Strona:Stanisław Piekarski - Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów.pdf/135

pierwszym arcybiskupem w Gnieźnie i metropolitą poliskim.

 Gautama, ob. Buddha.

 Gdańsk, wolne miasto, liczy (w r. 1928) 390.000 mieszkańców, w tem 222.800 protestantów, 140.800 katolików, dla których od r. 1926 istnieje w Gdańsku biskupstwo, nie należące do żadnej prowincji kościelnej, lecz podległe bezpośrednio Stolicy Apostolskiej, 9.200 żydów, 5.600 menonitów, 1.100 baptystów i 4.490 zwolenników innych wyznań.

 Gehenna, po hebr. Ge-Hinnom, zn. dolina Hinnom, nazwa doliny pod Jerozolimą, gdzie wyrzucano padlinę i zwłoki złoczyńców. Miał tam znajdować się ołtarz na cześć bożka Molocha, któremu ofiarowywano dzieci na całopalenie. W Nowym Testamencie (Mat. V 22.29) i w księgach talmudycznych Gehenną nazwano piekło.

 Gelazy. Było dwóch papieży tego imienia: św. Gelazy I, papież od 492 do 496 r. zwalczał arjanizm, manicheizm i pelagjanizm. Wobec arjańskiego rządu Teodoryka Wielkiego występował w obronie niezależności Kościoła, a wobec uroszczeń Greków bronił prymatu Stolicy Apostolskiej. Ustalił kanon mszy św., ustanowił święto Oczyszczenia Najśw. Marji Panny w miejsce pogańskich luperkaljów i wydał komentarz do listów św. Pawła.

 Gelazy II, papież od 1118 do stycznia 1119 r„ wybrany przez przeciwników cesarza Henryka V, został zaraz po wyborze wtrącony do więzienia przez Frangipaniego. Uwolniony przez lud rzymski, musiał uchodzić z Rzymu przed wkroczeniem cesarza Henryka V, który wybrał antypapieża Burdinusa. Gdy Henryk V opuścił Rzym, Gelazy powrócił tam potajemnie, lecz wkrótce opuścił go znowu i udał się do Pizy, potem na Korsykę, a stąd przez Genuę do Francji, gdzie umarł w Clugny w r. 1119.

 Gemara, ob. Talmud.

 Gembicki. W XVII wieku było czterech biskupów i polskich mężów stanu tego nazwiska:
 1. Gembicki Jan, biskup kujawsko-pomorski, zm. w r. 1675, pisarz wielki koronny i kanclerz królowej Marji Ludwiki.
 2. Gembicki Piotr (1584 — 1657) od r. 1642 biskup krakowski i kanclerz wielki koronny. Stłumił bunt Napierskiego, a na wojnę kozacką przysłał królowi dwie chorągwie husarskie i oddział piechoty. Mecenas sztuki i nauki, łożył wiele na odnowienie katedry wawelskiej i innych kościołów krakowskich, zniszczonych podczas wojny szwedzkiej.
 3. Gembicki Wawrzyniec (1559 — 1624), prymas, arcybiskup gnieźnieński. Podczas wyprawy smoleńskiej i chocimskiej był namiestnikiem królewskim. W r. 1621 zwołał synod prowincjonalny w Piotrkowie, na którym uchwalono 42 artykuły o wyznaniu wiary.
 4. Gembicki Jędrzej, kustosz kruszwicki, zmarł w r. 1654 jako biskup łucki. W r. 1633 był członkiem poselstwa Ossolińskiego do Rzymu. W r. 1647 w czasie sejmu warszawskiego pośredniczył między królem Władysławem IV a Izbą poselską. Jako biskup łucki odznaczał się gorliwością w zwalczaniu arjanów i dyzunitów. W r. 1641 odbył synod w Łucku.

 Generalna spowiedź, ob. Spowiedź.

 Generał zakonu (superior generalis), tytuł najwyższego przełożonego w niektórych zakonach. Generała zakonu obiera kapituła generalna, stosownie do reguły zakonu, dożywotnio lub na kilka lat. Generał zakonu jest wyjęty z pod władzy biskupa i podlega bezpośrednio papieżowi (ob. Egzempcja). Warunkiem obieralności na generała zakonu jest według prawa kanonicznego: ślubne pochodzenie, wiek 40 lat ukończonych i co najmniej 10 lat spędzonych w zakonie po złożeniu pierwszych ślubów zakonnych. Generałowi zakonu podlegają prowincje zakonne (prowincjałowie), domy zakonne (superjorowie, przeorowie, gwardjani) i wszyscy członkowie zakonu. Najwyższe przełożone zakonów żeńskich nazywają się przełożonemi generalnemi.

 Genesis, ob. Pentateuch.

 Genewska zgoda (Consensus Genevensiłs), zwana także „zgodą pastorów“, pismo teologiczne Kalwina z r. 1552, zawierające jego naukę o predestynacji (ob. Przeznaczenie) w ściśle kalwińskiem ujęciu, na którą prócz Genewy nie zgodził się żaden inny