Krótkie wiadomości z dziejów Polski/Ród Jagiellonów
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Krótkie wiadomości z dziejów Polski |
| Wydawca | Leon Idzikowski |
| Data wyd. | 1917 |
| Druk | Drukarnia Polska w Kijowie |
| Miejsce wyd. | Kijów |
| Źródło | Skan na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Władysław Jagiełło (1386-1434) ochrzcił się a następnie koronował w Krakowie na króla i zabrawszy kapłanów, udał się na Litwę i tam wiarę świętą wprowadził.
Władysław Jagiełło.
Władysław Jagiełło oddał rządy na Litwie swemu bratu Witoldowi, chcąc zająć się wyłącznie Polską. Ale wnet Witold wypowiedział mu posłuszeństwo i połączył się z Krzyżakami, chcąc utworzyć osobne państwo litewskie. Dopiero, gdy go Tatarzy nad Worsklą pobili, zerwał z Krzyżakami i zwrócił się ponownie o opiekę do polskiego króla. Krzyżacy, widząc, że już Litwa przyjęła św. wiarę, więc nie będą mieli powodu do napadów, postanowili zemścić się na Jagielle. Zebrali z całego zakonu rycerzy i zagarnęli ziemię dobrzyńską. Jagiełło zmuszony więc był rozpocząć wojnę z Krzyżakami i zadał zakonowi wielką klęskę pod Grunwaldem i Tannenbergiem (1410). Klęska ta na zawsze złamała potęgę zakonu. Ziemia dobrzyńska została zwrócona Polsce, Pomorze pozostało jednak jeszcze w rękach Niemców.
Polacy i Litwini, których zwycięstwo, odniesione pod Grunwaldem, przekonało, iż, idąc razem, ręka w rękę, utworzą potężne państwo i staną się groźniejszymi dla nieprzyjaciół, zebrali się w r. 1413 na zjazd do Horodła, gdzie zawarli tak zwaną „Unję horodelską“, którą się jeszcze ściślej połączyli.
Po śmierci Jagiełły, na tron wstąpił dziesięcioletni syn jego, Władysław Trzeci Warneńczyk (1434-1444). Małoletniemu królowi pomagał w rządach Zbigniew Oleśnicki, biskup krakowski.
Władysław Wareńczyk.
Polska dosięgła wówczas takiej potęgi iż Czesi i Węgrzy ofiarowali jej swe korony, Król jednak nie chciał przyjąć czeskiej korony; natomiast chętnie zasiadł na tronie węgierskim (1440), by wspólnemi siłami bronić Europę od Turków. Walcząc z nimi, młody a bohaterski król zginął pod Warną.
Po śmierci Władysława Warneńczyka obrano królem brata jego, Kazimierza Jagiellończyka (1447-1492). Był to król nadzwyczaj energiczny. Pobił Krzyżaków, odebrał im Pomorze i Prusy i Wielkiego Mistrza zmusił do złożenia mu hołdu. W statutach Nieszawskich dał szlachcie udział w rządach; mianowicie: od
tego czasu król polski nie mógł wydawać nowych praw, ani ogłosić wojny bez zgody sejmików szlacheckich.
Śmierć Władysława Warneńczyka w bitwie z Turkami pod Warną.
Zygmunt I Stary.
Miał sześciu znakomitych synów: jeden z nich Władysław, był królem czeskim i węgierskim; Kazimierz został zaliczony w poczet Świętych; trzech z nich było królami polskimi (Olbracht, Aleksander i Zygmunt), a ostatni Fryderyk został biskupem.
Po śmierci dzielnego króla, obrano jego syna Jana Olbrachta (1492-1502). Król ten pozbawił kmieci prawa przechodzenia z miejsca na miejsce i oddał ich pod władzę szlachty. W wojnie z Mołdawią poniósł wielką klęskę.
Połączenie Litwy z Polską za Zygmunta Augusta.
Po śmierci Jana Olbrachta panował brat jego Aleksander (1501-1506), który na sejmie w Piotrkowie dał nowe przywileje szlachcie.
Po nim wstąpił na tron najmłodszy z synów Kazimierza Jagiellończyka — Zygmunt Pierwszy, nazwany dla dojrzałego wieku i wielkiej powagi Starym (1506-1548). Prowadził on wojnę z Moskwą. Za jego zgodą Wielki Mistrz krzyżacki przyjął protestantyzm, ogłosił się księciem pruskim i w 1525 roku złożył uroczysty hołd królowi. Zygmunt przyłączył do Polski ostatnią dzielnicę polską — Mazowsze.
Po śmierci Zygmunta panował jedyny syn jego Zygmunt Drugi August (1548-1572), ostatni z Jagiellonów.
Przyłączył on do Polski Inflanty, przyjął hołd od księcia Kurlandji. W roku 1569 na sejmie w Lublinie przeprowadził i utrwalił unię Polski z Litwą.
