Wilno (Kraszewski, 1840-1842)/Wstęp/V
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Wilno |
| Podtytuł | od początków jego do roku 1750 |
| Wydawca | Józef Zawadzki |
| Data wyd. | 1840 |
| Druk | Józef Zawadzki |
| Miejsce wyd. | Wilno |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały Wstęp Cały Tom I Cały tekst |
| Indeks stron | |
Co się tycze języka właściwie litewskiego, który wielu językiem dawnych Herulów nie bez przyczyny mniema[1]; inni go, nie wiem czemu, gałęzią słowiańskiego, pomięszanego z fińskim, być sądzą[2]. To pewna, ze i słowiański i fiński mają w jego tworzeniu się udział, lecz nie tak wielki, aby je za pierwiastki główne uważać należało. Przypuściwszy, iż język litewski winien początek herulickiemu, utworzenie się jego na wiek IV lub V po Chrystusie odnieśćby przyszło. Herulowie bowiem Germańskiego lub Gockiego szczepu, pokazują się w dziejach w wieku III po Chrystusie, a osiadają na północy między Elbą a Odrą w wieku V; po nieustannych wędrówkach wzdłuż słowiańszczyzny. I na ówczas dopiéro kształcić się poczyna język litewski mięszając ze słowiańskim i fińskim.
Filologowie upatrują w nim takie podobieństwo z językiem trackim i iślandskim. To ostatnie potwierdza podróż Snorro Sturlesona Iślandczyka, który w XII wieku około Trok i Wilna rozmawiając z krajowcami swoim językiem, był od nich zrozumiany[3]. Podobieństwo języka litewskiego z Sanskrytem, wspólnemu z inneini Europejskiemi, jest tylko dowodem, ze się wyrodził równie jak one z mowy, która z tamtą miała pokrewieństwo.
W ogólności uczeni zdają się nadto przywiązywać wagi do materjalnego podobieństwa wyrazów, na którem budują pokrewieństwa języków, częstokroć urojone, lub niebezpośrednie przynajmniéj. Podobieństwo wyrazów zmienne i niestale w języku, niemającym prawie pism i ustalonego wymawiania, nie może być żadną rękojmią —; możeby rozbiór form i mechanizmu języka lepiéj posłużył do zbadania właściwéj jego natury.
Dialekta języka litewskiego są następne[4]:
- ↑ Między innemi, Pinckerton, Recherches sur Porigine et les divers etablissements des Seythes on Goths, servant d’Introduction, à l’histoire ancienne et moderne de l’Europe, par I. Pinckerton. trad. de l’Angl. Paris. An. XII. p. 27.
- ↑ Tooke. Vue de Russie. T. I. p. 455.
- ↑ Snohr-Sohn u Czackiego. O prawach T. I. 8.
- ↑ Keppen. (Dziennik Wil. 1828. N. I. p. 3.) Stender, Adelung.
- ↑ Keppen. l. c.
- ↑ Adelung, przeciw niemu Keppen poczytuje go za dialekt szwedzkiego. Pokazuje się, że oba go nie znali dobrze; a może właśnie tym węzłem łączą się języki litewskie z islandskiemi.
