[31]B.
Babak, dziad, staruszek.
Babejski, babisty, babi, babski.
Babić, 1) czuwać przy położnicy, trudnić się akuszerstwem; 2) oczepiać, wkładać czepek podczas oczepin.
Babiec, lekarz akuszer, położnik.
Babiniec, kruchta, przysionek kościelny, gdzie [32]baby siadają; miejsce pod daszkiem, opasującym wiejską cerkiewkę; mieszkanie kobiet, fraucymer, izba dla służby żeńskiej.
Babinos, ciastko półfrancuskie w kształcie nosanosa.
Babizna, spadek po babce; mienie babki; spadek po żonie; własność żony; spadek po matce; życie starej kob. w przytułku.
Babol, bąbel.
Babosze, babusze (tur.), trzewiki tureckie, papucie, pantofle.
Baby, plejady (gwiazdozbiór(gwiazdozbiór).
Baca (węg.), stary pasterz, dozorujący nad juhasami, pasącemi owce w Tatrach.
Bachandrja, 1) bachanalja; 2) zabawa taneczna, bal.
Bachant (łac.), hulaka, birbant.
Bachmat (tatar.), 1) koń tatarski, grubo-płaski na nizkich nogach; przen. człowiek otyły, grubas; 2) koń dzielny.
Bachmatowaty, nizki, krępy, otyły.
Bachmistrz, p. Barkmistrz.
Bachować, bachusować, hulać, bankietować.
Bacik, p. Bat.
Bacówka, szałas pasterski w Tatrach.
Baczenie, w znacz. 1) rozum, rozsądek; 2) wzgląd; 3) zwracanie uwagi.
Baczliwy, baczny, uważny, przezornyprzezorny.
Baczmag, baćmag, baczmaga (tur.), gatunek obuwia, but, trzewik.
Badawja (tur.), koń dzielny, rumak.
Badliwy, badatliwy, bedliwy, botliwy, badawczy, ciekawy.
Badylarz, ogrodnik podmiejski, warzywnik.
Bagazja (arab.), tkanina bawełniana.
Bagier (niem.), szuflica, przyrząd do pogłębiania dna w kanałach, rzekach i t. p.
Bagierować, oczyszczać, pogłębiać bagrem.
Bagnik, 1) tuńczyk; 2) piskorz.
Bajader (franc.), rodzaj woreczka jedwabnego.
Bajadera (franc.), 1) [33]śpiewaczka i tancerka indyjska; 2) dawna tkanina indyjska.
Bajbardzo, byleco, ladaco, hetka pętelka.
Bajborak (ukr.), rodzaj tkaniny jedwabnej.
Bajdak (ukr.), rodzaj statku wodnego bez dachu.
Bajołap, człowiek uganiający się za nowinkami, plotkarz.
Bajor, bajoro, bajorzysko, bajura (niem.), bagno, błoto, kałuża, woda błotnista.
Bajorek, 1) nitka albo drucik metalowy do haftów i ozdób szmuklerskich; 2) struna zwyczajna, okręcona drucikiem metalowym.
Bajrak (tur.), 1) sosna karłowata; 2) oddział hordy tatarskiej.
Bajram, bejram, bajeran (tur.), uroczyste święto mahometańskie, obchodzone przez 3 dni.
Bajramować, obchodzić święto bajramu, próżnować, hulać.
Bajronista, poeta naśladujący Byrona; przen. pesymista, melancholik.
Bajronizować, tworzyć poezje w duchu Byrona.
Bajuta (hiszp.), kołnierz, kapiszon u domina.
Bak, bakanie, szmer, hałas, gwar, zgiełk.
Bakać, wykrzykiwać wesoło, hukać, wołać, krzyczeć, łajać, fukać, wymyślać.
Bakar (tur.), miara = 4 beczkom.
Bakliwość, krzykliwość, hałaśliwość.
Bakord, bakort, bakbord (niem.), lewa burta okrętu; lewy brzeg rzeki.
Bakszysz (tur.), napiwek, datek (na Wschodzie).
Bakuła, p. Bałaka.
Bakun, lichy tytuń.
Balam, gospoda, zajazd na Wschodzie.
Balas (grec.), 1) wał, słup okrągły, filar; 2) poręcz, balustrada; 3) łubin (Kluk).
Balbot, bełkot, jąkała.
Baldach, miasto Bagdad.
Bale, ba! ale.
Baleder, kawałek skóry na brandzlu obuwia dla wyrównania.
[34]Balena, wieloryb.
Balista (łac.), wielka kusza, maszyna wojenna do wyrzucania pocisków.
Balka, belka.
Baltyda, morze Bałtyckie.
