Słownik etymologiczny języka polskiego/żyć
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
żyć; czas teraźniejszy odmienny: żywę, żywiesz, żywący, później mylne: żywię; dziś oba zastąpione nowem żyję, nieznanem dawnemu językowi; od żyć: żyto, ‘co do życia służy’, już u Prasłowian odnoszone do ‘zboża’ (cerk. żita, ‘owoce’, prus. geita, ‘chleb’); żydło, ‘co do życia służy’ (por. bydło): »grad odjął im żydło«, »żeby się swym truło żydłem«, (‘pokarmem’), »w komorze ta trocha żydła«, »wynicowawszy modę staropolską w żydle» (‘życiu’), Potocki; życie; p. żywy; starożytny; pożytek, pożyteczny, użytek, p. życzyć; żyźń i żyzność, ‘obfitość’, żyzny w psałterzu, znaczy i ‘posilny’; z z-żyć poszło: żdżyć, ‘strawić’, co raz w rotach sądowych 14. i 15. w., np.: »nie żdżył wieprza«, »kopy groszy nie żdżyła«, »nie wziął konia ani żdżył«, »żdżyto pospolicie« (por. rus. z cerk. iżdiwienje, ‘nakład, koszty’). Pomijam liczne złożenia, jak odżyć, przeżyć, używać, użycie, użytek, wyżyć kogo skąd, zażyć, zażywać (np. tabakę), i t. d. P. żyr, nieżyt. Prasłowo; cerk. żiti, żiwą, żiteľ, ‘mieszkaniec’, żito, ‘owoc’, żitnica, ‘śpichlerz’, żizń, ‘życie’; czes. żíti, żiwu i żiji, żizń; lit. gyti, ‘żyć’, i ‘ożyć, orzeźwieć’, igyti, ‘dożyć, dobyć’; w słowie żyć wokalizacja ei (*gei-ō, *gijō), z wokalizacją oi p. goić; ind. gaja-, ‘dom’, dżiwati, ‘żyje’, awest. gaja-, ‘życie, wiek’, dżīti-, ‘życie’, grec. beomai, ‘będę żył’.
