Naród i Państwo (Limanowski, 1906)/Wstęp
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Naród i Państwo |
| Podtytuł | Studyum socyologiczne |
| Wydawca | Towarzystwo Wydawnictw Ludowych |
| Data wyd. | 1906 |
| Druk | Drukarnia Narodowa |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Jednem z najważniejszych zagadnień społecznopolitycznych jest wyjaśnienie dokładne stosunku, jaki powinien zachodzić pomiędzy narodem i państwem. Zrozumienie tego stosunku ma bardzo ważne znaczenie nie tylko pod względem społeczno-politycznym, ale także i ze względu na stosunki ekonomiczne.
Historya Francyi wyjątkową przedstawia w tym przedmiocie korzyść. Widzimy w niej, jak się wytwarzają narody, jak się buduje państwo, jak naród przychodzi do samowiedzy, do zrozumienia, czem powinien być on w państwie, jak się należy w tym celu przeobrażać, przebudować je; wreszcie widzimy w niej pierwsze próby, pierwsze usiłowania budowy nowego, najkorzystniejszego dla wszystkich porządku.
I nie dość tego. Cały szereg znakomitych dziejopisarzy francuskich ułatwia nam objęcie i zrozumienie tych ważnych procesów, odbywających się w narodzie i w państwie. Tacy mistrze, jak Michelet i Henryk Martin, dali poznać w całej pełni życie państwowo-narodowe we Francyi; Guizot uwydatnił metodą analityczną rolę główniejszych czynników w jej dziejach; ale nadewszystko Augustyn Thierry w syntetycznem uogólnieniu dziejów przedrewolucyjnych uchwycił tę nić prawdziwą, która z ciemnego labiryntu zawikłań różnorodnych wyprowadza myśl badacza na jasną widownię. Można się nie zgadzać z oceną ujemności lub dodatniości dążeń i kierunków, wskazanych przez znakomitego historyka stanu trzeciego (Essai sur l’histoire de la formation et des progrès du Tiers État), ale niepodobna zaprzeczyć trafności w ujęciu faktycznem całości przebiegu ewolucyjnego. Historya wielkiej rewolucyi, opracowywana z zamiłowaniem w dziełach utalentowanych pisarzy, stawia nam przed oczy jakby żywy obraz tych olbrzymich usiłowań, które podjęto w celu zburzenia wiekowej niesprawiedliwości i zbudowania nowego, sprawiedliwego porządku. W ostatnich czasach przybyły dwa ważne nowe dzieła.
Jaurès podjął, z punktu widzenia socyalistycznego, rewizyę dziejów Wielkiej Rewolucyi, a Aulard wykonał syntetyczne onych uogólnienie. Wreszcie najnowszą historyę Francyi, dzieje Komuny Paryskiej, opracowywały znakomite pióra. Marx usiłował nawet odczytać na jej kartach wskazówki przyszłościowego rozwoju społeczeństw ludzkich.
Na tle więc francuskiej historyi łatwiej niż na tle dziejów jakiego innego narodu nakreślić szkic socyologiczny, celem uwidocznienia stosunku wzajemnego państwa do narodu. Z tych to powodów wybrałem historyę państwa francuskiego.
