Zielnik lekarski/121
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z121.png)
D. — Łodyga prościuteńka, dochodzi wysokości przeszło metra nawet i dwuch, wełnisto-owłosiona, zarówno jak i liście, prawie całobrzegie, dochodzące do pół metra długości i 20—35 cm szerokości, o kształcie jajowato podłużnym. Przyziemne tworzą rozetkę, górne, mniejsze obchwytują nasadą łodygę. Kwiaty duże, żółte, niekiedy białawe lub fioletowe, zebrane w zwarty kłos. Zapach świeżych kwiatów miły, ususzonych miodowy; smak słodkawo-śluzowaty.
ROŚNIE przy drogach, na murach, ugorach, w rozłamach kamieni, po kamienistych brzegach rzek.
W UPRAWIE niewybredna: udaje się bardzo dobrze, odrastając przez długie lata na gruncie piaszczystym lub żwirowatym, w wystawie słonecznej, w niemokrym położeniu. Na ziemi ubogiej w wapno, glinę i próchnicę, dodatek tych składników wpływa pomyślnie na wzrost dziewanny; nawóz może być lada jaki, byle należycie rozdrobniony i równo rozpostarty. Można dziewanną obsiewać pastwiska, ugory, piaski i rozmaite nieużytki, najlepiej w jesieni, po deszczu. Należy ją starannie pleć.
KWITNIE od czerwca do sierpnia.
_page242_(cropped).png)
Rys. 12.
Dziewanna wielkokwiatowa i dziewanna podobna.
ZBIERA SIĘ korony kwiatów od czerwca, lecz tylko w suchą pogodę po oschnięciu porannej rosy i przed wieczorną mgłą. Dobrze osuszone kwiaty zachowują piękną barwę świeżości; gdy są poplamione, tracą wartość. Suszyć niezwłocznie na słońcu, układając lekko w cienkie warstwy; nie ugniatać, bo połamią się i zniszczą. Przechowywać dobrze ubite w szczelnych skrzyniach z niesmolnego drzewa lub z białej blachy. Liście suszyć w cieniu.
SKŁADNIKI: Żółty olejek lotny, białko, tłuszcz, guma, żółty żywiczny barwnik, cukier śluzowy, substancja mydlna, jabłczan, fosforan potasu i wapnia, sole wapniowe, chlorek potasu, kwas krzemowy, niedokwas żelaza. Ponieważ dziewanna zawiera stosunkowo dużo kwasu krzemowego, można ją stosować do wewnętrznego użytku przy chorobach włosów, wypadaniu ich, łysieniu i t. p.
DZIAŁA osłaniająco, z lekka napotnie, łagodnie, rozmiękczająco.
UŻYTEK. Herbata z kwiecia (bez kielichów) i liści lub samego kwiecia (20 gr na litr wody) pije się przy nieżytach dróg oddechowych i trawienia, dychawicy, chorobach wątroby i śledziony, niedostatecznym miesiączkowaniu, gorączkowych chorobach zapalnych. Kwiat dziewanny można mieszać z kwiatem malwy; pija się taką herbatę z mlekiem i miodem. Herbatę dziewanny trzeba cedzić przez gęste płótno, celem usunięcia znajdujących się w niej drobnych włosków, łechcących w gardle i wywołujących kaszel.
Zewnętrznie używa się odwaru do płukania gardła i do uspokajających klizm. W niektórych okolicach świeżymi zmiażdżonymi liśćmi opatruje się rany. Sok z dziewanny używa się do przemywania oczu przy zapaleniu spojówek. Sok zmieszany z tłuszczem, stanowi dobrą maść na krosty i pryszcze.
Utłuczone korzenie, zmieszane z mąką i krupami, znakomicie tuczą drób, zwłaszcza kury.
CENA: 100 kg ziela dziewanny (Herba Verbasci): 35—40 zł.; 100 kg kwiatu dziewanny (Flores Verbasci): 450—550 zł.
