Zielnik lekarski/37
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z37.png)
J. — Ziele dorastające do 1 m wysokości. Łodygi walcowate, gładkie, rozgałęzione. Liście gładkie, lśniące, podwójnie lub potrójnie pierzaste; odziomkowe szersze, ząbkowane; wyższe o listeczkach drobno pociętych. Kwiaty dosyć duże, białe lub bladoróżowe, zebrane w wierzchołkowe baldachy. Owoce kuliste, grube, gładkie, czerwonawo-żółte. Smak korzenny. Zapach w świeżym stanie przykry, cuchnący pluskwami, po ususzeniu bardzo miły.
ROŚNIE w dzikim stanie w południowej Europie między zbożami, najchętniej na ziemi lekkiej, jednak udaje się i na ciężkiej. U nas sam się rozsiewa i dziczeje.
UPRAWA: Jeżeli chodzi o jakość gruntu, kolender nie jest wybredny. Położenie lubi ciepłe, słoneczne, zasłonięte od północnych wiatrów. Świeży nawóz nie jest dla kolendra odpowiedni, woli nawóz przegniły, a najlepiej kompost. Ponieważ w pierwszym okresie wegetacyjnym kolender potrzebuje znacznego zasobu wilgoci, która by parowała ze zbyt rozpulchnionego gruntu, należy więc rolę zorać przed zimą, na wiosnę zaś tylko ubronować. Powinno się to zrobić wcześnie, żeby w kwietniu można było dokonać siewu; siew późniejszy wydaje liche rezultaty.
Siać szeroko rzutem, albo w rzędzie co 20 cm; ten drugi sposób ma pierwszeństwo, zwłaszcza na gruncie twardym i ciężkim. Na ha wychodzi od 35 do 45 kg nasienia. Zasiew trzeba lekko zawlec i przywalcować, aby pozostałe na wierzchu ziarnka wgnieść w ziemię. W ciągu lata trzeba pleć i okopywać.
W sierpniu albo najdalej we wrześniu kolender w naszym klimacie dojrzewa, lecz niejednostajnie, zbiór zatem rozpoczyna się kiedy większa część nasion przybierze barwę żółtą. Łodygi ścinać ostrożnie sierpem, gdyż ziarno łatwo wypada. Na rozpostartych płachtach układa się piramidy, w których reszta ziaren dochodzi wraz z dosychającą słomą. Wtedy ziarno zaraz na polu strząsa się do beczek, albo na płachty, dosusza jeszcze lepiej i przechowuje w przewiewnym miejscu.
Plony nie zawsze bywają jednakowe i wynoszą od 10 do 17 centnarów z ha. Kolender jest rośliną miododajną, chętnie odwiedzaną przez pszczoły (Biegański). Ponieważ jednak kwitnienie trwa b. krótko, bo około 2 do 3 tygodni, kto chciałby korzystać dłużej z miodobrania, powinien siać kolender jesienią i dwa razy na wiosnę z dwu trzy-tygodniowym odstępem.
KWITNIE w lipcu i sierpniu.
ZBIERA SIĘ kiedy większa część nasion zżółknie. Ścina się roślinę z rana po rosie lub w czasie niesłonecznym.
SKŁADNIKI owocu: olejek lotny (1%) i olej tłusty (13%).
DZIAŁANIE wiatropędne, pobudza działalność narządów trawienia, ułatwia oddzielanie się flegmy.
UŻYWA SIĘ nasienie suszone i sproszkowane lub olejek pędzony z nasienia przy chorobach żołądka i przy zimnicy. Stosuje się też napar (do którego bierze się 10 gr nasienia na 1 litr wody) na kaszel i zapalenie gardła. Jako środek wiatropędny, miesza się kolender z anyżem i karolkiem. Ma szerokie zastosowanie przy wypieku ciast, wyrobie wędlin, w kuchni i przy fabrykacji wódek (zamiast anyżu).
CENA: 100 kg nasienia (Fructus Coriandri): 75—125 zł.
