[128]G.
Gabar f. statek wyładowany towarem, holowany przez parostatek.
Gabinet f. zbiór okazów naukowych lub artystycznych (zoologiczny, anatomiczny, sztuk pięknych, starożytności i t. p.); rada i zgromadzenie ministrów; pokój przeznaczony do pracy umysłowej, do [129]przyjmowania interesantów, pacjentów ctc.etc.
Gabinetowy rozkaz, rozkaz wychodzący od panującego bez podpisu ministra.
Gablotka f. szafka wystawowa oszklona.
Gagat, odmiana węgla kopalnego, barwy czarnej, połyskującej, daje się łatwo polerować i używa się na wyroby galanteryjne.
Gagatek, pieszczoch, zepsute dziecko, ulubione i wyróżniane.
Gala f. uroczystość dworska, strój, używany przy uroczystościach dworskich.
Galant f. uprzedzająco grzeczny dla kobiet.
Galanterja f. wysoka uprzejmość, ugrzecznienie dla kobiet; przedmioty zbytku, służące do ozdoby mieszkania i stroju.
Galanthomme f. (galantom) Galantuomo w. człowiek szlachetnego i wytwornego obejścia, szczególniej względem kobiet.
Galantyna f. mięsiwo zwłaszcza drób na zimno, ubrane galaretą.
Galar, statek rzeczny do przewożenia towarów, a zwłaszcza zboża.
Galena, minerał złożony z ołowiu i siarki, błyszcz ołowiany.
Galera f. średniowieczny statek wojenny, poruszany zapomocą trzech lub czterech rzędów wioseł.
Galerja ł. korytarz; wązka a długa sala z kolumnadą, przejście kryte; w teatrze: miejsca nad lożami; budowla, mieszcząca w sobie przedmioty sztuki, obrazy, rzeźby, zbiory rzadkie i kosztowne; ozdobna poręcz na słupkach; w kopalni chodnik podziemny; widzowie.
Galernik f. przestępca skazany na galery.
Galery f. wielkie statki, bez masztów, na których dawniej we Francji pracowali zbrodniarze, skazani na ciężkie roboty; przen. przykry, trudny do spełnienia obowiązek lub zajęcie.
Galgenhumor n. humor wisielców, humor rozpaczy.
Galicyzm f. zwrot właściwy językowi francuskiemu użyty w innym języku.
Galikański kościół ł. kościół katolicki we Francji, dążący do utrzymania niezależności a. ograniczenia władzy papieża.
Galilaee vicisti ł. Galilejczyku zwyciężyłeś! (Galilejczyk-Jezus Chrystus), (słowa Juljana Apostaty w chwili śmierci).
Galimatjas f. zamieszanie, [130]gmatwanina, zawikłanie, chaos.
Galman, ruda, z której otrzymuje się cynk.
Galon a. angielska miara objętości = 4 kwartom; f. obszycie z taśmy złotej lub srebrnej na ubraniu mundurowem, liberji etc.
Galop f. najszybszy bieg konia, cwał; galopem, najszybciej.
Galopada f. rodzaj tańca w szybkim tempie.
Galwaniczna baterja, aparat do wzbudzania prądu elektrycznego, składający się z połączonych elementów galwanicznych.
Galwaniczne ogniwo p. Element elektryczny.
Galwanizacja, zastosowanie elektryczności galwanicznej w medycynie; ob. także Galwanoplastyka.
Galwanizm g. elektryczne zjawisko wywoływane w ciałach przy użyciu ogniw elektrycznych.
Galwanokaustyka g. zastosowanie drutu, rozpalonego prądem galwanicznym do przyżegania chorych części ciała; wyżeranie, wytrawianie rytowanych płyt metalowych za pomocą prądu galwanicznego.
Galwanometr, Galwanoskop g. przyrząd pokazujący obecność, kierunek i natężenie prądu galwanicznego.
Galwanoplastyka g. nadawanie przedmiotom powłoki metalowej zapomocą prądu galwanicznego.
Galwanotyp g. klisza otrzymana przez pokrycie odcisku z drzeworytu, blaszką metalową, zapomocą prądu galwanicznego.
Gama g. szereg następujących po sobie tonów w pewnej liczbie i pewnym porządku, składających jednę lub kilka oktaw, należących do jednej tonacji.