Balwierz, barwierz (niem.), golarz.
Balzak, rodzaj nizkiego szezlongu o wygiętym materacu.
Bałabajka, bałałajka, ruskie narzędzie muzyczne ludowe, rodzaj małej gitary.
Bałagulstwo, junactwo, zawadjactwo.
Bałaguła, bałagura (hebr.) właściwie: furman najęty albo jego fura; przen. junak, zawadjaka, lekceważący przyjęte zwyczaje.
Bałaka, lub bakuła (ukr.), papla, gaduła, bałamut.
Bałakać, paplać, pleść, gadać niewiedzieć co.
Bałchan, bałwan morski; przen. strumień, kłąb.
Bałchanisty, bałwanisty, wrzący, rozhukany.
Bałgiemusa (tur.), działo, armata.
Bałta, bełta (tur.), siekiera na obuch osadzona, rodzaj dawnej broni.
Bałuch, wrzawa, zgiełk, hałas.
Bałuk (tur.), wędzony grzbiet jesiotra; chodzić na bałuku (na bałuczku, na bałyku, na bajuku) = na czworakach, raczkiem.
Bałukować, bałykować, chodzić na bałuku, na czworakach.
Bałuszyć, 1) hałasować; 2) wytrzeszczać oczy.
Bałwaniasty, bałwanisty, podobny do bałwana, bryłowaty.
Bałwofalca, bałwochwalca.
Bałyk, p. Bałuk.
Bambocjada (włos.), wybryk fantazji, dziwactwo, utwór dziwaczny.
Bandela (włos.), binda, przepaska, wstęga.
Bandlok (franc.), kolczyk z podłużnym, wiszącym kamieniem.
Bando (włos.), 1) obwołanie, obwieszczenie, ogłoszenie; 2) orszak, grono, drużyna (= banda); 3) kompanja; [35]trzymać z kim bando = mieć z kim konszachty, być w porozumieniu.
Bandoch, bandos, żniwiarz najemny z dalszej okolicy.
Bandolet (franc.), 1) pas rzemienny przewieszony z ramienia, utrzymujący pałasz; 2) gatunek broni palnej.
Bandycja (franc.), banicja, wygnanie z kraju.
Bandysować, banitować, wygnać z kraju.
Baner, ganek, altanka.
Banialuka, książka bez sensu, brednie, androny, niedorzeczności.
Baniowe, opłata na korzyść miasta od bani (alembiku) wódki.
Banit, banita, wygnaniec, wywołaniec, wyświecony.
Bankarz, bankierz, bankier.
Bant (z niem.), opaska, obręcz.
Barać, odrzucać, opierać się.
Baraniec, baranczek, baranek.
Baranczy, barani.
Baraszki, żarty, figle, zbytki.
Baraszkować, stroić żarty, figle.
Baraśne (tatars.), faktorne, datek za stręczenie.
Baraśnik, bareśnik, barysznik, stręczyciel, faktor, pośrednik.
Baraterja (włos.), czyn nieprawy kapitana okrętu na szkodę właściciela; szacherka.
Barbet (franc.), część ubioru głowy zakonnicy.
Barczeć, szumieć, szeleścić.
Bardela (franc.), siodło uplecione z samej słomy, grubym płótnem obszyte, do objeżdżania źrebców służące.
Bardon (czes.), lutnia, lira.
Bardysz, berdysz (śr. łac.), kij z siekierką, nakształt halabardy.
Bardyzana, bardyzan (śr. łac.), spisa z bartą, na długim drzewcu osadzona, halabarda.
Barkmistrz, bachmistrz (niem.), dozorujący nad robotami w kopalni soli.
Barkracht, barkaft (niem.), [36]dochód z żup solnych, pobierany przez obdarowanego.
Barta, barda (niem.), halabarda, berdysz, bardyzana.
Bartne, danina z miodu.
Barwa, w znacz. 1) liberja; 2) skóra, runo,runo.
Barwica, barwiczka, barwiączka, kosmetyk do malowania twarzy, bielidło, blansz, albo rumienidło, czerwienidło, ruż.
Barwiczkować, pokrywać barwicą, czerwienić albo blanszować.
Barwierz, barwierczyk (n.), balwierz, golarz.
Barycz 1), 1) targowisko do wymiany towarów; 2) zastawa, barjera, zagroda.
Barzo (bar-zo), bardzo.
Barzy, skory, popędliwy, nagły, porywczy, gwałtownygwałtowny, prędki, krewki, żywy; przen. wsadzić kogo na barzego, do hardości pobudzać, poduszczać, nadymać, wbijać w pychę; złożyć z barzego — poniżyć, upokorzyć; (przyjdzieć tam z barzego zsiadać).
