O obrotach ciał niebieskich
| Dane tekstu >>> | ||
| Autor | ||
| Tytuł | O obrotach ciał niebieskich | |
| Wydawca | Stanisław Strąbski | |
| Data wyd. | 1854 | |
| Druk | Stanisław Strąbski | |
| Miejsce wyd. | Warszawa | |
| Tłumacz | Jan Baranowski | |
| Tytuł orygin. | De revolutionibus orbium coelestium | |
| Źródło | skany na Commons | |
| Inne | Cały tekst | |
| ||
| Indeks stron | ||
 Artykuł w Wikipedii
| ||
TORUNENSIS
| |
| VARSAVIAE,
Typis Stanislai Strąbski. Anno MDCCCLIV. |
W WARSZAWIE,
W Drukarni Stanisława Strąbskiego. Roku 1854. |
W Warszawie dnia 30 Września (12 Października) 1853 roku.
F. M. Sobieszczański.
N. COPERNICI OPERA.
DZIEŁA KOPERNIKA.
.....„Quis enim inhaerendo iis, quae in optimo ordine constituta videat divina dispensatione dirigi: assidua eorum contemplatione et quadam consuetudine non provocetur ad optima, admireturque Opificem omnium, in quo tota felicitas est et omne bonum?.....“
N. Copernicus in Praefatione.
|
1473 — 1543.
SPIS RZECZY
w tém dziele zawartych
stronnica.
Do czytelnika o Zasadach tego dzieła (przedmowa Osiandra)
1
Przedmowa autora (teraz dopiéro ogłoszona)
10
ROZDZIAŁ I.
Świat jest kulisty
13
— II.
Ziemia jest także kulista
14
— III.
Jakim sposobem ziemia wraz z wodą jednę kulę tworzą
16
— IV.
Bieg ciał niebieskich jest jednostajny, kołowy, nieustający albo z kołowych złożony
18
— V.
Czy ziemia podlega biegowi kołowemu i o miejscu jéj w przestrzeni
20
— VI.
Niezmierna rozległość nieba w porównaniu do wielkości ziemi
22
— VII.
Przyczyna, dla któréj starożytni mniemali, że ziemia niewzruszona, jest środkiem świata
25
— VIII.
Rozbiór powyższych dowodów i ich niedostateczność
27
— IX.
Czy można ziemi przyznać więcéj biegów, i o środku świata
32
— X.
Porządek ciał niebieskich
33
— XI.
Wykład trojakiego biegu ziemi
40
— XII.
O wielkości linij prostych w kole
45
— XIII.
O bokach i kątach trójkątów płaskich prostokréślnych
57
— XIV.
O trójkątach kulistych
62
Wstęp
78
ROZDZIAŁ I.
O kołach i ich nazwiskach
80
— II.
O pochyłości ekliptyki, o oddaleniu zwrotników i sposobie ich dochodzenia
83
— III.
O łukach i kątach przecinających się kół: równika, ekliptyki i południka, o zboczeniu i wznoszeniu prostém i o ich rachowaniu
84
— IV.
Z wiadoméj szérokości i długości któréjkolwiek gwiazdy zewnątrz ekliptyki położonéj, jak można oznaczyć jéj zboczenie i wznoszenie proste oraz punkt ekliptyki górujący razem z gwiazdą
91
— V.
O kątach nachylenia poziomu
93
— VI.
Różnice między cieniami południowemi
95
— VII.
Dzień największy, obszerność wschodnia i nachylenie sfery, jak się wzajemnie tłumaczą, i o innych nierównościach dni
98
— VIII.
O godzinach i częściach dnia i nocy
105
— IX.
O wznoszeniu pochyłém stopni eklipt. i jak dla któregokolwiek wschodzącego stopnia eklipt., oznaczyć punkt tejże znajdujący się wtedy na południku
106
— X.
O kątach ekliptyki z poziomem
108
— XI.
O używaniu powyższych tablic
114
— XII.
O kątach i łukach, jakie tworzą koła przez bieguny poziomu przechodzące, z ekliptyką
115
— XIII.