Gamba w. dawny smyczkowy instrument muzyczny, podobny do wiolonczelli.
Gambit f. taktyka w grze w szachy, poświęcająca piona lub figurę dla otrzymania pozycji zaczepnej.
Gambrynus n. bajeczny król, mniemany wynalazca piwa.
Gambrynusowy napój, piwo.
Gamen f. ulicznik.
Gangljon g. węzeł nerwowy, zwój nerwowy, ośrodek nerwowy, od którego rozchodzą się włókna nerwowe.
Gangrena g. zgorzelina; rozkład organiczny tkanki ciała, sprowadzający jej obumarcie.
Garda f. blacha otaczająca rękojeść pałasza, szpady, rapira.
[131]Garde du corps f. (gard diu kor) gwardja przyboczna panującego.
Gardemalade f. (gardmalad) dozorczyni, dozorca chorych.
Garde nationale f. (gard nasjonal) gwardja narodowa.
Garden party a. zebranie towarzyskie lub zabawa w ogrodzie prywatnym.
Garderoba f. pokój do przechowywania odzieży, szatnia; pokój dla służby; ubieralnia aktorów; ogół ubrania, suknie.
Gargaryzować f. płukać gardło.
Garmont f. gatunek czcionek większy od petitu a mniejszy od cycera.
Garnirować f. ozdabiać, obszywać, bramować.
Garnitur f. dobór przedmiotów należących do jednego kompletu: mebli, sreber, klejnotów i t. p.; całkowity ubiór męski.
Garnizon f. część wojska, przebywająca w danej miejscowości, załoga miasta, twierdzy.
Garotowanie hisz. kara śmierci przez uduszenie.
Garson f. posługacz w cukierniach, restauracjach i t. p.; kelner.
Gaskonada f. chełpliwość, przechwałki, przesada, ubarwienie opowiadania nieprawdopodobnemi szczegółami.
Gastralgja g. ból żołądka.
Gastrologja g. nauka o żołądku; sztuka kucharska.
Gastronomja g. sztuka przyrządzania smacznych potraw.
Gastronom, znawca wytwornej sztuki kucharskiej, amator wykwintnych potraw, smakosz.
Gastryczny g. żołądkowy; gorączka g. — spowodowana niestrawnością.
Gauchos hiszp. (Goczos) konni półdzicy pasterze, hodujący stada bydła i koni w stepach południowej Ameryki.
Gaudeamus igitur ł. „radujmy się więc“ początek starej pieśni studentów niemieckich.
Gaudium ł. radość, wesołość.
Gawot f. dawny powolny taniec francuski.
Gaz f. ciało lotne rozprężliwe.
Gaza f. cienka jedwabna tkanina przezroczysta.
Gazela ar. forma utworów poetyckich lirycznych, na Wschodzie, składających się ze strof dwuwierszowych.
Gazometr g. zbiornik gazu; przyrząd do mierzenia [132]ilości zużytego gazu oświetlającego: gazomierz.
Gazon f. trawnik, murawa.
Gaża f. pensja, stała płaca, żołd.
Gefreiter n. p. GiefrajterGiefreiter.
Gehenna hebr. piekło.
Gejzer n. źródło wyrzucające do znacznej wysokości w pewnych odstępach czasu strumień wody wrzącej i pary wodnej.
Gelatine ob. Żelatyna.
Gelée f. (żele) galareta, zgęszczony syrop owocowy zamrożony.
Gemeiner n. szeregowiec, prosty żołnierz.
Gemma ł. drogi kamień z wyrytemi w nim ozdobami wklęsłemi lub wypukłemi.
Generalissimus ł. najwyższy wódz wojska.
Generatio aequivoca v. spontanea ł. samorództwo (w biologji).
Genesis g. pierwsza księga Mojżesza o stworzeniu świata, księga rodzaju.
Genitivus ł. dopełniacz, 2-gi przypadek deklinacji.
Genitalia ł. części płciowe.
Genre f. (żanr) rodzaj; malarstwo rodzajowe.
Gentilhomme f. (ża͡ętilom) szlachcic.
Gentleman a. (dżentlmen) człowiek wytwornych form towarzyskich; człowiek nieskazitelny, honorowy.
Genus irritabile poētarum v. vatum ł. drażliwe plemię poetów.
