Zielnik lekarski/109
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z109.png)
B. — Korzeń wrzecionowaty, rozgałęziony, gruby, mięsisty i soczysty, z wierzchu czarny, wewnątrz biały, łatwo i równo się łamiący. Łodyga szorstko owłosiona od 30 do 100 cm wysokości, grubości palca wskazującego, okrągła, rozgałęziona, soczysta. Liście duże, pokryte włoskami, dolne jajowato — lancetowate, górne lancetowate. Dzwonkowate kwiatki biało-żółtawe, różowe, purpurowo-fiołkowe. Owoce duże, gładkie, lśniące i czarne. Roślina o smaku mdłym, śluzowato-cierpkim; przy roztarciu pachnie ogórkiem.
UPRAWA. Lubi ziemię urodzajną, lekką, nieco wilgotną; udaje się w każdym położeniu, byle niezbyt cienistym, znosi wszelki nawóz (obornik, kompost, szlam). Sieje się w rozsadniku, przesadza się po roku w odległości 50 cm. Pod uprawę przeznacza się miejsce trudne do innej uprawy, jak zalewiska rzeczne, mokre łąki.
KWITNIE od maja do sierpnia.
ZBIERA SIĘ korzenie, wykopując wcześnie wiosną lub w jesieni; suszy się po starannym wypłukaniu w piecach lub na otwartym powietrzu w całości (dla zachowania kleju), potem kraje się osobno w kostkę i dosusza. Dobrze jest po przeschnięciu w całości przed krajaniem obrać ze skórki. Ziele lub liście można zbierać o każdej porze najlepiej jednak w czasie zakwitnięcia lub też przed nim; suszyć w cieniu.
SKŁADNIKI korzenia: dużo śluzowatego kleju, skrobia, cukier, kwas dębiankowy, cokolwiek garbnikowego, asparagina, wapń, jod, sól kuchenna, kwas krzemowy.
DZIAŁA napotnie, osłaniająco (powlekająco), łagodząco, lekko ściągająco i lekko moczopędnie (asparagina).
UŻYTEK. Odwar korzenia pije się przy zachorzeniach wszelkich błon śluzowych, dróg moczowych, dróg oddechowych, kiszek, przy wrzodach w kiszkach, oraz w żołądku i przy biegunce. Na odwar korzeń dobrze potłuc, zalać wrzątkiem, postawić na 6—8 godzin, odcedzić.
Zewnętrznie używa się żywokostu do tamowania krwi, do płukania gardła, do okładów na rany i stłuczenia, papka z korzenia używana jest do okładów na złamania kości.
Aby powstrzymać krwawienie z nosa, wciągać sproszkowany korzeń nosem lub też włożyć w nos watę, obsypaną proszkiem żywokostowym.
W przemyśle stosuje się żywokost do wyrobu czerwonego barwnika. Bydło je chętnie żywokost.
