Antologja literatury francuskiej/Chateaubriand
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Chateaubriand |
| Pochodzenie | Antologja literatury francuskiej |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1922 |
| Druk | Drukarnia Ludowa w Krakowie |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały tekst Całość jako: EPUB • PDF • MOBI
|
| Indeks stron | |
Franciszek René wicehrabia de Chateaubriand, ur. w Saint-Malo w Bretanji w r. 1768, spędził dzieciństwo i młodość w starym feudalnym zamku, gdzie dzieci nie śmiały się odezwać w obecności surowego ojca. W tem-to środowisku rozwinęła się egzaltowana przyjaźń między nim a młodszą siostrą Lucyllą. Rozpoczyna bez zapału karjerę wojskową, którą przerywa Rewolucja; nie widząc dla siebie właściwego miejsca ani obozu, puszcza się, dla wrażeń, w podróż do Ameryki; wraca na wieść o straceniu króla, aby walczyć w szeregach emigrantów; tuła się później, cierpiąc nędzę, w Anglji, gdzie pisze pierwszą swoją książkę p. t. Studjum o rewolucjach. Wróciwszy do Francji, staje się z dnia na dzień sławnym, ogłaszając Atalę (1801), a w rok później Genjusz Chrześcijaństwa. Utwór ten, będący wpół-liryczną apoteozą chrystjanizmu, zeszedł się szczęśliwie z chwilą, gdy zaczynała się budzić tęsknota za obrzędami religji, zdeptanemi przez Rewolucję. Pierwszy konsul Bonaparte, patrząc okiem polityka, popiera to odbudowanie ołtarzy; powołuje młodego pisarza do służby dyplomatycznej, ofiarując miejsce sekretarza ambasady w Rzymie; ale stracenie księcia d’Enghien każe Chateaubriandowi porzucić służbę i czyni go nieprzejednanym wrogiem Napoleona.
Po powrocie Burbonów (którym utorował drogę świetnym pamfletem O Buonapartem i o Burbonach) Chateaubriand jest kolejno ambasadorem, ministrem, parem; na kilka lat przed rewolucją lipcową, popada w niełaskę; mimo to, po rewolucji, zostaje wierny Burbonom, składa resztę godności, kładąc swą ambicję w tem aby pozostać jakgdyby żywym sztandarem legitymizmu. Umiera w r. 1848.
Główne dzieła Chateaubrianda to wspomniany już Genjusz Chrześcijaństwa, którego słynnym fragmentem, oprócz Atali, jest René: Naczezi (powieść z życia plemion indyjskich); Męczеnnicy (powieść z życia pierwszych chrześcijan); Dziennik podróży z Paryża do Jerozolimy; Pamiętnik z za grobu (autobiografja). Prócz tego mnóstwo artykułów politycznych, które czyniły z Chateaubrianda jednego z najświetniejszych dziennikarzy politycznych w wielkim stylu.
Chateaubriand wciela w literaturę ideę odbudowy chrześcijaństwa i prawowitego tronu; chrystjanizm ujmuje głównie od strony jego piękna, poezji. „Opatrznościowa“ teleologja Chateaubrianda, w stylu Bernardina de Saint-Pierre, naiwna gdy chce rozumować, nabiera potężnego czaru i wymowy z chwilą gdy zwraca się do uczucia. Czarodziej stylu, stwarza poetycką prozę; w opisowość swą wnosi egzotyzm czerpany z dalekich podróży: był w puszczach Ameryki, w Ziemi Świętej, w Hiszpanji, Szkocji, we Włoszech. Wnosi w literaturę francuską, i w poezję wogóle, nieznaną dotąd szerokość oddechu: odtąd, dla poety kula ziemska będzie niemal za ciasna; jedyną godną jego ojczyzną — Nieskończoność. Jest jednym z największych piewców przyrody: B. de Saint Pierre jest jego poprzednikiem, ale — jak trafnie określono — twórczość jego to mały flecik; Chateaubriand, to orkiestra. Jest mistrzem w kojarzeniu obrazów przyrody ze stanami duszy; niezrównanym artystą „nastroju“. Jest czystej krwi Romantykiem, jednym z głównych współ-twórców tego kierunku; jego René, jako wyraz wybujałego indywidualizmu rozkochanego w burzach i cierpieniach własnego serca, zaważył nad literaturą europejską, mimo że, po zjawieniu się Byrona, te stany ducha wchłonęło w siebie pojęcie byronizmu. Większy od innych pisarzy wpływ wywarł Chateaubriand na literaturę polską (Krasiński, Słowacki).
Mimo olbrzymią doniosłość Chateaubrianda w dziejach literatury, same jego utwory są dziś czytane mało: niezrównane ich piękności gubią się w mnóstwie rysów przestarzałych już i zwiędłych. Krótkie opowiadania Atala i René najbardziej oparły się działaniu czasu.
