Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/315

zusa w świątyni wedle prawa mojżeszowego, tudzież powitania Go tam przez starca Symeona i Annę prorokinię.

 Odin, bóstwo skandynawskie, ob. Germańska religja.

 Odkupienie, podstawowy dogmat wiary chrześcijańskiej, wedle którego Chrystus przez wcielenie i życie na ziemi, przez swą naukę a szczególnie przez mękę i śmierć na krzyżu zbawił upadły rodzaj ludzki i przywrócił mu utracona łaskę Boża. Nauka teologiczna o odkupieniu, która zajmuje się wyjaśnieniem tego dogmatu, nazywa się soterologją.

 Odpusty, 1) akt jurysdykcji kościelnej, mocą którego dostępujący odpustu może, po otrzymaniu odpuszczenia winy przez sakrament pokuty, otrzymać także odpuszczenie kary doczesnej (lub czyścowej), którąby ponieść musiał jako zadośćuczynienie sprawiedliwości Boskiej. Władza Kościoła udzielania odpustów polega na „władzy kluczów“ (ob. Klucze św. Piotra), mocą której papież, kardynałowie w swoich kościołach i biskupi w swoich diecezjach dysponują ze skarbu duchownego, powstałego z zasług Chrystusa i świętych pańskich. Tylko papież może dać władzę delegowania innych do udzielania odpustów oraz udzielać odpustów, które można ofiarować za zmarłych. Odpusty dzielą się na zupełne i cząstkowe, to znaczy na takie, mocą których darowują się wszystkie kary doczesne, lub tylko ich część. W ostatnim wypadku wyrażenia „40 dni, 100 dni, 300 dni odpustu“ nie oznaczają długości kary, którąby grzesznik w czyścu miał ponosić, lecz długość pokuty, któraby grzesznik musiał odbywać wedle dawnych przepisów Kościoła (ob. Kanony pokutne). Możność uzyskiwania odpustów przez żyjących na rzecz dusz zmarłych członków Kościoła, cierpiących w czyścu, polega na wierze w Obcowanie świętych (ob.). Naukę o odpustach zwalczały sekty montanistów, nowacjanów, waldensów, wiklefitów i husytów oraz protestantyzm, odmawiający papieżowi i biskupom „władzy kluczów“.
 2) Odpustem nazywa się w Polsce także uroczystość kościelna, obchodzona w pewnych kościołach, przedewszystkiem w tych, które są celem pielgrzymek w pewne dni roku, zwykle w dni patronów kościoła.

 Odrodzenie w znaczeniu teologicznem, ob. Palingeneza.

 Ofiara (słowiańskie obiata), podstawowe pojęcie wszelkiej religji, obok modlitwy główna treść kultu religijnego, jako stosunku między człowiekiem a bóstwem. W historji religij spotyka się różne rodzaje ofiar: ofiary krwawe, z ludzi i zwierząt, całopalne lub zapokojne (dziękczynne, błagalne i przebłagalne) i ofiary bezkrwawe z chlebów, zboża, mąki, wina, oliwy i kadzidła. Miejscem ofiary było albo otwarte pole, zwłaszcza gdy ją składano złym bóstwom, demonom, albo miejsce szczególnie uświęcone, jak szczyty gór, lasy, miejsca nad źródłami, wreszcie świątynie. Składanie ofiar odbywało się na ołtarzu i przez ludzi, szczególnie do tego powołanych, ojców rodzin, naczelników szczepów, królów, następnie przez kapłanów, jako pośredników między człowiekiem a bóstwem (ob. Kapłaństwo). Pojęcie ofiary zawiera następujące cechy: złożenie rzeczy, dla ofiarującego cennej, mającej być zniszczoną, oraz zniszczenie jej przez osobę do tego powołaną w celu uznania zupełnej i najwyższej władzy Boga nad człowiekiem. To pojęcie ofiary znają nawet religje stojące na najniższym stopniu rozwoju i łączą je z zasadniczemi pojęciami religji a mianowicie potrzebą zewnętrznego aktu czci boskiej (ofiara pokłonna), odpłatą i przebłaganiem bóstwa za popełnione winy (ofiara przebłagalna, zadość czyniąca), koniecznością upraszania bóstwa o dary i łaski (ofiara błagalna) i koniecznością podzięki za otrzymane dobro (ofiara dziękczynna). Tak jak rola tych czterech pierwiastków w kształtowaniu się pojęcia ofiary, tak samo związane z rozwojem religji jest wyobrażenie o zachowaniu się bóstwa wobec ofiar. Na najniższym stopniu rozwoju, u ludów pierwotnych i u Greków w okresie homeryckim, bóstwo łaknie ofiary i domaga się jej jak głodny człowiek lub zwierzę; zczasem to pragnienie ofiary ze strony bóstwa przybiera formy doskonalsze i szla-