M. Arcta Słownik ilustrowany języka polskiego/1. Nie

<<< Dane tekstu >>>
Autor Michał Arct
Tytuł M. Arcta Słownik ilustrowany języka polskiego
Wydawca M. Arct
Data wyd. 1916
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne N – wykaz haseł
N – całość
Indeks stron
Strona w Wikisłowniku Strona w Wikisłowniku

Nie, przysł., oznaczający przeczenie; w połączeniu z innemi wyrazami oznacza coś wręcz przeciwnego, brak czego a. przymiot pośredni, np. nieprzyjaciel = wróg, niewiara = brak wiary, niezdrów = chory, niemały = duży, dość duży, nieżywy = martwy; niedobry = zły; niejeden = wiele, wielu; nieswój = któremu coś dolega, niechcący = mimowoli, niewiele = mało, niedaleko = blizko, niemniej = jednak, pomimo to, nienajgorzej = nieźle, niczego sobie; z imiesłowami biernemi czasu przeszłego oznacza, ze coś jest niewykonalne (nieodgadniony = którego odgadnąć nie można, niecofniony = którego nie można cofnąć, niezliczony = którego nie można zliczyć i t. d.); łącząc ś. z innym wyrazem, czysto zmienia jego znaczenie (np. nierząd = rozpusta, niewola = brak wolności, niewidomy = ociemniały); łączy ś. też z wyrazami, które bez nie używają ś. rzadko, a. wcale się nie używają (np. nienawidzieć, niedołęga, nieuk); jako przysłówek rozdzielny, neguje część zdania a. całe zdanie; jak n., kiedy n.; oznacza czynność wzmocnioną (jak nie zacznie krzyczeć!, kiedy nie wytnę go w twarz!); a n.! a czy n.! = wyraża twierdzenie tego, o co ś. pytamy (a n. mówiłem! = przecież mówiłem); albo n., alboż n. = zdaje mi ś., że..., z pewnością, bez wątpienia (alboż n. dałem ci pieniędzy!); ledwo n., ledwie n. = prawie, bez mała, mało brakuje, i żeby... (ledwo n. umarł ze strachu); n. bez = z czym, mający co, mając co (n. bez powodu, człowiek n. bez rozumu); n. bez tego, żeby n. = to być nie może, żeby n. (n. bez tego, żeby n. zarobił = z pewnością zarobił); n. od rzeczy = rozumnie, stosownie; n. od tego jestem = przystaję na to; n. do rzeczy = bezsensownie, niestosownie, od rzeczy; n. mogę n. = muszę (nie mogę nie przyznać); nie powiem, żeby n. = powiadam, że tak, twierdzę, że...; zamiast: niestosowny, niewłaściwy; n. czas, n. pora = w czasie niewłaściwym; n. w czas = zapóźno; n. tu miejsce, n. w miejscu = w miejscu niewłaściwym; n. na miejscu być = być niewłaściwym; n. do... = za trudny do..., niemożliwy do... (zmienił ś. n. do poznania, wina n. do darowania).


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Michał Arct.