Zielnik lekarski/101
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z101.png)
K. — lub O. — Dorasta do 7 — 8 metrów. Kora starych gałęzi ciemnoszara i popękana, młodszych zielono-szara, później popielata, pokryta brodawkami. Gałęzie mają wewnątrz biały, lekki rdzeń. Szypułkowe naprzemianległe liście nieparzysto-pierzaste, z 3 do 7 jajowatymi, piłkowanymi, spiczastymi listkami, z wierzchu ciemno- pod spodem jasnozielone. Żółtawo-białe kwiaty zebrane w gęstych pozornych baldaszkogronach. Owoc, mięsista, czarna jagoda o czerwonym soku. Nasiona — pestki, jajowate, płaskie, zielonawo-brunatne. Zapach świeżych kwiatów mocno korzenny, zielonej kory i liści bardzo nieprzyjemny; smak kwiatów i liści gorzkawy, owoców słodki, śluzowaty.
ROŚNIE dziko w południowej Europie i północnej Azji; u nas w zaroślach, na skraju lasu, przy drogach, w ogrodach.
UPRAWA: Hodowany udaje się w cienistym i słonecznym położeniu; używa się do obsadzania płotów, nasypów, brzegów rzek, grobel. Glebę lubi średnio wilgotną; na ziemi piaszczysto-próchniczej najsilniej rośnie i owocuje. Mnoży się ze świeżych nasion lub z podziału krzaków. Nawozić wapnem.
KWITNIE w czerwcu i lipcu. Owoce dojrzewają w sierpniu i wrześniu.
ZBIERA SIĘ kwiaty rozwinięte, w czasie pogody; po oczyszczeniu z szypułek suszy się w cieniu, cienkimi warstwami, często przewracając, w miejscu przewiewnym. Przechowywać w suchym miejscu. Owoce zbierać jesienią zupełnie dojrzałe i suszyć w piecu chlebowym lub w suszarni. Korzenie i korę z 2—3-letnich odrostków zbiera się jesienią.
SKŁADNIKI: Olejek lotny (bzowy), garbnik, żywica, siarka, białko, cukier, śluz, kwas walerianowy, jabłczan potasowy i szczawian wapniowy; w korze alkaloid — sambucyna.
DZIAŁANIE: moczopędne, i napotne, lekko ściągające i rozwalniające, czyści krew, uśmierza gorączkę i kurcze. Korzenie i kora działają moczopędnie; pobudzają do wymiotów.
UŻYTEK. Herbatę z kwiatów zaleca się na kurację wiosenną. Bierze się 4 do 5 gr na 2 filiżanki; pić jedną rano na czczo, drugą przed położeniem się na spoczynek, z dodatkiem soku cytrynowego. Doskonale działa na chrypkę i kaszel, nieżyty (katary), gościec (reumatyzm).
Sok z korzenia i kory zaleca się, jako skuteczny środek na
wodną puchlinę. Liście, gotowane w mleku, są środkiem rozwalniającym.
Powidła z jagód używane są do przeczyszczenia krwi i nerek; leczą owrzodzenia kiszek. Suszone jagody żuć na biegunkę.
Zewnętrznie używa się odwaru kwiatów na okłady przy zapaleniu spojówek. Pogniecione młode wypustki liści, zimą zaś zeskrobaną, zieloną skórkę z gałęzi stosuje się z dobrym skutkiem przy zapaleniach. Ugotowane w mleku liście stosuje się do okładów na oparzelizny i hemoroidy. Poduszeczki z rozgrzanych kwiatów bzowych i rumiankowych, położone na miejsca bolące, sprawiają ulgę przy bólach uszu, podbrzusza i przy reumatycznych zapaleniach.
CENA: 100 kg kwiatu bzowego (Flores Sambuci) 200 zł.