Basałyk (tur.), 1) bicz z kulą ołowianą na końcu; 2) przen. (o człowieku) dryblas, drągal, próżniak; 3) dzieciak tłusty.
Basam, Węgrzyn (od klątwy często przez Węgrów powtarzanej).
Basarunek, basarunk, baserunek, beserunek (z niem.), 1) wynagrodzenie za pobicie, nawiązka; 2) wogóle wynagrodzenie krzywdy; 3) baty, cięgi. (Sprawić komu basarunek).
Basica, basetla.
Basior, basiur, wilk.
Baskak, starosta, wielkorządca tatarski.
Bastard (śr. łac.), bękart; mieszaniec.
Bastarda, basztarda, rodzaj pojazdu.
Bastek, baster, bękart.
Bastram (z tur.), mięso solone i suszone na powietrzu.
Bastrzę, niemowlę nieprawego łoża.
Basztan (pers.), kawał ziemi, wyorany z nowiny [37]na wypalonym stepie, na którym się zasiewają kawony, melony, kukurydza, fasola, ogórki.
Basztyk, kij, laska.
Baszybuzuk, żołnierz turecki nieregularny.
Baśka, narzędzie drewniane o kształcie młota, którym szryki do ziemi wbijają.
Bat, bata (wł.), łódź żaglowa większa. Zdr. bacik.
Batalnia, patelnia.
Bawa, bawienie się, zabawa, zajęcie, zatrudnienie, zwlekanie; bez bawy — niebawem, niezwłocznie.
Bawej! patrzaj, patrzcie, hola!
Bawet (franc.), ubranie przy staniku damskim, od szyi do pasa; przedłużenie fartucha od pasa ku górze, jako klapka na piersi.
Bawić się, w znacz. zajmować się.
Bawny, zabawny, bawiący, zabawiający, zajmujący.
Bawolet (franc.), ubiór kobiecy na głowę.
Baworski, bawarski.
Bazak (franc.), delikatna materja bawełniana z Jerozolimy.
Bazon, bażan, puzon.
Baźnienie, bojaźń.
Bażan, p. Bazon.
Bąkiel, miejsce w kopalni, gdzie się woda zbiera i robić przeszkadza.
Bean, bejan (śr. łac.), 1) nieuk, nieokrzesaniec, grubijanin; 2) świeżo wstępujący do uniwers.
Bebłać, babrać, pluskać.
Bechter, Bechtyr, bechterz (tatar.), 1) pancerz, zbroja, kirys:kirys; 2) kaftan aksamitny.
Bedel, bedelus, bedelusz (niem.), 1) dziad kościelny; 2) woźny szkolny.
Bedew, bodawja, koń arabski, rumak, biegun, koń dzielny.
Bedliwie, ciekawie.
Bedliwy, ciekawy, ciekawie szperujący.
Bejan, p. Bean.
Bejrak, chorągiew, oddział u Tatarów.
Bekiesa, bekiesza, futro długie węgierskim krojem.
[38]Belec, 1) p. bełt; 2) pień, kłoda, ul.
Belmes, belmez (tur.), bilmez, nic zgoła, ani w ząb.
Beluarda (hiszp.), baszta, wieża ruchoma.
Belweder (włos.), budowla na wzniesieniu z pięknym widokiem.
Bełchliwość, porywczość, zapalczywość.
Bełk, wybuch ognia.
Bełknąć, bełkotać, blekotać, chlebotać, chlupać, przelewać; jąkać się, momotać, mówić niewyraźnie.
Bełt (niem.), strzała trzy łokcie długa.
Bełta, p. Bałta.
Benenat, (bene natus), dobrze urodzony, szlachcic.
Ber (ukr.), tylko w wyrażeniu: czarnym szlakiem albo berem iść — chyłkiem czając się podchodzić pod lotną zwierzynę.
Beran (franc.), gruba materja bawełniana indyjska.
Berdebucha, berdebuska, broń palna, rodzaj strzelby, arkabuz, pukawka.
Berdebusz, arkabuzer, strzelec.
Berdysz, bardysz, kij z siekierą nakształt halabardy.
Berlacz, berleć, berlocie (niem.), ciepły zimowy trzewik a. but zwierzchni.
Berlinek, rodzaj monety polskiej z podlejszego kruszcu, bąk.
Berlinka, 1) rodzaj statku rzecznego z masztem, szkuta; 2) rodzaj pojazdu.
Bermyca, wysoka niedźwiedzia czapka wojskowa.
Bernienie (z czes.), zbroja, pancerz, kolczuga.
Besanmaszt (niem.), tylny maszt okrętowy.