Gérant f. (żerant) zarządzający, zawiadujący przedsiębiorstwem handlowem; wspólnik przedsiębiorstwa, odpowiadający osobiście.
Gesta Dei per Francos ł. dzieła Boga dokonane przez Francuzów — (wyrażenie przysłowiowe).
Ghazi ar. bohater, znakomity wojownik, zwycięzca niewiernych.
Ghetto w. dzielnica żydowska w miastach włoskich i wschodnich.
Giaur tur. pogardliwa nazwa dawana przez mahometan inowiercom.
Gichta n. wylot w kominie pieca hutniczego.
Giefreiter n. najniższy stopień podoficerski.
Giełda n. miejsce zebrań kupców i agientów dla załatwiania interesów handlowych, oraz nabywania i sprzedaży papierów publicznych.
Giemza n,n. koza skalna, kozica.
Giencjana ł. goryczka (roślina).
Gienealogiczne drzewo, rysunek przedstawiający [133]graficznie gienealogję, rodowód danego rodu.
Gienealogja g. wykaz kolejnego następstwa i wzajemnego pokrewieństwa członków rodu.
Gieneracja ł. pokolenie współczesne, ludzie żyjący i działający mniej więcej w jednym czasie.
Gieneralicja ł. wszyscy gienerałowie armji.
Gieneralja ł. ogół okoliczności; pytania ogólne przy sporządzaniu rysopisu osób, przy badaniu, przy rozpoczęciu sprawy.
Gieneralna próba, ostatnia przed przedstawieniem próba ogólna w kostjumach.
Gieneralne stany, przedstawiciele szlachty, duchowieństwa i mieszczan, obradujący nad sprawami państwa w dawnej rz. p. holenderskiej i we Francji.
Gieneralny ł. powszechny, ogólny, naczelny.
Gieneralny sztab, grono wyższych oficerów, układających plany wojenne i kierujących armją pod względem wojennym, administracyjnym.
Gienerałbas ł. w muz. nauka harmonji i kompozycji.
Gienetyczny g. dotyczący początku lub powstawania czegoś.
Gienewska konwencja, umowa między mocarstwami zawarta w Genewie 1864 r. w celach złagodzenia okrucieństw wojny, a zwłaszcza zasłonięcia przed niemi ambulansów i osób pielęgnujących rannych, dla których, jako zabezpieczającą oznakę zewnętrzną, przyjęto czerwony krzyż na białem polu.
Gieneza g. pochodzenie, powstawanie.
Gienjalny ł. wyższy umysłem, wykraczający ponad zwykłą miarę, niepospolity, twórczy.
Gienjusz g. najwyższy stopień zdolności umysłowych człowieka; umysł torujący nowe drogi myśli w naukach lub sztukach; wyjątkowa twórczość umysłu; duch opiekuńczy.
Gieocentryczny system gg. starożytny pogląd astromiczny; według którego środkiem wszechświata, celem i głównym przedmiotem stworzenia jest ziemia.
Gieodetyczna linja g. najkrótsza droga między dwoma punktami na sferoidalnej powierzchni ziemi.
Gieodezja g. część gieometrji praktycznej, zajmująca się wymierzaniem powierzchni ziemi przy [134]uwzględnieniu jej sferoidalnego kształtu.
Gieody g. utwory bańczaste w niektórych skałach wulkanicznych, wypełnione różnemi minerałami.
Gieofagowie g. dzikie ludy niektórych krajów, jedzący ziemię (tłustą glinkę).
Gieofizyka g. fizyka ziemi.
Gieogienja p. Gieogonja.
Gieognozja g. nauka o składzie i budowie skorupy ziemskiej.
Gieogonja g. nauka o powstawaniu i tworzeniu się skorupy ziemskiej.
Gieografja g. opisanie ziemi.
Gieografja fizyczna, dział gieografji ogólnej, zajmujący się powłoką ziemską jako złożoną z lądu, wody i powietrza, oraz zjawiskami na niej zachodzącemi.
Gieografja matematyczna, dział gieografji ogólnej, badający ziemię jako ciało niebieskie t. j. położenie jej we wszechświecie, kształt, wielkość i prawa ruchu.
Gieografja polityczna, dział gieografji ogólnej, zajmujący się ziemią jako siedliskiem człowieka, a więc podziałem na narody, państwa, oświatą, handlem, przemysłem i t. p.