O wschodzie i zachodzie gwiazd
116
— XIV.
O wynajdowaniu położeń gwiazd i opisie katalogowym gwiazd stałych
119
ROZDZIAŁ I.
Poprzedzanie punktów równonocnych i stanowisk słońca
159
— II.
Wypis postrzeżeń dowodzących niejednostajności poprzedzania punktów równonocnych i zwrotnikowych
162
— III.
Zasady, za pomocą których tłumaczy się zmiana punktów równonocnych i pochyłości ekliptyki
167
— IV.
Jakim sposobem ruch tam i napowrót czyli kołysania powstaje z ruchów kołowych
171
— V.
Tłumaczenie nierówności poprzedzania punktów równonoc. i zmiany pochyłości eklipt.
173
— VI.
O średnich zmianach punktów równonocnych i pochyłości ekliptyki
176
— VII.
Jaka jest największa róznica między średniém a pozorném poprzedzaniem punktów równonocnych
182
— VIII.
O cząstkowych zmianach biegu punktów równonocnych i ułożenie ich w tablice
185
— IX.
Rozbiór i uzupełnienie powyższego wykładu co do poprzedzania punktów równonocnych
188
— X.
Jaka jest największa zmiana kąta pochyłości równik do ekliptyki
191
— XI.
Oznaczenie epok średniego biegu punktów równonocnych i anomalii
193
— XII.
O rachowaniu poprzedzania równonocy wiosennéj i pochyłości ekliptyki
196
XIII.
Wielkość roku słonecznego i jego odmiana
200
— XIV.
O jednostajnych i średnich obrotach środka ziemi
206
— XV.
Twierdzenia wstępne do okazania nierówności biegu pozornego słońca
210
— XVI.
O nierówności biegu pozornego słońca
217
— XVII.
Wykład piérwszéj nierówności biegu rocznego słońca i jéj zmian cząstkowych
222
— XVIII.
Dochodzenie biegu średniego słońca w długości
224
— XIX.
Oznaczenie miejsc i epok biegu średniego słońca
227
— XX.
Druga podwójna nierówność biegu słońca, pochodząca ze zmiany apsydów, tojest linii największéj i najmniejszéj odległości
228
— XXI.
Wielkość drugiéj zmiany nierównego biegu słońca
233
— XXII.
Tłumaczenie biegu średniego i zmiennego punktu odsłonecznego
235
— XXIII.
Poprawa anomalii słońca i oznaczenie jéj epok
237
— XXIV.
Ułożenie tablicy różnic między średnim a pozornym biegiem słońca
238
— XXV.
O rachowaniu pozornych położeń słońca
240
— XXVI.
O dobie, tojest zmianie dnia słonecznego prawdziwego
242
Wstęp
246
ROZDZIAŁ I.
Teorya kół księżycowych według mniemania starożytnych
247
— II.
Niedostateczność powyższych założeń
250
— III.
Inne zdania o biegu księżyca
253
— IV.
O obrotach księżyca i jego biegach oddzieln.
255
— V.
Tłumaczenie piérwszéj nierówności biegu księżyca, przypadającéj w nowi i pełni
261
— VI.
Potwierdzenie wypadków otrzymanych na średni bieg księżyca w długości i anomalii
270
— VII.
Miejsca długości i anomalii księżyca
271
— VIII.
Druga nierówność biegu księżyca i stosunek piérwszego do drugiego epicykla
273
— IX.
O innéj zmianie, skutkiem któréj księżyc od punktu najdalszego epicykla zdaje się nierówno bieg odbywać
275
— X.
Jakim sposobem bieg pozorny księżyca wyznacza się z wiadomego biegu średniego
277
— XI.
Ułożenie tablicy popraw, czyli równań biegu
280
— XII.
Rachowanie biegu księżyca
283
— XIII.
Jak się dochodzi i tłumaczy bieg księżyca w szerokości
285
— XIV.
Miejsca anomalii szerokośći księżyca
288
— XV.
Skład narzędzia paralaktycznego
291
— XVI.
O Paralaxach księżyca
293
— XVII.