Besanżagiel, żagiel na tylnym maszcie okrętowym.
Beserman, besurman, p. Bisurman.
Beskurcja (węg.), niezdara, nicpoń.
Bestliwy, bestwliwy, rozbestwiony, niepowściągliwy, pożądliwy.
Bezbożeńczyk, bezbożnik.
[39]Bezcielny, bezcielesny, niemający ciała.
Bezdzięczny, niedobrowolny, przymusowy, wymuszony.
Bez dzięki, z musu, przeciw woli.
Bezgwałtowny, nienaruszalny.
Bezhumny, p. Bezumny.
Bezkost, p. Przezkost.
Bezlepica (ukr.), niedorzeczność, głupstwo, absurd.
Bezlisz, zbytnio.
Bezliczski, bez liczenia, nie licząc.
Bezmiłość, bezlitość, bezmiłosierdzie.
Bezoar (arab.), lekarstwo, środek leczniczy, zwłaszcza antydot przeciw truciźnie.
Bezobłazny, którego nic nie obłazi, t. j. nie obchodzi, nie oglądający się na nic.
Bezpieczniś, poufalec, człowiek familjarny.
Bezpiecznobuczny, zuchwalec, butny z tego, że mu nikt nie przeszkodzi dopiąć, czego zechce.
Bezpieczność 1) bezpieczeństwo; 2) stan bez opieki, bez obrony.
Bezpieczny, 1) bez opieki, bezbronny; 2) żyjący bez troski o jutro.
Bezplemienny, nie mający rodziny, bezdzietny, bezpotomny, sam jeden na świecie.
Bezpochybny, niechybny.
Bezpośrzedni, bezpośredni.
Bezumny, obrany z rozumu, nierozumny.
Bezwiństwo, niewinność.
Bezzakonnik, człowiek nieprawy, bezbożnik.
Bezzakonny, żyjący bez zakonu, bez prawa bożego, bezbożny, nieprawy.
Bezznaność, nieznajomość.
Bezżenia, mężczyzna nieżonaty, kobieta niezamężna.
Bezżonek, człowiek bezżenny, nieżonaty.
Bębennik, bębnik, bębnista, bębniarz.
Bęczeć, bąkać, brzęczeć.
Będący, przyszły.
Będliwy, ciekawy, ciekawie szperający.
Białasy, białawy.
[40]Białka, 1) białogłowa, kobieta; 2) bułka, placek z białej mąki.
Białokurowaty, jasnowłosy, blondyn.
Bicze, bicz.
Biczyć za czym, pędzić, gnać, sunąć.
Bida, bidka, właściwie biga (z łac.), wózek na dwuch kołach.
Biednik, biedak.
Biedrzny, biodrowy.
Biegać czego, ubiegać się o co.
Bieganie, biegączka, biegunka.
Biegus, biegacz, biegun; lm. biegusy, ciągłe bieganie.
Bielawa, 1) bielarnia, miejsce, gdzie bielą płótno; 2) pastwisko, łąka błotna.
Bielica, bylica (ziele).
Bieliczkować, farbować bieliczką, bielić twarz, blanszować.
Bielizna, skórka wiewiórcza.
Bierczak, księga, kontrola do zapisywania danin, opłat od włościan.
Bierczy, chwytny (chart).
Bieret (śr. łac.), biret, czapka rogata bez daszka, używana przez duchownych i uczonych.
Bierka, 1) gra w warcaby albo szachy; 2) gałka wyborcza; 3) dola, los.
Biermuszka (niem.), polewka piwna.
Biernia, birnia, pobór, dań, danina, podatek.
Bierzmo, bierzmno, birzwno, birzmo, bierwiono, belka, tram.
Bierzwnować, bierzmować.
Biesaga (łac.), częściej w l. m. biesagi, sakwy, wór, mieszek do przewieszenia na piersi i na plecy, torby skórzane z obu stron siodła.
Biesiada, rozmowa, pogadanka.
Biesiadny, rozmowny, towarzyski.
Biesiednik, biesiadnik.
Bieżączka, biegunka.
Bikować, rąbać, rozbijać biką czyli motyką.
Bimbasza, dowódca tysiąca żołnierzy w Turcji.
Binda (niem.), przepaska, taśma.
[41]Bindarz (niem.), aleja kryta ogrodowa, szpaler.
Biskupizna, danina roczna, składana biskupowi przez duchowieństwo jego djecezji, dochody, dobra biskupie.
Bisurman, bisurmanin, beserman, besermaniec, basurman, mahometanin, muzułmanin, pohaniec.
Biszkont, biszkunt, psi figiel, psota.
