Słownik etymologiczny języka polskiego/jąć
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Strona w Wikisłowniku
| |
jąć, dziś we złożeniach: odjąć; pojąć (za żonę; ‘rozumieć’, por. niem. begreifen); nająć; przejąć; przyjąć; podjąć się czego; zająć (termin prawny); p. zdjąć; objąć (objęcia); wyjąć (wyjątek); p. wziąć; ująć się lub ująć co. Jąć powstało z *jem-ti, lit. imti, łac. emo (w pierwotnem znaczeniu ‘brania’, por. adimo, ‘biorę’; nie w późniejszem ‘kupowania’), ind. jamati, ‘dzierży’, niem. nehmen. Częstotliwe: imać. P. mieć; sejm; rękojeść; obojętny; jeniec. Odmiana pierwotna była: jąć, imę (»czego się imie«), jął, jęty; więc pojąć, poimę, pojmę; tak samo: najmę, ujmę, zajmę, a wedle tego i odejmę zamiast otimę, podejmę zamiast podimę, nadejmę. Dalej najem, najemnik, najemnica (już cerkiewne); zajem, ‘pożyczka’, »dać w zajem«, a z tego: nawzajem (dla ‘oddawania’); ujma, ujemny, odjemny; pojemny; rozejm (od rozjąć; jest i rozjemca); objętość; pojętny; wzięty (np. na słowo, ‘słynny’), wziętość; wzięcie się (‘maniery’); zajęcie, »bez zajęcia«. Częstotliwe niegdyś imać, imam (»tego się nie imam, nie imaj«); dziś tylko od złożonych, i to na -ywać: pojmywać, zajmywać, obejmywać, wyjmywać, dawniej na -ować: dojmować i t. d.; imać, imają, ocalało w rzeczowniku: »we snimaniu« (w psałterzu, ‘w zgromadzeniu’), ale to mogłoby należeć i do trzeciego czasownika imać, jermię, por. dawne wnimać (p. mniemać); snimanie to samo co sejm (p.).
