brzeg.
Przelewa — gwałtowna fala, odbijająca się od burty i wdzierająca się na pokład.
Przewal — wielki napływ fali.
Reja — drąg, wiszący poziomo na maszcie i służący do rozpinania żagli.
Re(j)da — miejsce, gdzie okręty zawijają do brzegu.
Rewa — ławica na morzu.
Ruchawa — wielka fala na morzu.
Rufa — tył okrętu.
Rumać — wiosłować na głębi.
Snadzizna — płytkie miejsce na morzu.
Strąd — otwarte nadmorze, opłókiwane falami.
Szafarnia — magazyn okrętowy.
Szalupa — wielka łódź okrętowa.
Szląg — wiązanie części składowych masztu.
Szpir — przedłużenie masztu.
Szpygata — otwór koło burty, odprowadzający wodę z pokładu.
Sztaba — przód okrętu.
Sztabnik — matros, zajmujący stanowisko w sztabie statku.
Sztorman — oficer okrętowy.
Szturm — nawałnica.
Sztymbork — prawy bok statku, Sztybor! — na prawo.
Takiel(aż) — oporząd statku, zwł, olinowanie.
Topżagiel — żagiel górny.
Wanty — p. karnaty.
Wachta, waruga — dyżur, straż (nocna) na okręcie.
Wełna — bałwan, wał, fala.
Węzeł — mila morska.
Wrak — kadłub uszkodzonego okrętu.
Wśledni — rufny, tylny.
Wyglądała — czatownik na marsie okrętu.
Wyzior — p. luka.
Zwara — p. kipiel.
Uwaga. Przeważną część zawartych tu wyrazów i objaśnień wziąłem z bogatego Polskiego Słownika Marynarskiego, opracowanego przez niestrudzonego badacza polskiej mowy żeglarskiej Bolesława Śląskiego (Poznań, 1926).