Bitarnia, zbiornik wody słodkiej, oddzielonej od morskiej, przy warzeniu soli.
Bite, kara za pobicie.
Biteń, miód z woskiem zmieszany.
Bitunek, bitunk, butynek, (franc. butin, niem. Beute), łup; podział łupu, zdobycz, plon.
Bitunkarz, ten, co zdobycz dzieli; sędzia dzielczy.
Blach, blacha, zbroja.
Blachowany, plamami pokryty, plamisty, centkowany.
Blachownica, blacha na piersi, kirys.
Bladysyn, p. Bledyniec.
Blajer, blejer (niem.), formaforma, modła, model, wzór, krój, manier.
Blak, 1) blaknięcie, blednienie; 2) mielizna; halizna, polana w lesie.
Blaknąć, blakować, pełznąć, płowieć, puszczać.
Blamanż, blamas, blamasz, blemas (franc.), galareta migdałowa.
Blanksz (franc.), blansz, bielidło.
Blaski, blaskaty, blaskawy, błękitnawy, modrawy.
Blaskooki, błaskooki, jedno oko często zmrużający; zezowaty.
Blaskot, rzecz błyszcząca się, blichtr.
Blaskotny, błyszczący się.
Blaskowaty, białawy, jasny.
Blazgon, błazgon, ten, co głupio, plugawo, sprośnie mówi.
Blazgonić, błazgonić, mówić, co ślina przyniesie, głupio i sprośnie gadać.
Blech, blich (niem.), bielarnia, bielnik.
Blecha, błecha, pchła.
Blecić, bledzić, czynić bladym.
Blednik, bladawiec, [42]człowiek blady, wybladły.
Bledyniec, bledysyn, bladysyn (meretricis filius).
Blegot, blekot.
Blegotać, p. Blekotać.
Blejczyk (niem.), kulka ołowiana, zawieszona na sznurku w środku grundwagi.
Blekot, blegot, 1) jąkała, bełkot, momot; 2) bajarz, gaduła; 3) głos zwierzęcia, szczególnie szczekanie psa.
Blekotać, blegotać, 1) bełkotać, chlebotać; 2) momotać, jąkać się, niewyraźnie wymawiać; 3) bajać, paplać; 4) fukać, łajać, wymyślać.
Blekotka, kobieta zająkliwa; papla, plotkarka.
Blekotliwy, blegotliwy, blekotny, 1) zająkliwy; 2) gadatliwy, świegotliwy.
Blekotnik, papla, plotkarz,plotkarz.
Blemas, p. Blamanż.
Bleskotnik, człowiek gadatliwy, plotkarz.
Blesny, błesny, szalony, obłąkany.
Bleszczeć, błeszczeć, z podełba patrzeć, zerkać, błyszczyć okiem, rzucać niespokojne spojrzenia.
Blich, p. Blech.
Blikawy, jednooki, zezowaty.
Bliktry, blichtr.
Bliz, blizko, prawie, niespełna.
Blizce, blizko.
Blizek, blizki.
Blizkość, rzeczy, kraje, dobra, z prawa blizkości do kogo należące.
Blizkować, dochodzić prawem blizkości.
Blizkowid, blizkowidz, krótkowidz.
Blizku, blizko.
Bliznek, bliźniak.
Blizny, bliźni, 1) bliźnięcy, tyczący się bliźniąt:bliźniąt; 2) blizki.
Blizu, blizko, nie blizu, daleko, już w noc nie blizu, już późno w noc.
Bliźnie, blizko.
Bliźniec, bliźniak.
Bliż, bliża, blizkość, poblizkość.
Bloch (niem.), blok, krążek, kluba, machina do windowania.
Blochać, wyrzucać, wylewać.
Blofarek, p. Bulwark.
[43]Blokuz, blokauz, blokhauz (niem.), budynek z drzewa dla obrony.
Blozbak (niem.), miech kowalski.
Bluć, blwać, wymiotować, wyrzucać.
Bluda, miska drewniana.
Bluj, ten, co często wymiotuje.
Bluszczeć, chlustać, wytryskać, bić, płynąć.
Bluszczokręty, obwinięty bluszczem.
Bluszczopręt, pręt owinięty bluszczem.
Bluzbrach, p. blachownica.
Bluzgier, bluskier (niem.), rodzaj dawnego stroju kobiecego na szyję, palatynek; rodzaj przykrycia przodu żupana.
Bluźnierz, bluźnierca.
Bluźniwy, bluźny, bluźnierczy.
Blwociny, wymioty.
Błam, błan (niem.), sztuka futra pewnej miary.
Bławat (niem.), tkanina jedwabna, błękitna.
