Słownik etymologiczny języka polskiego/pra-
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
pra-. Jak obok po- istnieje pa- we złożeniach, tak i pra- obok (przyimka) pro; ten utraciliśmy, z wyjątkiem kilku złożeń (prorok, prowadzić), zastąpiliśmy go przez prze- (p.); ale pra- zachowaliśmy; odpowiada niemieckiemu ur-; używa się go głównie dla oznaczania ‘wyprzedzania’, więc i dla ‘dawności’, i dla ‘nadmiaru’ (prałotr, ‘arcyłotr’). Już w cerk. tak samo: pradĕd, ‘pradziad’, prawnuk, praotĭc, praroditel’; prasławĭn, ‘przesłany’. Z naszych takich samych złożeń z pra- (prababka itd.) przytaczam jedno: »jako W. Król. M. z pradziadów, dziadów i z praszcząt nam panować raczysz« (na sejmie 1569 r.), ponieważ praszczęta wywodzą się tu od czędo, ‘dziecko’ (p. szczątek) i nic z potocznemi praszczętami (p. prask) spólnego nie mają; dalej, ponieważ nazwy dla ‘prawnuków’ i ‘pradziadów’ stale się, jak i w tym przykładzie, mieniają: praszczur jest i ‘pradziad’, i ‘prawnuk’. Prasłowo; lit. pra i pro (i we złożeniach z przymiotnikami maści: progełtans, niby ‘prażółty’, i t. p.); ind. pra-, grec. pro i prō (prōperysin, ‘przed dwoma laty’, jak nasze pra-), łac. pro i prō, itd.
