Encyklopedja Kościelna/Chrześcjanie
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Tytuł | Encyklopedja Kościelna (tom III) |
| Redaktor | Michał Nowodworski |
| Data wyd. | 1874 |
| Druk | Czerwiński i Spółka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Chrześcjanie, wyznawcy Chrystusa, chrztem św. odrodzeni. Nazwa ta pochodzi z Antjochji nad Orontem, gdzie około 40 r. po Chr. powstała pierwsza parafja złożona z chrześcjan, z poganizmu nawróconych, i gdzie też po raz pierwszy wierni około 43 r. zostali nazwani chrześcjanami. Dzieje Apostolskie opowiadają to w r. 11, 26. Oczywistą jest rzeczą, że nazwa χριτιανοί, christiani, znaczy to samo, co οί τού Χριστού, t. j. uczniów, zwolenników Chrystusa. Nazwa ta nie pochodzi zapewne od samych chrześcjan, bo ci nazywali się zazwyczaj uczniami, braćmi, świętymi, wiernymi; nadto, wyraz christiani był początkowo używany w pewnego rodzaju pogardliwém znaczeniu, jak to widać z Dz. Ap. 26, 28. 1 Piotr. 4, 14. 16 i z Tacyta, Annal. XV 44. Nie żydzi też nazwę tę wymyślili, bo nienawistnych sobie ludzi nie nazywaliby zaszczytném mianem zwolenników Mesjasza, uczniów pomazańca (ob. Chrystus); zresztą wiadomo, że nazywali ich nazarejczykami, galilejczykami. Prawdopodobnie więc nazwa, o której tu mowa, pochodzi od pogan, a mianowicie, jak rzymska jej forma wskazuje, od Rzymian. Grecy powiedzieliby οί τού Χριστού, ci (co są) Chrystusa; Rzymianom zaś, mieszkającym w Antjochji, poręczniej było mówić: christiani, tak jak zwolenników Cezara nazywano caesariani, Pompejusza — pompejani; uważali oni bowiem wyraz Chrystus za imię własne, nie domyślając się bynajmniej, że to jest nazwa honoru i że znaczy namaszczonego. Że nazwa ta wyszła z Antjochji, tém się objaśnia, iż tu pierwsza powstała parafja z pogan i że ta wyraźniej wyróżniała się od żydów, niż to miało miejsce w Palestynie. Obok nazwy christiani, spotyka się i drugą formę chrestiani, gdy niektórzy poganie, nie rozumiejący znaczenia messjanizmu, nazwę Zbawiciela wywodzili nie od χρίο — namaszczam, ale od χρηστος — wyborny, prawy (Tertul. Apolog. c. 3 Lactant. IV 7; Sueton. Vita Claudii c. 25). Nazwa ta za pogardliwą przez pogan uważana, przez wyznawców Chrystusowych przyjęta była niebawem, jako zaszczytna. Dawni Ojcowie Kościoła dawali jeszcze nadto chrześcjanom następne nazwy: catholici, dla odróżnienia od heretyków i dla oznaczenia chrześcjan prawowiernych, należących do jednego Kościoła powszechnego; ecclesiastici, kościelni, członkowie kościoła; dogmatici, wyznawcy prawdziwej nauki chrześcjańskiej; gnostici, t. j. uczestniczący w prawdziwej mądrości (gnosis). Symbolicznie jeszcze oznaczali ich nazwą pielgrzymów, wędrowców, baranków (ob.), ryb (ob.). Żydzi i poganie bogaty mieli słownik przezwisk dla chrześcjan. Oprócz wyżej wspomnianych nazw nazarejczyków i galilejczyków, zwali ich jeszcze magami, sibyllistami, parabolanami, desperatami (biatanatami), ateuszami, nowinkarzami, staurolatrami czyli crucicolae, t. j. czcicielami krzyża, asinarii v. onochoetae, czcicielami osła, cinerarii, czcicielami popiołów, relikwji i t. p. W późniejszych wiekach żydzi nazywali chrześcjan hopherim (zbrodniarzami, bezbożnikami), chiconim (znajdującymi się po za społeczeństwem ludu Bożego), idumejczykami, ludem Ezawa i t. p. U mahometan nazywają się chrześcjanie nazarai lub nassrai, od ansar, pomocnik Mesjasza; almoszrikina, czciciele trzech bogów, i t. p. Cf. Hebenstreit, De variis christianorum nominibus, Jen. 1713; Heumann, De ortu nominis christianor. Götting., 1736. N.