Gieologiczne formacje patrz Formacje.
Gieologja g. nauka o budowie i tworzeniu się skorupy ziemskiej.
Gieometra g. technik, zajmujący się pomiarem gruntów i zdejmowaniem planów, miernik.
Gieometrja g. nauka o mierzeniu linji, powierzchni i brył.
Gieoplastyk g. wykonywający wypukło mapy ziemi.
Gieorgiki ł. poematy opisowo dydaktyczne, opiewające rolnictwo i gospodarstwo wiejskie.
Gieoskopja g. obserwacje procesów zwłaszcza cieplnych, odbywających się pod powierzchnią ziemi.
Gieostatyka g. nauka o równowadze ciał stałych.
Gieotermiczny, tyczący się ciepła ziemi; stopień g., oznaczenie głębokości ziemi, przy której temperatura w ziemi podwyższa się o 1°.
Gieotropizm g. własność niektórych członków rośliny zwracania się we wzroście pod wpływem siły ciężkości w kierunku pionowym ku ziemi.
Giermanista ł. znawca języka, prawa, historji niemieckiej.
[135]Giermanizacja ł. narzucanie niemczyzny, niemczenie.
Giermanizm ł. zwrot mowy, właściwy językowi niemieckiemu, użyty w innym języku.
Giermanowie n. nazwa przodków dzisiejszych niemców i ludów plemiennie im pokrewnych.
Giermańskie języki, narzecza ludów pochodzenia giermańskiego; języki: niemiecki, holenderski, flamandzki, szwedzki, duński, angielski.
Giermek węg. młody szlachcic, towarzyszący rycerzowi na wojnie.
Gierunek n. połączenie pod kątem prostym dwóch kawałków drzewa ściętych ukośnie.
Gierylasi hiszp. bandy zbrojne, złożone z pasterzy i kontrabandzistów, toczące na własną rękę wojnę podjazdową.
Giesty ł. ruchy członków ciała, towarzyszące mowie a często zastępujące ją.
Giestykulacja ł. używanie giestów, mimika.
Gieszpan: naczelnik komitatu na Węgrzech i w Siedmiogrodzie; żupan.
Gifes n. miejsce gdzie się zaczyna rękojeść szpady.
Gig a. bąk, rodzaj łodzi dwuwiosłowej; powozik dwukołowy, jednokonny, otwarty.
Gigant g. bajeczny olbrzym.
Gigrl, Gigerl, n. niby elegant, zwracający uwagę na siebie ubiorem przesadnie oryginalnym i uderzającem zachowaniem się.
Gigue f. (żig) stary francuski taniec o charakterze wesołym, muzyka do niego; ostatnia część nuty.
Gildja n. dawniej stowarzyszenie, cech; podział kupców w Rosji na dwie klasy: wyższą i niższą, stosownie do wysokości opłaty za prawo handlu; opłata za prawo handlu.
Gilosze f. ozdoby linijne wykonane sposobem mechanicznym, stanowiące tło druku, papierów wartościowych, akcji etc.
Giloszowanie f. sztuka rytowania, za pomocą specjalnego przyrządu, ozdób linijnych na kamieniu lub metalu.
Gilotyna f. przyrząd do ścinania głowy skazanemu.
Gilza n. dudka czyli rurka z cienkiej bibułki papieru, tektury etc., do wyrobu papierosów; tutka z metalu do ładunków broni palnej.
Gimnastyka g. ćwiczenie sił [136]fizycznych za pomocą odpowiednich ruchów ciała.
Gimnazjum g. średni zakład naukowy, złożony z 7 lub 8 klas.
Gineceum g. mieszkanie kobiet w starożytnej Grecji.
Ginekologja g. nauka o chorobach kobiecych.
Giocoso w. (dżiokozo) Giojoso żartobliwie, pieszczotliwie, wesoło (wyr. muz.).
Gipiura f. rodzaj grubej koronki o wydatnym wypukłym deseniu.
Gips g. minerał, siarczan wapnia, używany jako materjał budowlany, przy wyrobie papieru, w farbiarstwie, do odlewów, robót rzeźbiarskich etc.
Gipsatura, figura lub ozdoba z gipsu.
