Encyklopedja Kościelna/Albert W.
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom I) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1873 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Albert W., Błog., jeden z najuczeńszych dominikanów XIII w., ur. w Lauingen nad Dunajem (w król. Bawarskiém), ok. r. 1200, z możnej rodziny panów na Bollstädt. Jego życiopisarze opowiadają, że od młodych lat był tępego umysłu; lecz po wstąpieniu do zakonu św. Dominika (ok. r. 1221), uprosił sobie u N. Panny zdolności tak wielkie, iż potém był światłem swego wieku; na trzy lata przed śmiercią (zm. 15 Listop. 1280 r.) miały go te zdolności opuścić. Słuchał nauk w Padwie, Kolonji, Paryżu i na innych uniwersytetach. W zakonie, po śmierci jenerała Jordana, sprawował urząd wikarjusza jeneralskiego (1237—1238) i prowincjała w Niemczech (1254—1259); następnie, zniewolony (1260) przez Aleksandra IV Pap., był biskupem ratyzbońskim; lecz po trzech latach zrzekł się biskupstwa, a osiadł w klasztorze swoim w Kolonji, oddając się naukom i życiu zakonnemu. W Kolonji wykładał teologję i filozofję, z wielką dla siebie chwalą. Ś. Tomasz z Akwinu był jego uczniem. Albert, jeżeli nie genjuszem, to ogromem swej wiedzy przewyższał wszystkich współczesnych, a jego znajomość nauk fizycznych była powodem, że poczytywano go za czarnoksiężnika. On w wiekach średnich filozofji Arystotelesa nadał przewagę i rozpowszechnił przyrodnicze tego filozofa dzieła. Komentarze jego na dzieła Arystotelesa, wysoce są cenione (ob. Arystotelizm scholastyczny). Dzieła Alberta Wielkiego razem wydał Piotr Jammy, teolog, zak. dominik. w Lyonie (Lugduni) 1651, w 21 tomach in folio; ale nie wszystkie, bo wiele jest jeszcze nie wydanych, które wylicza Quetif (Bibliotheca Dominicanor. t. I, s. 179—183), a i z drukowanych nie które wypuszczone w onym zbiorze. Większa część tych dzieł odnosi się do djalektyki[1], fizyki i matematyki[2]; inne do teologji i ascetyki[3]. W zakonie dominikańskim i w djecezji regensburgskiej obchodzi się jego uroczystość d. 15 Listopada. Biskupi niemieccy, zebrani na sob. watykańskim, prosili Stolicę Apostolską o uznanie go za doktora Kościoła, na co otrzymali odpowiedź, że wprzód nastąpić winna jego kanonizacja. Żywot jego opisał Jacobus Gandensis (w. XV) p. t. Legenda b. Alberti M. compendiosa et metrica (Coloniae, 1490), i Radulphus de Noviomago (Legenda b. Alb. M. Coloniae, bez r.; następne wydania tamże 1484 i 1490); a z późniejszych Sighart (Albertus M. sein Leben und seine Wissenschaft, nach den Quellen dargestellt. Regensburg, 1859, 8°).
- ↑ De praedicabilibus. De 10 praedicamentis. De principiis. De interpretatione ll. II. De syllogismo simpliciter, seu priorum Analyticorum ll. II. De demonstratione, seu posteriorum Analyticorum ll. II. Topicorum libri octo. De sophisticis elenchis ll. II. Wszystkie te dzieła wyszły najprzód w Wenecji 1494 i 1500; powtórzone w tomie I Operum Alb. M. ed. Jammy.
- ↑ De physico auditu. De coelo et mundo. De generatione et corruptione. De Meteoris. De Mineralibus. De anima. Metaphysicorum Il. 13. Ethicorum Nicomachior. ll. 10. Politicor. ll. 8. De sensu et sensato. De memoria et reminiscentia. De somno et vigilia. De motibus animalium. De aetate, sive de juventute et senectute. De spiritu et respiratione. Speculum Astronomicum, przypisywane przez niektórych Rogerowi Bakonowi, a traktujące o książkach pozwolonych i zakazanych. De animalibus i t. d. Wszystkie w t. II—VI Operum Alb. M. ed. Jammy.
- ↑ Kommentarze na księgi: Psal., Thren., Bar., Dan., 12 Proph. min., 4 Evang. Sermones. Commentarii in B. Dionys. Areop., — in libros Sententiarum. Summa Theologiae. Mariale, sive Quaestiones 230 super Evang. Missus est Ang. De laudibus B. V. M. ll. 12, bezimiennie. Argentinae 1493, a pod imieniem Richardi a S. Laurentio, Duaci (1625)., Biblia Mariana (teksty z całej Biblji o N. M. P.) i inne. Ob. Opera Alb. M. ed P. Iammy, t. VII—XX. Często przedrukowywane dziełka p. t. Alberti Magni Liber de secretis secretor, albo De Secretis mulierum (tłumaczone na język polski „w Amstelodamie, w drukarni polskiej pod znakiem Orła białego, 1695 r. O sekretach białogłowskich, mocy ziół i kamieni”; podług starego napisu tłumaczem miał być Franciszek Klękowski), jako też De Mirabilibus mundi i De secretis naturae, sive de Physionomia, fałszywie noszą imię Alb. W.