Bławy (niem.), 1) bladomodry, modrawy; 2) blady, mdły.
Błazeniec, błazno, błażen, błazen.
Błazennica, błaźnica.
Błazy, rodzaj ciastek kruchych.
Błaźnić, 1) oszukiwać, durzyć, na błazna wystrychać; 2) mieć kogo za błazna, za głupca; 3) drwić, kpić z kogo; 4) postępować po błazeńsku, błaznować.
Błaźniwy, na błazna zakrawający, błazeński, głupi.
Błażejek, Błażek, 1) krążek woskowy; 2) gasidło kościelne do gaszenia świec.
Błądny, błędny.
Błąkacz, błękacz, ten, który się błąka, tułacz.
Błąkliwy, do błąkania się skłonny, błędny.
Błcha, pchła.
Błędliwy, błędom podległy, błądzący, niestały, błędny.
Błędne, opłata za przytrzymane bydło cudze.
Błędnica, błędnik, światło błąkające się, błędny ognik, wertepnik.
Błędnik, 1) ten, który błądzi, 2) błędokręt, [44]labirynt, 3) błędny ognik.
Błędny, w znacz. zmieniający się.
Błędowica, błąd, zabłądzenie.
Błędowie, błędne rozdroża, mylne manowce, miejsce pełne dróg błędnych.
Błędzić, błądzić.
Błękacz, p. Błąkacz.
Błękać się, błąkać się.
Błękitnia, suknia niebieska, bławatna.
Błękitnidło, barwiczka błękitna do farbowania twarzy.
Błodziej, st. wyższy od błogo.
Błogać, błagać.
Błogodarzyć, dawać jałmużnę.
Błotliwy, błotnisty.
Błożenie, błogosławienie, błogosławieństwo.
Błożyć, sprzyjać, pobłażać.
Błyktry, błyktryk, blichtr.
Błyskawy, błyskliwy.
Błyskota, 1) błysk; 2) błyskawica.
Błyskotnik, 1) ten, co robi błyskotki; 2) człowiek mieniący się, błyszczący kolorami.
Błysnący, połyskujący, lśniący.
Bobek, laur, wawrzyn.
Bobo, straszydło.
Bobrzysko, trzęsawisko.
Boch, tułów obłupionego bydlęcia, tułów wołu.
Bocheniec, bochenek.
Bochnar, gatunek monety.
Bochniaczek, bochniec, bochenek.
Bociem, bowiem, albowiem, bo.
Boczkorosz, rodzaj szlachcica chodaczkowego na Węgrzech.
Boćkowiec, Boćkowski, bizun, kańczug, dyscyplina.
Boćwina, boćwinka, także botwina, nać buraków; przezwisko Litwinów; także: boćwiniarz, boćwinkarz, boćwinek, boćwiniak, boćwiak.
Bodloch, badloch, botuch (niem. Badetuch), prześcieradło kąpielowe.
Bodłak, bodak, bodżak, bodziak, bodzieniec, kolce u roślin; roślina koląca, pełna kolców.
[45]Bodło, bobo, straszydło, potwór, dziwotwór.
Bodnia, bednia, dzieża.
Bodz, bodziec.
Bodziak, p. Bodłak.
Boga, bogini.
Bogaja, bogaczka.
Bogińczyk, człowiek doskonały, półbóg.
Bogobojca, człowiek bogobojny.
Bogobowny, bogobojny.
Bogobytny, bytnością Boga zaszczycony.
Bogomodlca, modlący się do Boga.
Bogomolctwo, bogomódlstwo, nabożność, pobożność.
Bogomówca, mówiący o Bogu, teolog.
Bogomyślny, bogomyśny, zatopiony w Bogu, kontemplacyjny.
Bogonienawidnik, nienawidzący Boga.
Bogoniewiasta, Bogu oddana panna; Najświętsza Panna.
Bogoobrazie, wizerunek Boga.
Bogoprzectwo, Bogaprzectwo, wyparcie się Boga, ateuszostwo.
Bogosławić, błogosławić.
Bogosłowić, 1) błogosławić; 2) o Bogu i rzeczach bożych mówić, zajmować się teologją.
Bogosłowie, Bogosłowstwo, nauka o Bogu i rzeczach boskich, teologja.
Bogosłów, mówiący o Bogu, teolog.
Bogoubijca, bogobójca, zabójca Boga.
Bogożyw, dla Boga żyjący, pobożny.
Bogułajać, bluźnić.
Bogurodzica, Bogarodzica.
Bogusławion, błogosławiony.
Bojazność, bojaźń.
Bojec, bodziec.
Bojeźliwość, bojaźliwość.