Gipsować, gipsem powlekać, napuszczać; nawozić pole gipsem; zaprawiać wino gipsem.
Girant ob. Żyrant.
Girlanda f. wieniec, splot kwiatów i liści; rysunek, ozdoba w kształcie wieńca zamkniętego lub rozwartego.
Giro ob. Żyro.
Giser n. pracownik w fabryce odlewów metalowych.
Gisernia n. odlewnia, fabryka odlewów metalowych; lejnia.
Gitana hiszp. (chitana) cyganka; taniec hiszpański.
Gitara hiszp. instrument muzyczny strunowy, na którym gra się tylko palcami.
Glacis f. (glasi) zewnętrzna pochyłość wałów twierdzy, zakrywająca fortyfikację; stok.
Gladjator ł. w starożytnym Rzymie szermierz, zapaśnik walczący publicznie na arenie cyrkowej o śmierć lub życie.
Glauberska sól, siarczan sodu (lekarstwo).
Glaukoma g. jaskra (niebezpieczna choroba oczu).
Glazura n. lśniąca szklista polewa, szkliwo, emalja; błyszcz do obuwia.
Gleba ł. ziemia orna, grunt rodzajny, rola.
Glebae adscriptus ł. przywiązany do gruntu, chłop poddany; przen. podległy namiętnościom.
Gleczer n. lodowiec.
Glejt n. list bezpieczeństwa na wolne przejście, na podróżowanie lub pobyt w danej miejscowości, list żelazny; orszak zbrojny.
Glejta n. minerał, tlenek ołowiu, żółty proszek, otrzymywany przez ogrzewanie ołowiu na powietrzu.
[137]Gliceryna g. ciecz bezbarwna i bezwonna, gęsta, tłustawa, smaku słodkiego, otrzymywana z tłuszczów.
Glif g. ukośność muru nad oknami dla światła, lub przy drzwiach, dla szerszego wejścia.
Glijować n. rozpalać, rozżarzać wyroby metalowe, i następnie powolnie je ochładzać dla zmiękczenia.
Gliptoteka g. zbiór rzniętych kamieni i kruszców; galerja rzeźb, posągów i tt. p.
Gliptyka g. sztuka rzeźbienia, szczególniej na kamieniu.
Glissando w. grać jakby ślizgając palcem po klawiszach.
Glob ł. kula, kula ziemska.
Globe-trotter a. żartobliwa nazwa dawana turystom, ustawicznie podróżującym po całym świecie (wydeptujący całą kulę ziemską).
Globus ł. kula przedstawiająca kulę ziemską z obrazem lądów i mórz na niej; G. niebieski: takaż kula, przedstawiająca firmament z gwiazdami i konstelacjami.
Glorja ł. chwała, sława, świetność, wspaniałość; świetlany krąg lub promienie nad głową Świętych na wizerunkach; część Mszy Świętej, zwana hymnem Anielskim.
Gloria in excelsis Deo ł. chwała Panu na wysokości.
Glorjeta f. duża altana na wzniesieniu z pięknym widokiem.
Gloryfikacja ł. uwielbianie, oddawanie chwały.
Glosa g. przekład wyrazu lub wyrażenia wypisany między wyrazami tekstu obcego w dawnych rękopisach; komentarz; rodzaj utworów poetyckich.
Glosarjusz, g. słownik objaśniający tekst ze wskazaniem pochodzenia wyrazów.
Glosator, objaśniacz.
Glossologja a. GlostologjaGlottologja g. nauka o języku, lingwistyka.
Glukoza g. cukier gronowy, znajdujący się w soku roślinnym i w słodkich owocach.
Gluten, ciało klejowate, dające się wydzielić z nasion o obfitej zawartości białka za pomocą przemywania wodą.
Głagolica serb. najdawniejsze pismo starosłowiańskie zachowane w księgach kościelnych.
Gnejs n. skała zbliżona składem do granitu mająca budowę łupkową.
Gnom g. bajeczna istota nadprzyrodzona, maleńki [138]karzełek, żyjący pod ziemią i strzegący ukrytych tam skarbów, krasnoludek, kobold.
Gnomiczna poezja, poezja złożona z krótkich zdań i sentencji.
Gnomik g. autor przysłów i sentencji.