Wyznaczenie stosunku odległości księżyca od ziemi, do promienia tejże ziemi
296
— XVIII.
Średnica księżyca i cienia ziemskiego w miejscu, w której księżyc przechodzi
299
XIX.
Jak się wyznacza odległość słońca i księżyca od ziemi, ich średnice i grubość cienia w miejscu gdzie księżyc przechodzi, oraz długość osi cienia ziemskiego
301
— XX.
Wielkość trzech ciał niebiesk., słońca, księżyca, ziemi, tudzież ich porównanie z sobą
305
— XXI.
Średnica pozorna słońca i jego paralaxa
306
— XXII.
O średnicy księżyca nierówno pokazującéj się i jego paralaxach
308
— XXIII.
Przyczyna zmiany wielkości cienia ziemsk.
309
— XXIV.
Wykład tabelaryczny szczegółowych paralax słońca i księżyca na kole przez bieguny poziomu przechodzącém
311
— XXV.
Rachowanie paralaxy słońca i księżyca
317
— XXVI.
Jakim sposobem wyznaczają się paralaxy księżyca w długości i szerokości
319
— XXVII.
Potwierdzenie wypadków na paralaxę księżyca podanych
323
— XXVIII.
O średnich złączeniach i przeciwległościach księżyca i słońca
324
— XXIX.
Dochodzenie prawdziwych złączeń i przeciwległości słońca i księżyca
326
— XXX.
Jakim sposobem złączenia i przeciwległości słońca i księzyca przypadające na ekliptyce odróżniają się od innych
329
— XXXI.
Oznaczyć, jak wielkiém będzie zaćmienie słońca i księżyca
330
— XXXII.
Oznaczyć, naprzód jak długo zaćmienie trwać będzie
331
Wstęp
335
ROZDZIAŁ I.
O obrotach planet i ich biegach średnich
336
— II.
Tłumaczenie biegu kołowego i pozornego pięciu planet, podług zdania starożytnych
344
— III.
Ogólne tłumaczenie nierówności biegu pozornego planet, z przyczyny biegu ziemi
346
— IV.
Jakim sposobem biegi własne planet wydają się nierównemi
349
— V.
Tłumaczenie biegu Saturna
353
— VI.
Trzy inne przeciwległości Saturna późniéj uważane
359
— VII.
Rozbiór biegu Saturna
365
— VIII.
Oznaczenie miejsc Saturna
366
— IX.
O biegach paralaktycznych Satuna, pochodzących z biegu rocznego ziemi, i o odległości Saturna od słońca
367
— X.
Tłumaczenie biegu Jowisza
370
— XI.
Trzy inne przeciwległości Jowisza późniéj uważane
374
— XII.
Potwierdzenie biegu średniego Jowisza
380
— XIII.
Oznaczenie miejsc i epok biegu Jowisza
381
— XIV.
Dochodzenie biegów paralaktycznych Jowisza i jego odległości od słońca w stosunku promienia drogi rocznéj ziemi
382
— XV.
O planecie Marsie
385
— XVI.
Trzy inne przeciwległości planety Marsa niedawno uważane
389
XVII.
Sprawdzenie biegu Marsa
393
— XVIII.
Oznaczenie położeń Marsa
394
— XIX.
Wymiar drogi Marsa w częściach, jakich promień drogi rocznéj ziemi zawiera jednę
395
— XX.
Planeta Wenus
398
— XXI.
Stosunek średnic drogi Wenusa i drogi ziemskiéj
401
— XXII.
Podwójny bieg Wenusa
402
— XXIII.
Rozbiór biegu Wenusa
404
— XXIV.
Miejsca i epoki anomalii Wenusa
408
— XXV.
O Merkurym
409
— XXVI.
Położenie linii największéj i najmniejszéj odległości Merkurego
412
— XXVII.
Wielkość mimośrodu i stosunek kół Merkurego
414
— XXVIII.
Dlaczego odsunięcia Merkurego większemi się wydają na końcach boku sześciokąta, aniżeli w punkcie przyziemnym
417
— XXIX.
