Encyklopedyja powszechna (1859)/Anatomija patologiczna
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Encyklopedyja powszechna |
| Tom | Tom I |
| Rozdział | Anatomija patologiczna |
| Wydawca | S. Orgelbrand |
| Data wyd. | 1859 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
Anatomija patologiczna, czyli chorobowa (anatomia pathologica). Jestto nauka zajmująca się śledzeniem i rozpoznawaniem uszkodzeń, przeistoczeń oraz wszelkich zmian w istocie, związku i położeniu narzędzi, przez chorobę zdziałanych, zasadza się na znajomości anatomii ciała zdrowego: gdy ta poznaną została, zaraz zaczęto śledzić przemiany chorobliwe w ciele. Jakoż anatomija patologiczna tém jest dla ciał uorganizowanych chorych, przedstawiających zboczenia od składu prawidłowego, czém właściwa anatomija dla tychże ciał w stanie zdrowia; Anatomija patologiczna ściśle jest połączona z medycyną, służy do jej objaśnienia, do zrozumienia i wytłomaczenia zjawisk podczas choroby dostrzeganych, dzieli się na ogólną i szczególną. Pierwsza zajmuje się dociekaniem pierwiastków rodzących choroby, śledzi istotę substancyi, jej skład i tkaninę; druga zaś bada narzędzia funkcyjne. Aż do XIV wieku anatomija patologiczna ograniczała się na znajomości empirycznej kilku faktów oderwanych. Dopiero Vesale uczuł jej niedostatek i konieczność; najpierwszy też polecił otwieranie trupów, jako jedyny sposób osiągnięcia dokładnego poznania przyczyn choroby. Odtąd postęp tej nauki zaczął być ogromny. Najświatlejsi lekarze zeszłego wieku poświęcili się jej z gorliwością: Morgagni, Lieutaud, Portal, Sandifort i tylu innych. Tymczasem i postępy fizyjologii, wpływając na wszystkie gałęzie medycyny, odbiły się zarówno i w anatomii patologicznej. Nauka Hallera i Bichat’a przez nowszych patologów uwzględnioną i przyjętą została. Dzisiaj niepoprzestają na zbieraniu tylko i gruppowaniu faktów w patologii, lecz starają się za pomocą mikroskopu zgłębić samą istotę, oraz sposób w jaki tworzą się i wyrabiają uszkodzenia anatomiczne. W takim właśnie duchu pisane są dzieła Baillie, Meckel’a, Laennec’a, Crueeilher’a, Lobsteina, Andral’a, Albers’a, Carswell’a, Hope’go, Hasse, Vogla, Gunsberga, Nirchova, Rokitańskiego, Bocka, Forstera, Wedla i wielu innnych. Dr. J. K.
