Zielnik lekarski/27
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z27.png)
B. — Roślina o grubym, długim korzeniu, zewnątrz szaro brunatnym, wewnątrz jaśniejszym. Łodyga krótka, pojedyńcza, wyrastająca zaledwie na kilka centymetrów i zakończona koszyczkiem kwiatowym. Kwiaty początkowo żółtawe, później czerwonawe. Kielich (wspólna okrywa) wielki, złożony z licznych łusek; z tych zewnętrzne są cierniste, wcinane, wewnętrzne zaś spiczaste, suche, przy nasadzie brudno-czerwonawe, od spodu białe. Liście ułożone w różyczkę, rozesłane po ziemi, duże, zatokowo-wrębne, nierówno ząbkowane, pierzasto wycinane, kolczasto zakończone. Ziarna podłużne, okryte rdzawym włosem i uwieńczone puchem. Smak ostro-korzenny; zapach mocno aromatyczny, nieprzyjemny.
ROŚNIE dziko na suchych wapnistych wygonach górskich, łąkach i w zaroślach, na Kujawach, w Krakowskim i Sandomierskim.
UPRAWIA SIĘ na ubogich pastwiskach, zboczach nasypów, w ogrodzie, na ziemi nienawożonej. Lubi grunt suchy, górzysty, wapienny, położenie otwarte, słoneczne albo nie bardzo zacienione. Sieje się na wiosnę rzutem albo w rządki w odległości 20 cm. Prócz pielenia z chwastów żadnej opieki nie wymaga.
KWITNIE od lipca do jesieni.
ZBIÓR. W końcu drugiego roku na jesieni można przystąpić do zbioru, a ziemię poprószoną kompostem i skopaną, można zaraz z wiosny powtórnie obsiać kąsiną. Korzenie należy starannie wymyć i ususzyć w średniej temperaturze. Przechowywać w zamkniętych naczyniach.
SKŁADNIKI: olejek lotny (2%), żywica, inulina, sole, zwłaszcza wapń.
DZIAŁA wzmacniająco na narządy trawienia (żołądek) i na nerwy, napotnie, moczopędnie, rozmiękczająco; w większych dawkach wywołuje rozwolnienie i wymioty.
UŻYTEK. Suszony i pocięty korzeń w odwarze lub zalany winem używa się jako środek pobudzający działanie żołądka przy nieżycie (katarze) i wzmacniający układ nerwowy. Korzeń sproszkowany (2 razy dziennie łyżeczkę na ⅓ litra wody) działa podobnie jak herbata. Nastój z kąsiny (40 do 50 gr proszku w jednym litrze wina) używany codziennie w małych dawkach jest skutecznym środkiem czerwiogubnym.
Zewnętrznie używa się odwaru z korzenia kąsiny (gotować na pół z octem i wodą lub winem i wodą) do okładów na rany, przeciw liszajom i wyrzutom skórnym.
W górach Pirenejskich jadają kąsinę jako jarzynę i sałatę (zwłaszcza korzeń jak karczochy).
W weterynarii korzeń kąsiny stosowany jest jako środek przeczyszczający w kompozycji z innymi ziołami.
CENA: 100 kg korzenia (Radix Carlinae) 200—300 zł; 100 kg liści (Herba Carlinae) 200 zł.
