Pies, w
lm., rodzina zwierząt drapieżnych o tępych pazurach i gładkim języku, do której należą psy domowe różnych ras: lisy, szakale, wilki i t. p.;
p. samica = suka, małe psa = szczenię; chociaż pies jest zwierzęciem pełnem dodatnich przymiotów, wyrodziło się jednak mnóstwo porównań i wyrażeń nieprzychylnych mu, i tak: zły jak
p. = człowiek niegodziwy, nicpoń, nikczemnik, łajdak; ty
p-ie! = łajdaku!; coś marnego, nędznego, lichota: czy to
p.? = to nie byle co!; strzeż ś. psa, co milczkiem kąsa = obawiaj ś. obłudnika; nie ciągnij
p-a za ogon, bo ukąsi = nie narażaj ś. na niej bezpieczeństwo; żyją, jak
p. z kotem = w wiecznej niezgodzie; kto chce psa uderzyć, kij znajdzie = kto chce coś wykonać, znajdzie środki do tego; głodny jak
p. = okropnie głodny; kłamiesz, jak
p. = bezwstydnie, bezczelnie; twardy, chudy i t. p., jak
p. = strasznie twardy, chudy i t. p.; dobra
p-u i mucha = nie należy gardzić i małą korzyścią;
p-y wyją, a miesiąc świeci = mówi ś. o kimś, co jest wyższy nad obmowę ludzką;
p. szczeka, wiatr niesie = nie należy zwracać uwagi na plotki;
p-u oczy sprzedać = być bezwstydnym;
p-a z domu nie wygonić = brzydka pogoda; nie mieć kogo za
p-a = gardzić kim; za
p-a stoi = nic nie wart; to
p-a nie warto = niema żadnej wartości; jest jak
p. na uwięzi = ma uciążliwe obowiązki, nie ma swobody; zbić, jak
p-a = mocno wybić; jestem spragniony, jak
p. = strasznie spragniony; zjadł
p. sadło = sumienie go gryzie za zły uczynek;
p. i na Bożą mękę szczeka = nikt nie uniknie obmowy nędznych ludzi;
p. kości nie ogryzie i drugiemu nie da,
p. siana nie zje i krowie ś. nie da = mówi ś. o skąpcu i samolubie nieużytym; przyjdzie na
p-a mróz = na każdego przyjdzie bieda; kocha go, jak
p-y dziada w ciasnej ulicy = nienawidzi;
p-y na kim wieszać = szkalować go; co po
p-ie w kościele = mówi ś. o człowieku, który chce dostąpić niezasłużonego zaszczytu; jak
p-a z domu go wypędził, palnąć mu w łeb, jak
p-u = bez litości; jak na
p-a łyko = mówi ś. o człowieku, nawykłym do upokorzeń; wierny, jak
p. = bardzo wierny; służyłem ci, jak
p. = wiernie; nie dla
p-a kiełbasa = za wielki to dla ciebie zaszczyt, ominie cię ta gratka; i
p-a tam niema = niema nikogo, niema żywego ducha;
p. z kulawą nogą nie przyszedł = nikt ś. nie zjawił; co u
p-a! = co u licha!, co to znaczy!; pod
p-em = bardzo źle, bardzo kiepsko, nędznie; to
p-u na budę ś. nie zdało, na
p-a ś. zdało = na nic ś. nie przyda, nic nie warto; zdechł
p.! = wszystko stracone!; zejść na
p-y = zmarnieć; psy go zjadły = liczna służba zrujnowała go;
p. wielki i
p. mały = dwa gwiazdozbiory na półkuli południowej.
Strona w Wikisłowniku
