Ofiara (słowiańskie obiata), podstawowe pojęcie wszelkiej religji, obok modlitwy główna treść kultu religijnego, jako stosunku między człowiekiem a bóstwem. W historji religij spotyka się różne rodzaje ofiar: ofiary krwawe, z ludzi i zwierząt, całopalne lub zapokojne (dziękczynne, błagalne i przebłagalne) i ofiary bezkrwawe z chlebów, zboża, mąki, wina, oliwy i kadzidła. Miejscem ofiary było albo otwarte pole, zwłaszcza gdy ją składano złym bóstwom, demonom, albo miejsce szczególnie uświęcone, jak szczyty gór, lasy, miejsca nad źródłami, wreszcie świątynie. Składanie ofiar odbywało się na ołtarzu i przez ludzi, szczególnie do tego powołanych, ojców rodzin, naczelników szczepów, królów, następnie przez kapłanów, jako pośredników między człowiekiem a bóstwem (ob.
Kapłaństwo). Pojęcie ofiary zawiera następujące cechy: złożenie rzeczy, dla ofiarującego cennej, mającej być zniszczoną, oraz zniszczenie jej przez osobę do tego powołaną w celu uznania zupełnej i najwyższej władzy Boga nad człowiekiem. To pojęcie ofiary znają nawet religje stojące na najniższym stopniu rozwoju i łączą je z zasadniczemi pojęciami religji a mianowicie potrzebą zewnętrznego aktu czci boskiej (ofiara pokłonna), odpłatą i przebłaganiem bóstwa za popełnione winy (ofiara przebłagalna, zadość czyniąca), koniecznością upraszania bóstwa o dary i łaski (ofiara błagalna) i koniecznością podzięki za otrzymane dobro (ofiara dziękczynna). Tak jak rola tych czterech pierwiastków w kształtowaniu się pojęcia ofiary, tak samo związane z rozwojem religji jest wyobrażenie o zachowaniu się bóstwa wobec ofiar. Na najniższym stopniu rozwoju, u ludów pierwotnych i u Greków w okresie homeryckim, bóstwo łaknie ofiary i domaga się jej jak głodny człowiek lub zwierzę; zczasem to pragnienie ofiary ze strony bóstwa przybiera formy doskonalsze i szlachetniejsze (50 psalm Dawida: „Ofiara Bogu wdzięczna jest duch strapiony, serca skruszonego i uniżonego Boże nie wzgardzisz“) a w religji katolickiej polega na wierze w najwyższą, miłość ojcowską. Boga ku ludziom, domagającą, się czci i wzajemnej miłości. Według nauki katolickiej śmierć krzyżowa Chrystusa była krwawą ofiarą, złożoną przez Boga-człowieka za całą ludzkość a msza św. jest nakazanem przez Chrystusa jej powtórzeniem.
