Wilno (Kraszewski, 1840-1842)/Wstęp/VI
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Wilno |
| Podtytuł | od początków jego do roku 1750 |
| Wydawca | Józef Zawadzki |
| Data wyd. | 1840 |
| Druk | Józef Zawadzki |
| Miejsce wyd. | Wilno |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały Wstęp Cały Tom I Cały tekst |
| Indeks stron | |
Godzą się wszyscy badacze na to, iż Litwini właściwych sobie run używać musieli tak, jak Słowianie i wiele ludów północnych. O ich początku trzymają niektórzy, że przyszły w południe Europy z północy od niemieckich pokoleń (Nordmaenner) od Duńczyków i Szwedów, lecz późniejsze znajdowanie runicznych napisów w Tataryi, w Rossyi i w południowej Panonii, pokazuje nieledwie odwrotne pochodzenie run z południa na północ.
Przyjść one musiały z Azyi do Europy do Hetrusków, Słowian Panońskich i Obotryckich, jeżeli te narody, wedle uwagi jednego słowianofila wędrownika, same ich z sobą nie przyniosły. Od Słowian nauczyli się niémi pisać Duńczycy, mający z niémi stosunki handlowe i tak daléj. Są nawet, którzy naciągając, nazwisko run ze słowiańskiego wywodzą, chociaż to jest wyraz gotycki[1].
Znalezione napisy runiczne na hełmach, wykopanych w Styryi południowéj, dają się czytać po słowiańsku, a pochodzenie ich azyatyckie wyświeca sposób pisania przyjęty na wschodzie, od prawéj do lewéj ręki. Są to więc jeszcze przedchrześcijańskie pomniki pisma słowiańskiego, dowodzące, że Hieronym, Cyryll i Methodjusz (Kirył i Strachota), nie piérwsi tu wnieśli pismo.
Są ślady, ze Litwa miała sobie właściwe runy, lubo ich użycie bardzo było ograniczone, a późniéj abecadło biarmskie przyjęła, także w niewielu okazujące się pomnikach. Gdyby nawet tych pisma litewskiego dowodów nie było, służyłyby za przekonanie analogiczne napisy, znajdowane nad Odrą, w języku pobratymczym litewskiemu, i ślady wykształcenia i używania, które znawcy w téj mowie postrzegają[2].
Użycie jednak pisma, jakeśmy już rzekli, było bardzo rzadkie i ograniczone do samych napisów na kamieniach, narzędziach, broni i t. p.
- ↑ Runen to jest rizen, ryć, wyraz gotycki.
- ↑ Bohusz mianowicie: Pamiętniki Towarzystwa Warszaw. Przyjaciół Nauk. T. VI.
Wywody nazwiska Litwy i Litwinów, tak są liczne, a tak mało zaspokajające, że je wszystkie tutaj pominiem. Przytoczym tylko dla osobliwości mniéj znajomy Pretorjusza: w Orbis Gothici L. II. per Math. Praetorium Memelensem, Praep. Waiher. etc. A. 1689. Typ. Mon. Oliven. f. 16. Litvania Licta quod fusum rectum et procerum significat, hinc Lietuve officina est fusoria.