Gnomon g. przyrząd używany przez astronomów starożytnych do oznaczenia wysokości i zboczeń ciał niebieskich; zegar słoneczny, kompas.
Gnomonika g. sztuka robienia zegarów słonecznych.
Gnomy g. myśli głębokie i ogólniejszego znaczenia, wypowiadane krótko i zwięźle w formie poetycznej.
Gnosis g. (Gnozis) poznanie prawd religijnych.
Gnostycyzm g. system filozofji religijnej, którego zwolennicy utrzymywali, że posiadają zupełną tajemniczą znajomość prawd religji chrześcijańskiej.
Gobeliny f. cenne kobierce, tkane ręcznie w krosnach, naśladujące do złudzenia malowidła, a przeznaczone do zawieszania na ścianach.
Goddam! a. (goddem) Boże mię skarz! (klątwa angielska).
God save the King (queen) (god sew tzö kin) Boże chroń króla, królowę (początek narodowego hymnu angiel.angiel.).
Goeletta w. mały angiels. statek zawierający 50 do 100 tonn.
Gogo, laluś wymuskany, bezmyślny strojniś.
Goj hebr. nazwa dawana przez żydów inowiercom.
Golf f. zatoka morska.
Golfsztrem a. prąd zatokowy, ciepły prąd morski wypływający z zatoki Meksykańskiej w kierunku półn.-wsch. i oblewający zach. brzegi Europy.
Golgota hebr. (zn. miejsce trupich głów) wzgórze, na którem ukrzyżowano Chrystusa Pana; męczeństwo.
Goljat hebr. olbrzymi Filistyn, pokonany przez Dawida; przen. olbrzym.
Golkondy skarby, nieprzebrane bogactwa.
Gondola w. płaska, długa, wązka łódź, używana do przejażdżki po kanałach w Wenecyi.
Gondoljer w. przewoźnik na gondoli.
Gondoljera w. pieśń wioślarzy weneckich.
Gonjometr g. narzędzie do mierzenia kątów w kryształach, kątomierz.
Gordyjski węzeł, węzeł nierozwiązalny (rozcięty mieczem przez [139]Aleksandra W.); przen. rzecz zawiła, kwestja trudna do rozwiązania; rozciąć G. w. szybko i energicznie rozstrzygnąć jakąś trudność.
Gorgony g. w mitologji grec. trzy potworne kobiety z wężami na głowie, których widok przemieniał w kamień; głowa Gorgony, symbol okropności, zgrozy.
Gotyckie litery, pismo staroniemieckie, łamane, ozdabiane zakrętami.
Gotycki język, najstarsza odrośl języków giermańskich.
Gotycki styl, styl ostrołukowy, sposób budowania, odznaczający się wysmukłością form, szpiczastością łuków, koronkową delikatnością ozdób, wysokiemi i cienkiemi kolumnami.
Gouache f. patrz Gwasz.
Gracja ł. wdzięk, powab; utrzymanie na starość, chleb łaskawy wysłużony po latach pracy.
Gracjalista ł. oficjalista na dworach wielkich panów otrzymujący za wieloletnią pracę i zasługi, dożywotnie utrzymanie na starość.
Gracje ł. boginie wdzięku.
Gradacja ł. stopniowe podwyższanie; — stopniowe wznoszenie się od pojęć bliższych i ciaśniejszych do bardziej ogólnych i wyższych, lub odwrotnie.
Gradativo ł. stopniowo.
Graduał ł. część Mszy Św., którą kapłan odmawia po Epistole.
Graduować ł. nadawać stopień naukowy akademicki.
Gradus ł. stopień.
Gradus ad Parnassum ł. stopień do Parnasu; nazwa podręcznika łacińskiego do ćwiczeń wersyfikacyjnych.
Graecum est non legitur ł. (grekum) dosł. to po grecku to nieczytelne; przen. stosuje się do wszelkiej kwestyi nieznanej lub lekceważonej.
Graficzny g. przedstawiony za pomocą rysunku, (wynik rachunkowy, statystyczny, wykaz, dowodzenie).
Grafika g. sztuka pisania i rysowania; specjalnie znajomość pisma dyplomatycznego.
Grafit g. rodzaj węgla, minerał miękki, barwy szarawo-czarnej, połyskliwy, używa się do wyrobu ołówków, tyglów ogniotrwałych i t. d.