Rozbiór średniego biegu MErkurego
419
— XXX.
Późniejsze postrzeżenia biegu MErkurego
422
— XXXI.
Oznaczenie miejsc i epok biegu Merkurego
429
— XXXII.
Inny sposób zbliżania się i oddalania środka drogi Merkurego
430
— XXXIII.
Tablice równań biegu pięciu planet
432
— XXXIV.
Jakim sposobem rachują się położenia pięciu planet w długości
438
— XXXV.
O stanowiskach i wstecznych biegach pięciu planet
440
— XXXVI.
Jak się wyznaczają czasy, miejsca i łuki wstecznych biegów
445
Wstęp
448
ROZDZIAŁ I.
Ogólny wykład odsunięć w szerokości pięciu planet
449
— II.
Teorya kół, po których planety w szerokości bieg odbywają
452
— III.
Jaka jest pochyłość dróg Saturna, Jowisza i Marsa
458
— IV.
O niektórych innych wielkościach i w ogóle o wykładzie szerokości trzech wyższych planet
461
— V.
O szerokościach Wenusa i Merkurego
463
— VI.
O drugim ruchu w szerokości Wenusa i Merkurego, podług pochyłości ich dróg w punkcie odziemnym i przyziemnym
467
— VII.
Jakie są kąty pochyłości dróg planety Wenusa i Merkurego
470
— VIII.
Trzeci rodzaj szérokości Wenusa i Merkurego, który zboczeniem nazywają
475
— IX.
O rachowaniu szerokości pięciu planet
484
DODATKI.
2.
O bokach i kątach trójkątów tak płaskich jako i kulistych, przez Mikołaja Kopernika
545
3.
Nowe efemerydy czyli wykład położenia dziennego gwiazd na rok 1551, przez J. J. Retyka
548
4.
Siedm gwiazd Mikołaja Kopernika
553
5.
Sposób urządzenia monety, przez M. Kopernika
561
575
DODATEK
SPIS TABLIC.
W TÉM DZIELE ZAMIESZCZONYCH.
1.
Tablica cięciw w kole
54
2.
Tablica zboczeń punktów ekliptyki
88
3.
Tablica wznoszeń punktów ekliptyki
89
4.
Tablica kątów południka z ekliptyką
90
5.
Tablica różnic wznoszeń prostych sfery ukośnéj
102
6.
Tablica prostych wznoszeń znaków ekliptyki w obrocie sfery prostéj
110
7.
Tablica wznoszeń prostych sfery pochyłéj
111
8.
Tablica kątów ekliptyki z poziomem
113
9.
Opis gromad i gwiazd stałych
125
10.
Bieg średni poprzedzania punktów równonocnych
180
11.
Bieg średni anomalii punktów równonocn.
181
12.
Tablica popraw poprzedzania punktów równonocnych i pochyłości ekliptyki
187
13.
Tabl. niezłożonego średniego biegu słońca
207
14.
Tablica złożonego średniego biegu słońca
208
15.
Tablica średniéj anomalii słońca
209
16.
Tablica równań rocznego biegu słońca
239
17.
Tablica biegu księżyca
258
18.
Bieg średni anomalii księżyca
259
19.
Bieg księżyca w szerokości
260
20.
Tablica równań biegu księżyca
282
21.
Tablica paralax słońca i księżyca
315
22.
Tablica promieni pozornych słońca, księżyca i cienia ziemskiego
316
23.
Tablica złączeń i przeciwległości słońca i księżyca
325
24.
Bieg paralaktyczny Saturna
339
25.
Bieg paralaktyczny Jowisza
340
26.
Bieg paralaktyczny Marsa
341
27.
Bieg paralaktyczny Wenusa
342
28.
Bieg paralaktyczny Merkurego
343
29.
Równania biegu Saturna
433
30.
Równanie biegu Jowisza
434
31.
Równanie biegu Marsa
435
32.
Równanie biegu Wenusa
436
33.
Równanie biegu Merkurego
437
34.
Szerokość Saturna, Jowisza i Marsa
480
35.
Szerokość Wenusa i Merkurego
482
