Antimonachomachia/Pieśń III
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Dzieła Krasickiego |
| Podtytuł | Antimonachomachia |
| Wydawca | U Barbezata |
| Data wyd. | 1830 |
| Miejsce wyd. | Paryż |
| Źródło | skany na Commons |
| Indeks stron | |
Bodajto zasnąć! byle sen był smaczny,
Mniejsza na miękkiem łożu, czy na ławie.
Bodajto zasnąć! chociaż sen dziwaczny,
Słodsze te baśnie, niż troski na jawie.
Niechaj mnie łudzi, niech będzie opaczny,
Stawia częstokroć w szczęśliwej postawie.
Płyną w śnie miłym rozkoszne momenty,
Nie śpią królowie, spał ojciec Gaudenty.
Myśli swobodna! twojeto są dzieła;
Ty prace wieńczysz rozkosznem uśpieniem,
A co zbyt skrzętnem staraniem ujęła,
Najpożądańszem wracasz zasileniem.
Gnuśność, co twardym letargiem zasnęła,
Nie zna snów smacznych, mży za przebudzeniem.
Usnął Gaudenty w spokojnej zaciszy,
Powszechnej trwogi nie czuje, nie słyszy.
Postrzegła Jędza, co się wrzawą cieszy,
Że na ustroniu rozkosznie spoczywa
Jeden Gaudenty, z tak gromadnej rzeszy;
Jadem się nowym sroży zapalczywa.
Do jego celi szybkim krokiem śpieszy.
Nową się zdradna postacią okrywa,
I żeby wsparcia dzielniejszego dostać,
Bierze na siebie żarliwości postać.
Świętym pozorem tai myśli zjadłe,
Pokornem słodzi jad swój ułożeniem:
Spuszczone na dół, zmrużone, zapadłe,
Pałają oczy jaskrawym płomieniem:
Usta zsiniałe i lica wybladłe,
Głos drżący coraz przerwany westchnieniem.
W taką się postać Jędza przemieniła,
Do Gaudentego kiedy przystąpiła.
«Śpisz, rzecze, wtenczas kiedy drudzy czują.
«Zażywasz wczasu, kiedy bracia płaczą:
«Gnuśne umysły nieprawie próżnują,
«Zbyt wolnie kiedy powinność tłumaczą.
«Nie tak się dzieci matce wysługują,
«Nie tak jej wdzięczność oddają i znaczą.
«Jeśli masz serce, porwij się i wzmagaj,
«Jeśliś syn jeszcze, wstań, ratuj, wspomagaj.
Gdyby się była Jędza nie umknęła.
Byłby jej dostał za pierwszym zamachem:
Tak się w Gaudentym złość sroga zajęła,
Złość, rozpacz, zjadłość powiększona strachem.
Wzmaga się raźno na wspaniałe dzieła:
Jędza tymczasem już buja nad dachem,
Zająwszy żądzę zemsty niewygasłą,
Już strasznej wojny dała srogie hasło.
Jak syn Alkmeny, gdy na wielkie sprawy,
Walki z olbrzymy i smoki wychodził,
Pałając chęcią wiekopomnej sławy,
Nadzieją bitwy żądze zjadłe chłodził:
Zdobycz Nemejską, zysk sławnej wyprawy,
Przywdziewał gdy na nieśmiertelność godził;
Tak i Gaudenty w tej walnej potrzebie,
Porwał za kaptur i wdział go na siebie.
Wypadł rozjadły, sam nie wie, gdzie leci,
Woła na bitwę, choć bez przeciwnika:
«Do mnie, kto śmiały, do mnie moje dzieci!»
Woła, a coraz żwawiej się pomyka.
«Kogo trwożliwość podląca nie szpeci,
«Kogo zaszczyca imie zakonnika,
«Kupcie się ze mną, nacierajcie żwawo;
«Tak się najlepiej utrzymuje prawo.»
Noc była jeszcze, a słabe promienie
Najpierwsze zorza puszczać zaczynały:
Słyszą krzyk bracia i nagłe wzruszenie,
Słyszą, jak echo gmachy powtarzały.
Nowy strach nastał, nowe zatrwożenie.
Stanął z swojemi Honorat struchlały:
A gdy się ku nim Gaudenty przybliża,
Uciekła rzesza trwożliwa i chyża.
Został Honorat laty ociężały,
Strach nogi zemdlił, strach przeraża, mroczy:
Postrzegł go zdala bohatyr zuchwały,
Niezwykłym pędem ku niemu przyskoczy.
Padł z strachu starzec napoły zmartwiały,
Już ciosu czeka, nie śmie podnieść oczy;
Już się na niego Gaudenty zamierzył,
Wtem poznał starca, i gniew swój uśmierzył.
«Tyżeśto ojcze? zdziwiony zawołał:
«Jam jest, rzekł starzec, co was wszystkich bronię:
«Na to los srogi starość moję chował,
«Tegom się nędzny doczekał przy zgonie,
«Że lada bajarz będzie nas strofował,
«I w całym szukał zdrożności zakonie.
«Złącz, bracie, pomoc, zwołaj młodzież, starce:
«Zgińmy z honorem, lub zgnębmy potwarcę.
«Niechaj nas pozna, co się targać waży,
«Niech pozna smutnem doświadczeniem swoim;
«Niech wie, jakowej jest nasz honor straży,
«Niech wie, jak próżnych dąsań się nie boim:
«Niech się i drugi i trzeci odważy,
«Choć i największą liczbę uspokoim.
«Gniew, co ma honor zgromadzenia w pieczy,
«Zgubą przeciwnych rany swoje leczy.
«Do argumentów. — A xiążki tu po co?»
Krzyknął Gaudenty, nowym zdjęty jadem;
«Niech się mędrkowie nad xięgami pocą,
«I pysznią dumnym maxym swoich składem.
«Ręka, nie pióro będzie nam pomocą;
«Idźmy powszechnym i ubitym śladem:
«Kiedy potrzeba znieść z siebie zelżywość:
«Gdzie moc, lub sztuka, tam jest sprawiedliwość.
«Dawne to bajki o cnocie, nauce,
«Świat polerowny te czcze światła zgasił:
«Podejściu szczęście przypisał i sztuce,
«Zbrodnią szczęśliwą uczcił i okrasił:
«A niepodległy sumienia przynuce,
«Zdradnie się srożył, zdradnie się i łasił.
«Któż teraz w cnocie wsparcia będzie szukał?
«Ten wielki, mądry, kto zdarł, kto oszukał.
«I my tak czyńmy, gdy nas losy muszą,
«A radzić sobie inaczej nie można:
Kiedy moc, podstęp, świata teraz duszą,
«I wszystko chytrość posiadła ostrożna;
«Kiedy szczęśliwi, co się o złe kuszą,
«A w niewinności już nadzieja prożna.
«Trudno się teraz odwołać na cuda:
«Bądźmy jak drudzy, a wszystko się uda.»
Tak duch zajadłej Jędzy popędliwy,
Wskróś umysł złością zdjęty opanował,
Struchlał Honorat na takowe dziwy,
Nagłej odmiany kiedy nie pojmował,
Nie zcierpiał bluźnierstw, lubo zemsty chciwy;
Przecież, ażeby w złości uhamował,
Miękczył zawziętość, zbytek jadu słodził.
Już też dzień jasny po zorzach nadchodził.