Grafjon g. narzędzie rysunkowe napuszczane tuszem do kreślenia linji.
Grafologja g. sztuka [140]rozpoznawania charakteru i skłonności człowieka z jego pisma.
Grafomanja g. manja pisania.
Gram g. i f. jednostka wagi systemu metrycznego = prawie 1/13 łuta.
Gramatyka g. nauka języka, nauka poprawnego mówienia i pisania.
Gran ł. waga aptekarska 1/20 skrupułu.
Granat ł. minerał, którego odmiana barwy ciemnoczerwonej, przejrzysta, używana bywa do wyrobów jubilerskich; pocisk armatni, wypełniony materją wybuchową, pękający po wyrzuceniu; drzewo południowe z owocem podobnym do jabłek; kolor ciemno-niebieski.
Grand hisz. magnat hiszpański.
Grandioso w. wzniośle, wspaniale.
Grand monde f. (graę mąd) wielki świat, arystokracja.
Grand seigneur f. (seniör) wielki pan.
Granit, skała składająca się ze spatu polnego, kwarcu i mikimiki.
Grankulka, kulka do strzelby myśliwskiej większa od loftki.
Granulacja ł. ziarniste gruczołki, tworzące się na wewnętrznej stronie powiek i na gojących się ranach.
Grasować ł. szerzyć się, panować (o chorobach); włóczyć się, nawiedzać często, przebywać w jakiej miejscowości w celu grabieży.
Gratias ago ł. dzięki.
Gratis ł. bezpłatnie, darmo.
Gratulacja ł. powinszowanie, życzenie.
Gratulant ł. składający życzenia.
Gratyfikacja ł. oddzielne wynagrodzenie pieniężne udzielane pracownikom przez pracodawcę.
Gravissime w. z powagą, serjo (w muzyce).
Grawamina ł. prawne skargi, oskarżenia, zażalenia; okoliczności obciążające.
Grawer f. rytownik, sztycharz.
Grawerować f. rysować, wykonywać rysunki wklęsłe lub wypukłe na drzewie, kamieniu, metalu, szkle i t. p.
Grawitacja ł. siła ciążenia, siła wzajemnego przyciągania ciał.
Grawiura f. staloryt, miedzioryt, rycina, sztych.
Grazioso w. w muz. wdzięcznie, mile.
Great attraction a. (great (atrekszen)atrekszen) główny powab, główna przynęta.
[141]Grecyzm, zwrot mowy, właściwy językowi greckiemu.
Gregaryny, mikroskopijne pasorzyty, żyjące w przewodzie pokarmowym i organach wewnętrznych zwierząt, zwłaszcza bezkręgowych, w przewodzie pokarmowym człowieka, a także we włosach ludzkich.
Gregorjański kalendarz, kalendarz, poprawiony przez papieża Grzegorza XIII roku 1582, t. zwany nowego stylu.
Gregorjański śpiew, poważny śpiew kościelny jednogłosowy, nie oznaczony ścisłym taktem.
Gremjalnie ł. wspólnie, łącznie, razem.
Gremjał ł. chusta zrobiona z tegoż materjału co ornat, służąca do przykrycia kolan biskupa, kiedy siedzi na tronie podczas uroczystej celebry.
Gremjum ł. grono osób, związanych wspólnością zawodu lub zatrudnienia, decydujących o czem np. sędziów, nauczycieli i t. p.
Gremplowanie w. prostowanie, równanie włókien wełny i bawełny za pomocą grempli czyli szczotki drucianej.
Grenadjer f. żołnierz wyborowych oddziałów piechoty.
Grenadyna f. tkanina półjedwabna ażurowa.
Grodetur f. gatunek ciężkiej materji jedwabnej.
Grog a. napój z gorącej wody, araku i cukru.
Groom a. (grum) mały lokaj, chłopak towarzyszący państwu w przejażdżce konejkonnej.
Gros d’arméé f. (gro darmé) główna część armji.
Gros-grain f. (gro grę) rodzaj ciężkiej materji jedwabnej.
Gross n. dwanaście tuzinów.
Grosso modo w. z gruba, grubo krajane lub tłuczone (w przepisach).
Grota n. jaskinia w skale, w górze.
Grotesk f. rodzaj czcionek drukarskich, druk grubszy i czarniejszy, tego samego co w tekście gatunku.
