Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Obrządek

<<< Dane tekstu >>>
Autor Stanisław Piekarski
Tytuł Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów
Wydawca M. Arct
Data wyd. 1930
Miejsce wyd. Warszawa
Źródło Skany na Commons
Inne O – wykaz haseł
O – całość
Indeks stron

Obrządek (ryt, z łać. ritus). W łonie Kościoła katolickiego wytworzyły się z przyczyn etnicznych i historycznych ściślejsze koła, społeczności kościelne, których nie dzieliły różnice istotne, dogmatyczne, lecz tylko nieistotne różnice liturgiczne czyli obrządkowe. Powstały one już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa pomiędzy Kościołem wschodnim a zachodnim czyli rzymskim. Gdy różnice te przeszły na pole dogmatyczne, doprowadziły do zerwania jedności, czyli do schizmy Kościoła wschodniego. Gdy zaś w ciągu wieków niektóre społeczności religijne tego Kościoła w drodze unji połączyły się zpowrotem z Kościołem rzymskim, uznając łączącą je z nim jedność dogmatyczną a zatrzymując swe odrębne cechy liturgiczne, powstały obrządki. W ogromnej większości Kościoła katolickiego panuje obrządek łaciński, w którym pozostały tylko drobne różnice liturgiczne, jak ryt ambrozjański w Medjolanie, mozarabski w Hiszpanji i brakareński w Luzytanji. Obrządków wschodnich jest osiem a mianowicie:
a) Obrządek grecki z językiem liturgicznym 1) greckim, do którego należą Grecy — unici i italo-grecy, 2) starosłowiańskim (Rusini i Bułgarzy — katolicy) i 3) rumuńskim (Rumuni katolicy).
b) Obrządek ormiański z językiem liturgicznym armeńskim. Należą do niego armeńczycy-katolicy (ob. Ormianie).
c) Obrządek melchicki z językiem liturgicznym arabskim (ob. Melchici).
d) Obrządek syryjski, do którego należy część jakobitów w Mezopotamji, Syrji i Cylicji, którzy przyjęli unję z Kościołem katolickim (ob. Jakobici).
e) Obrządek chaldejski, do którego należą chaldejczycy w Mezopotamji i Armenji oraz nestorjanie-katolicy w Indjach Wschodnich.
f) Obrządek koptycki i abisyński, do którego należą nieliczni koptowie-unici i katolicy Abiisyńczycy.
g) Obrządek maronicki (ob. Maronici).
h) Obrządek wschodnio-słowiański (ob. Wschodnio-słowiański obrządek).
O przynależności do obrządku rozstrzygają postanowienia kodeksu kanonicznego, a na terenie Małopolski co do stosunków między obrządkiem łacińskim a grecko-rusińskim postanowienia Konkordji, czyli układu z r. 1863, zawartego między biskupami obydwu obrządków (ob. Konkordja).

Podczas gdy wedle kodeksu kanonicznego w razie różnicy obrządków wśród rodziców należy ochrzcić dzieci według obrządku ojca (z wyjątkiem specjalnych postanowień Benedykta XV dla italo-greków), konkordja małopolska postanawia, że dzieci z małżeństw mieszanego obrządku mają być ochrzczone i wychowane według płci, t. j. synowie według obrządku ojca a córki według obrządku matki. Każdy ma pozostać przy swoim obrządku, którego zmiana wymaga osobnego zezwolenia papieskiego. Duchowni, którzy bezprawnie przyjmują do swego obrządku osoby, należące prawnie do innego, podlegają karom kościelnym. Biskupi i proboszczowie nie mają żadnej jurysdykcji nad osobami, przynależnemi do innego obrządku, jeśli im osobno przez papieża nie została poruczona. Taki wyjątek zachodzi według art. XVIII konkordatu polskiego z r. 1925, który postanawia, że „duchowni i wierni wszelkich obrządków, znajdujący się poza swojemi diecezjami, podlegać będą ordynarjuszom miejscowym“. Z tego wynika, że duchowni i wierni obrządku łacińskiego, gdy się znajdują poza swoją diecezją, podlegać będą innemu ordynarjuszowi, ale zawsze obrządku łacińskiego, gdyż diecezje rzymsko-katolickie pokrywają cały obszar państwa polskiego; podczas gdy duchowni i wierni innych obrządków, przebywający poza swoją diecezją, a w szczególności poza diecezjami grecko-rusińskiemi, których obszar rozciąga się na województwo lwowskie, tarnopolskie, stanisławowskie i część krakowskiego, skoro się znajdą poza obszarami tych diecezyj, podlegać będą ordynarjuszom miejscowym obrządku łacińskiego.


Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Stanisław Piekarski.