Zielnik lekarski/117
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z117.png)
B. — Powszechnie znana roślina o pełzających kłączach. Łodyga prosta, dorastająca do 1 m wysokości i nierozgałęziona. Łodygi i liście pokryte sztywnymi, parzącymi włoskami; końce włosków są kruche i obłamują się przy najlżejszym dotknięciu. Ostry, gryzący sok rośliny, przenikając do ranki, wywołuje palenie. Liście podłużnie-sercowate, ostro zakończone, ciemno-zielone, grubo piłkowane. Kwiaty drobne, żółto-zielonawe, zebrane w zwisłych kłosach. Smak cierpki, śluzowato-słonawy. Zapachu nie ma.
ROŚNIE pod płotami, w pobliżu mieszkań ludzkich, na rumowiskach, w starych ogrodach, na miejscach nieco zaniedbanych, lecz urodzajnych; uprawiają ją w Indiach i w Chinach. Lubi położenie zacienione. Na ziemi pulchnej, żyznej, próchnicznej, nieco wilgotnej, rozrasta się wspaniale, tworząc niekiedy istne lasy.
UPRAWIAĆ ją warto na miejscach próchniczych, gdzie brak składników potrzebnych dla innych roślin, zwłaszcza na nizinach, w miejscach zacienionych, ale nie na kwaśnych bagniskach. Służy jej wszelki nawóz, nawet świeży. Młoda kultura wymaga pielenia i podlewania gnojówką. Innej opieki nie potrzebuje.
KWITNIE w lipcu i sierpniu.
ZBIERA SIĘ liście od maja i suszy w cieniu i silnym przewiewie. Korzenie zbiera się późną jesienią; suszyć w piecu po chlebie.
SKŁADNIKI: Ostra substancja wyciągowa, śluz, garbnik, nieco kauczuku, potas, siarka, niedokwas żelaza, saletrzan wapnia, kwas mrówczany.
DZIAŁA moczopędnie, hemostatycznie, czyści krew, zmniejsza gorączkę. Parzące włoski pokrzywy składają się z jednej tylko stożkowatej komórki, rozszerzonej u spodu jak cebula i zakończonej u góry małym guziczkiem. W tej to komorze tworzy się piekący płyn; kiedy włosek utkwi w skórze, łamiąc się zostawia w niej trudny do wydobycia guziczek; jad zaś przenika do krwi. Dla utworzenia bąbla na skórze ludzkiej wystarcza 150-tysiączna część kropli jadu. Jad ten jest najsilniejszy ze wszystkich znanych trucizn; lecz dzięki „homeopatycznemu“ rozdrobnieniu nie szkodzi człowiekowi, przeciwnie, czyści krew i przywraca organizmowi siły żywotne.
UŻYTEK. Napar z liści pije się przy zaflegmieniu dróg oddechowych, nieżycie żołądka, hemoroidach, pluciu krwią, nadmiernej menstruacji, krwawej biegunce, żółtaczce, wodnej puchlinie, zimnicy i przy przewlekłych chorobach skórnych. Robi się napar z 15 do 30 gr ziela na pół litra wody. Młode listki pokrzywy wygotowane w winie i miodzie, pomagają przy dychawicy (astmie).
W homeopatii używa się małej pokrzywy (URTICA URENS) przy pryszczach, furunkulozie, wodnej puchlinie, pokrzywce.
Zewnętrznie używa się soku świeżego ziela do tamowania krwotoków. Zaleca się również chłostanie pokrzywami przy reumatyzmie.
Odwar z pokrzywy napół z octem stosuje się na porost włosów i jako środek na łupież, zalecany jest ponadto do płukania gardła. Nastój z pokrzywy na łupież i pryszcze sporządza się w sposób następujący: wziąć w równych częściach nasienia pokrzywy oraz chrzanu, zalać mocnym winem, butelkę dobrze zakorkować i od czasu do czasu wstrząsnąć. Po dwuch tygodniach zlać i przefiltrować.
Wyciąg z pokrzywy na porost włosów: 1 część pokrajanych liści pokrzywy zalać 3 cz. spirytusu, wystawić na działanie promieni słonecznych, a po 10—15 dniach odlać; przefiltrować. Brać 3 łyżki wyciągu na ćwierć litra wody.
Młode listki zerwane wiosną i sporządzone na sposób szpinaku stanowią smaczną jarzynę. Młode pokrzywy są dobrą paszą dla bydła; posiekane liście miesza się do jadła nieśnym kurom, celem powiększenia nieśności (w małych dawkach). Z włókien pokrzywy wyrabiano dawniej tkaniny.
CENA: 100 kg liści pokrzywy (Folia Urticae): 35—40 zł.; nasion — (Semen Urticae): 100 zł.