Groteski f. arabeski, ozdoby fantastyczne dziwacznych kształtów.
Grotesque f. (grotesk) dziwaczny.
Gründer n. ob. Grynder.
Grundrys n. rysunek techniczny przedmiotu widzianego z góry, albo jakby przeciętego płaszczyzną poziomą, rzut poziomy, plan.
Grundwaga n. deska trójkątna, z której [142]wierzchołka zwiesza się sznurek z ciężarkiem na końcu, używana przez cieśli i mularzów do oznaczania linji poziomej.
Grunt n. ziemia rodzajna, orna, gleba, rola; podstawa, zasada, dno, fundament; tło.
Gruntować n. opierać, zasadzać; zgłębiać, szukać gruntu, dna; w malarstwie: pierwszym kolorem nakładać, dawać tło.
Grupa n. zestawienie, ułożenie pewnej liczby przedmiotów lub osób w jakąś całość; grono.
Grupować n. układać, ustawiać w grupy.
Gruppetto w. w muz. znak — 
— umieszczony nad nutą, ozdobnik muzyczny, składający się z grupy 4 małych nutek: nuty wyższej, głównej, niższej i głównej.
Grupy parlamentarne, stronnictwa na jakie dzielą się członkowie parlamentu.
Gryf n. bajeczne zwierzę z głową, dziobem i skrzydłami orła, z uszami konia; rękojeść, nazwa herbu.
Grymas f. dąs, skrzywienie twarzy dla wyrażenia niechęci, niesmaku lub niezadowolenia; nieuzasadnione niezadowolenie, kaprys.
Grynder n. giełdziarz, spekulujący akcjami niepewnych przedsiębiorstw, oszust giełdowy.
Grynderstwo n. oszustwo na giełdzie.
Grynszpan n. octan miedzi zielonego koloru (trucizna), farba zielona.
Grypa f. choroba epidemiczna, objawiająca się silną gorączką, bólem wszystkich członków, katarem i kaszlem; influenza.
Gschnas (gsznas), nader wesoła zabawa w Wiedniu.
Guano hiszp. nawóz z odchodów ptaków morskich.
Gulasz węg. bigos węgierski z papryką i korzeniami.
Gulden n. złoty austrjacki, reński = 60 kop. wartości nominalnej.
Guma g. substancja roślinna kleista; guma arabska: żywica z drzew akacjowych, rosnących w Arabji i Afryce; guma elastyczna p. kauczuk.
Gumiguta, wysuszony sok żywiczny drzewa rosnącego w Indjach Wschodnich.
Gumilaka szellak f. farba żółtego koloru; środek lekarski silnie drastyczny.
Gumować, pokrywać lub nasycać roztworem gumy.
Gust ł. poczucie piękna, dobry smak; upodobanie; [143] z gustem — chętnie, przyjemnie, i owszem.
Gutapercha (gutapercza), Gutaperka, stężały sok mleczny drzewa wschodnio-indyjskiego po wysuszeniu sprężysty, podobny do kauczuku.
Gutta cavat lapidem ł. dosł. kropla wydrąża kamień; przen. praca choć drobna nieznaczna lecz ciągła, wytwarza rzeczy wielkie.
Gutturales ł. gardłowe, tylnojęzykowe głoski.
Gwarancja f. poręczenie, zabezpieczenie, rękojmia.
Gwarant f. poręczyciel.
Gwardja f. wyborowe wojsko; straż przyboczna panującego.
Gwardja narodowa, straż obywatelska, milicja obywatelska.
Gwardjan ł. przełożony klasztoru.
Gwardzista, żołnierz służący w gwardji.
Gwasz f. sposób malowania farbami wodnemi, rozrobionemi z gumą.
Gwebr, czciciel ognia w Persyi.
Gwicht n. ciężarek do ważenia, który się kładzie na szalę wagi.
Gwinea a. złota moneta angielska, wartości 21 szylingów = 10 rb.
Gwinty n. wężykowate rowki na śrubie lub w rurze, skręty śrubowe.
Gyneceum g. ob. Gineceum.
Gynekologja g. ob. Ginekologja.
Gzyms n. ozdoba architektoniczna wystająca nad powierzchnią (budynku, muru, kominka).
• PDF 
• MOBI 
