Strona:Henryk Sienkiewicz - Publicystyka tom V.djvu/367

jemy w nim utwory poetyczne Maryi Konopnickiej, ochrzczone wspólnym tytułem Z przeszłości. Są to fragmenty dramatyczne w liczbie trzech. Pierwszy z nich, Hypatia, jest udramatyzowaną opowieścią o losach słynnej z uczoności dziewicy, która żyła w Aleksandrii przy końcu IV wieku po Chrystusie. Była ona córką lekarza Teona, wykładała matematykę i filozofię Platona, swoim zaś wpływem i sławą wkrótce stała się niebezpieczną dla chrześcijan, którzy też zamordowali ją w rozruchu ulicznym, za podnietą jakoby Cyryla biskupa. Drugi fragment, Vesalius, jest ustępem z życia słynnego medyka Vesaliusa, który pierwszy wbrew zakazom kościelnym począł badać anatomię na ciałach ludzkich. Wpadłszy za to w ręce inkwizycji, zaledwie nie postradał życia. Trzeci fragment: Galileusz, jest udramatyzowaniem prześladowań, jakie znosił ów mędrzec, i apoteozą słynnego: E pur si muove.
 We wszystkich autorka zaznacza walkę ducha ludzkiego z powagami, które jego wolność i polot ograniczają, w szczególności z powagą Kościoła. Jest w tem widoczna liberalna, nowożytna tendencja, kwoli której autorka wybiera umyślnie takie temata, w których Kościół gra rolę Arymana starającego się zgasić światłość Ormuzdową. Temata te przypadłyby wielce do smaku np. national-liberalistom sejmu pruskiego, a także i liberalistom z innych stron. Co do nas, uznajemy, że są wysoce niestosowne, zwłaszcza w wydawnictwie Orzeszkowej.
 Z drugiej strony, nie licząc bynajmniej siebie ani naszego pisma do organów wsteczniczych, cenimy