Wziąć, niedok.
brać, 1) przyjąć (wziął żywot, gdy mu go cesarz dawał; proszącego w łaskę wziął = przypuścił go do łaski); 2)
W. czas, pracę, nakład = zabrać, pochłonąć (wzięłoby to dużo czasu, pieniędzy, gdybym...; wzięło czas wyliczanie); 3) zabrać, zawiązać, zawrzeć (W. z kim przyjaźń, przymierze); 4) przejąć, zasięgnąć, przyjąć, zaczerpnąć (wzięli ich język i pismo; z Pisma św. swoją wiarę brali; od matki wzięła swe cnoty = odziedziczyła; z ich pism dowody brał); 5) otrzymać, odzyskać, uzyskać (W. wolność, zdrowie, wzrok, siły, zwycięstwo; od papieża moc swą bierze; nauki moc brały = wzmagały się; zwyciężając wciąż, brali siłę = nabierali sił, wzmagali się na siłach); 6) przywłaszczyć (brali sobie wybieranie papieża; już to sobie wzięli, aby biskupów mianowali); 7) brać rowy, przekopy = kopać, bić, prowadzić; 8) do Czech posyłają, biorąc jeden rok za drugi, około 55000 wołów = rok w rok, przecięciowo co
rok)rok; 9) brać co = nabierać czego (brać gust do czego, podejrzenie, nadzieję; brać serce do czego, odwagę; brać złe serce do kogo = zacząć go nienawidzieć; serce brać = nabierać odwagi, ośmielać się); 10)
W. dokąd = zwrócić, skierować, poprowadzić (gościniec bierze w prawą = idzie, zwraca się, prowadzi; niektórzy na to zezwolili, niektórzy do braci wzięli = zostawili zdaniu braci);
W. do kogo = zaapelować; 11) przybrać (W. minę, postać smutną, wesołą); 12) koń bierze ciało, bierze na się ciało = nabiera; tyje; 13) brać ciało = kształtować się cieleśnie (wszyscy ze krwi matek ciała biorą; wziął ciało z żywota swej matki); 14)
W. na się = ściągnąć na się (W. na się przekleństwo); 15) brać albo brać w się = mieścić,
prcyjmowaćprzyjmować (wór ten dużo bierze; Dunaj bierze (albo: bierze w się) 60 rzek; jakoby nasz język łacińskich nauk nie mógł w się
WW. = nie wystarczył im swoim zasobem); 16) brać co w się = przyjmować, wciągać; nabierać czego (wełna nie każdą farbę bierze; dziecię bierze w się z pokarmem sposób życia mamki; wino u dna bierze w się smak lagrowy); 17)
W. co do głowy, w rozum = wziąć pod rozwagę, na rozum;
W. sobie co w pamięć = zapamiętać sobie co; 18) dostać, otrzymać, ponieść, odnieść co (W. kije, razy, chłostę, policzek, klęskę, cios, postrzał, szkodę, upadek, koniec, omyłkę);
W. się 1)
W. się na co = oddać się, poświęcić się czemu, zabrać się do czego (W. się na kapłaństwo; wziął się na tę imprezę); 2) natężyć się (konie, wziąwszy się, jęły z wozem uciekać); 3)
W. się o kogo, o co, za kogo, za co = ująć się, upomnieć się za kim, za czem (W. się o krzywdę czyją, o psa, o żonę); 4)
W. się skąd = wynieść się, iść precz; W. się dokąd = udać się, podążyć (wojska brały się ku Troi; do miłosierdzia Twego się bierzemy = uciekamy
sięsię); 6) zaapelować (do biskupów się brali, a ich wyrok był ważny); 7) brać się = wybierać się, wyprawiać się, ruszać (brał się z wojskiem, chcąc dochodzić swego prawa mocą; dokąd się bierzesz w taką niepogodę?); 8) brać się na co = mieć się, zabierać się, zbierać się, zanosić się na co (jako widzę, nie bierze się wam na to; zima brała się już na wiosnę = kłoniła się ku wiośnie; ninacz się dobrego nie bierze); 10) brać się = zapowiadać się (jeśli ociec kostera, takiż syn się bierze); 11) brać się = wypływać, wynikać (z listu tego, to się bierze, że ich przywołał = widać).
Strona w Wikisłowniku