Bojowny, zdatny do boju, bitny, waleczny.
Bokał, pokał, bukał, bukaj, puhar.
Bokłaszek (tur.), bukłaczek, skórzane naczynie do wody i in. płynów.
Bolać, boleć.
Bolak, wrzód.
Bolątszy, bolący.
Boległów, ból głowy.
Boleśliwie, boleśnie.
Bolet, p. Palet.
[46]Boletyn, gałka używana przy głosowaniu.
Bolno, bolesno, boleśnie.
Bolny, bolesny.
Bolum, napój uśmierzający, orzeźwiający.
Bolwark, p. Bulwark.
Bombiza (śr. łac.), niezgrabny, brzuchacz.
Boradek, boratek, boracik, burat (franc.), rodzaj materji wełnianej albo jedwabno-wełnianej.
Bormistrz, burmistrz.
Boroczno, boroszko, obrok.
Borys, borowiec, mieszkaniec borów; człowiek nieokrzesany, prostak.
Borysz (tatar.), litkup.
Boryszkować, zapijać borysz, traktować kogo z powodu kupna a. sprzedaży.
Borzobohaty, który się prędko zbogacił.
Borzyć, burzyć.
Bosiny, bosaki, chodzenie boso.
Boskiem, boso.
Bosurman, p. Bisurman.
Bot, but.
Botek, bucik.
Botliwy, p. Badliwy.
Botloch, p. Bodloch.
Boton, p. Buton[1].
Botuch, p. Badloch.
Boźny, woźny.
Bożkować się, udawać pobożność, być świętoszkiem.
Bożny, pobożny.
Bożocielski, przym. od Boże Ciało.
Bożymię, w imię Boże.
Bóźnica, świątynia pogańska.
Bracelet, braselet (franc.), bransoletka.
Brachu, bracie.
Bracieniec, brat.
Brajn (niem.) choroba ust u niemowląt.
Brak, brakowanie, wybór.
Brakarz, brakownik, gatunkujący towar.
Brala (niem.), broda.
Bram, brama, bramka (n.), 1) bramowanie, obszycie szaty, galon, listwa u szaty, lamówka; 2) strój głowy niewieściej, czółko.
Bramne, bronne, opłata za przejazd albo przewóz czego przez bramę miejską.
Brana, brona, brama miejska, wnijście.
[47]Brandebura, brandenbura, brandybura, rodzaj wierzchniej sukni męskiej, płaszcz.
Brandebury, hafty, galony około dziurek do guzików, szamerunek.
Brandnar (skand.), głównia szabli, brzeszczot, szabla nieoprawna.
Brant (niem.), czyste srebro lub złoto.
Bratogłowca, bratobójca.
Bratr, bratbrat.
Brednica, średnica w kole.
Brejhan (niem.), piwo w połowie z jęczmienia, w połowie z pszenicy.
Breklaszt, brekleszt, breklest, breklast, rodzaj podlejszego sukna.
Brodekin (franc.), but hiszpański, półbucik.
Brodgolacz, Brodogol, golibroda, golarz, balwierz.
Brodoszedny, mający siwą brodę.
Broić się, szaleć, wściekać się, dokazywać.
Broma, brama,brama.
Brona, brama; obronne miejsce w lesie.
Bronka, 1) krata, ruszt; 2) bramka.
Bronne, p. Bramne.
Brońca, obrońca.
Broskiew, broskinia, brzoskwinia.
Broszcz, obszycie na spodzie sukien kobiecych, plisa, listwa.
Brotfas (niem.), rodzaj kredensu.
Brożcem, brzodźcem, na bakier, na bok, bokiem.
Brożyna, daszek i drągi brogowe.
Brudnia, rzecz brudna.
Brunatnia, kolor brunatny.
Brustwer (niem.), przedpiersień, wał ziemny dla obrony.
Brydnia, brednia.
Brynda, igraszka, fraszka.
Bryzować, bryżować, fryzować, bryżami ozdabiać.
Bryż, bryz, zwykle w lm. bryże, bryzy, 1) karbowanie, fryzowanie, pstre ozdoby w stroju kobiecym, kryzy, hafciki, szamerunek; 2) grzebień koguci:koguci; 3) wyrostki drzew, wilki.
Bryżowany, pstro wyszytywyszyty.
Brzazg, brazg, brzask.
[48]Brzechwa, strzała bez żelezca, bez grotu.
Brzednia, brednia.
Brzemiononosz, tragarz.
Brzeszczy się, brzeżdży się, świta.
Brzesznik, brześnik, pies myśliwski, gończy.
Brzezień, marzec.
Brzeżdżenie, świt, świtanie, brzask.
