Encyklopedyja powszechna (1859)/Amonijaki organiczne
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Amonijaki organiczne |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Amonijaki organiczne, pochodzące od typu N w którym jeden, dwa lub trzy jedn. wodoru, są podstawione rodnikami alkoholowemi. Jeżeli za 1 jedn. 11 podstawia się 1 jedn. rodnika alkoholowego, powstają zasady amidowe, np. metylijak, w którym podstawiony jest metyl C₂H₃ — N fenylijak, w którym podstawiony jest fenyl C₁₂H₅ (ob. anilina). Zasady imidowe powstają przez podstawienie dwóch jedn. H jednym albo dwoma rodnikami alkoholowemi np.
N dwumetylijak, N metylijak. Zasady nitrylowe powstaja przez podstawienie trzech jedn. H. np. N trzymetylijak; N etylinetylamylijak i t. p. Ciała te, podobnie jak amonijak NH₃, względem kwasów tlenowych staja się dopiero zasadami gdy przybiorą pierwiastki 1‑go jedn. wody. W typie ammonu N mogą być podstawione 1, 2, 3 lub 4 jedn. H jednym lub różnemi rodnikami, tak np. czterometylin. N metyletylamylfenylin i t. p. W połączeniu z tlenem i wodą ciała te dają zasady; tak np. (C₂H₃)₄O₄ HO czterometylin, a właściwie wodan. Amidem zowiemy połączenie NH₂, Imidem zaś NH; rzeczywiście jednak połączenia te nie istnieją; znajdujemy je bowiem tylko w związkach organicznych, pochodzących od typu NH₃, w których za wodor podstawione są rodniki kwasowe tlen zawierające (ob. acetyl), a niekiedy i inne. Jeżeli w typie N podstawiony jest 1, 2 lub 3 jedn. H rodnikami kwasów jednozasadowych, a niekiedy i alkoholowych, powstają Amidy np. N acetamid, w którym za 1 H jest podstawiony acetoil C₄H₃O₂ (ob. acetyl). Imidy zaś powstają wówczas gdy w typie NH₃, 2 jedn. H są podstawione 1 jedn. rodnika kwasu dwuzasadowego np. N sukcyninid gdzie za 2 H jest podstawiony sukcynyl. Dwuamidy i trzyamidy pochodzą od podwojonego i potrojonego typu amonijaku, mianowicie N₂ i N₃ . Liczba tego rodzaju połączeń jest bardzo wielka: a teraz gdy znane są alkohole dwu i trójzasadowe, prawdopodobnie będą i zasady od podwójnego i potrójnego NH3. T. C.