Słownik etymologiczny języka polskiego/mieść
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
mieść, dziś raczej we złożeniach: za-, wy-, podmieść; o dwojakiem znaczeniu: ‘rzucania’ (‘miotania’) i ‘zamiatania’ (miatać, częstotliwe, z różnemi przyimkami). Czas teraźniejszy: miecę, miece, dziś zastępywany przez miotam; pierwotnego miotę, miecie (cerk. metą), już nie znamy; na Litwie metu, mesti, ‘rzucać’, mētyti, ‘tam i sam rzucać’, metas, ‘rzut’ (‘miot’); z wokalizacją o p. pod most i mot; brak pokrewnych w innych aryjskich językach. Liczne urobienia: podmiot (w cerk. ‘kraj sukni’) tłumaczy łac. ‘subiectum’, jak przedmiot (co od nas na Ruś przeszedł) ‘obiectum’ (dalej podmiotowy, przedmiotowy), a przymiotnik ‘adiectivum’; przymiot, dziś o ‘jakości’, w 16. wieku o ‘chorobie przyrzutnej, wenerycznej’; wymiot, ‘mały dar wyrzucony na zwabienie większego oddarowania’: »wymiotem zowiemy dziś dary, gdzie za żelazo złota oczekują«, »bez wymiotu złotego na wędę (nasza) ryba się nie bierze«, stale w 17. wieku; wymioty, ‘womity’ (także Ryga). W 16. wieku nieraz mietać zamiast miotać, od tego i mietelnik, ‘kuglarz’ (»on się na wszystkie strony mietelnikiem rzuca«, u Potockiego, »coś na mietelnika poszło«, u Górnickiego). P. miotła, most; motyl, i inne od mot-; śmietana. Tak samo u wszystkich Słowian: rus. mieczu, mietať, czes. metám, metati, ‘rzucać’, ale metu, mesti, ‘zamiatać’, jak rus. mietu, miesti, serb. metem, mesti obok mećem, metati, itd.