Brzmiączka, brzmienie, gwar.
Brznieć, brzmieć.
Brzodźcem, p. BroźcemBrożcem.
Brzoskiew, broskiew, brzoskwia, wrzoskwia, 1) dawna nazwa kapusty; 2) brzoskwinia.
Brzucho, brzuch.
Brzuchobolenie, ból brzucha.
Brzuszcz, bruszcz, brzusiec, brusiec, brzuszec, brzuśce, brzuszce, wydatna, najgrubsza część jakiej rzeczy, wypukłość np. dłoni, noża.
Brzydliwy, brzydny, brzydki.
Bubas, straszydło.
Bucha, obszerny płaszcz.
Buchtorzyć, durzyć, bałamucić.
Bucić się, unosić się butą, chełpić się.
Bucznieć, butrznieć, butnieć, buczeć, 1) butwieć, próchnieć, murszeć; 2) buty nabywać, butnym się stawać.
Bucznoszumny, butą odęty, buńczuczny.
Buczny, 1) pełen buty, butny, chełpliwy; 2) pyszny, szumny, zbytkowny, wystawny.
Budne, opłata od bud, np. jarczmarcznych.
Budomirca, budowniczy.
Bujen, bujny; swawolny.
Bujurdan, bujurdun (tur.), ceduła śmierci, wyrok.
Bukat1. Bukat, 1) byczek, ciołek, duże cielę; 2) skóra z bukata, karmionego mlekiem.
Bukat2. Bukat, kawał, kęs, sztuka.
Buklarz, puklerz.
Bukłak, bukład, bukłaszka, bukłaczek, bukłaszek (tur.), szawłok, skórzane naczynie do wody i innych płynów.
Bukon (włos.), kęs, kąsek.
Bukszpir (holend.), maszt przedni.
Bukszpryt (niem.), rodzaj [49]masztu pochyłego, reja.
Buksztel, bugsztel (niem.), wieża na walcach albo kołach, którą dawniej podsuwano pod mury.
Bukucha, bukiew, żołądź bukowa.
Bulga, bułga, buł, byk (niem.), wór skórzany na płyny, szawłok, bukłak.
Bulwark, bulwerk, belwerk, bolwarek, blofarek (niem.), baszta, narożnik, twierdza, warownia.
Buł, p. Bulga.
Buła, bóła, bula papieska.
Bułat (tur.), 1) stal; 2) szabla szeroka perska albo turecka; 3) szabla z szeroką głownią.
Bułatny, stalowy.
Buławić, hetmanić, dowodzić wojskiem.
Bułza, torba skórzana.
Bumbak, opój, pijak.
Bunowy, zrażacz, robotnik w warzelni soli, który nasypuje czyli nakłada.
Buntliwy, buntowliwy, buntowniczy.
Bupki, p. Pupki[2].
Burd (śr. łac.), muł, zrodzony z oślicy i źrebca.
Burda (śr. łac.), 1) ciężar, pakunek, brzemię; 2) kłótnia, spór, walka.
Burdać się, guzdrać się, leniwie się do czego brać.
Burdziuk (ukr.), naczynie na płyny zwykle skórzane, bukłak.
Burgmistrz, burgomistrz, burmistrz.
Burk, bruk.
Burkat, jakieś naczynie miedziane.
Burkownik, włóczęga brukowy, brukotłuk.
Burłak (ukr.), włóczęga.
Burować, burkować, burczeć, łajać, fukać.
Bursować, mieszkać w bursie, być bursarzem.
Burzca, Burznik, Burzyc, burzyciel, wichrzyciel, demagog.
Bustard, gatunek wina fran. fałszowanego.
Butel, butyr (niem.), oprawca, hycel; pomocnik kata, sługa miejski.
Butliwy, butny.
Butryn, tęgi dzieciak, tłuścioch.
Butynek, butynk, p. Bitunek.
[50]Buzdygan (tur.), gatunek buławy wojskowej, gałka osadzona na krótkim drzewcu, jako znak władzy wojskowej.
Buzować, bić, karać.
Bych, bym.
Bychom, byśmy.
Być, choćby.
Bydliciel, mieszkaniec.
Bydlić (czes.), mieszkać, przebywać.
Bydło, mieszkaniemieszkanie, posiadłość.
Byle, 1) krzak, podkrzewie, bylina, chwast, zielsko; 2) łodyga.
Bysiek, byczek.
Bystrszy, bystrzejszy.
Bystrzyna, wir.
• PDF 
• MOBI 
Błąd autorów; odwołanie do hasła, które w tym słowniku nie istnieje. Zobacz hasło Pontał w Encyklopedii staropolskiej.
