Ostatni klasyk (1902)

<<< Dane tekstu >>>
Autor	A. O.
Tytuł	Ostatni klasyk
Pochodzenie	Stare miasto Obrazki z niedawnych lat cykl Typy z zaułków
Wydawca	Drukarnia Narodowa
Data wyd.	1902
Miejsce wyd.	Kraków
Źródło	Skany na commons
Inne	Cały zbiór Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI
Indeks stron

›››

[145]

OSTATNI KLASYK

[147]

I.

Na facyacie staromiejskiej,
Co czterysta lat pamięta,
Od pół wieku mieszka blizko
Pan Baltazar Podbipięta.

Pan Baltazar ma w pogardzie
Nowoczesny strój światowy,
Nosi spodnie z strzemiączkami,
Oraz surdut tabaczkowy.

[148]

Na cóż bawić się w fircyka
Pedagogom starej daty —
Miast batystu — wielki fular,
Miast laseczki — kij sękaty.

Kto odziewa się inaczej,
Niema w głowie krzty oleju —
Tak powiada Podbipięta,
Mości panie dobrodzieju!...


II.

Zna dokładnie Stare Miasto
Podbipiętę Baltazara —
Niegdyś w szkołach on wykładał
Korneliusza i Cezara.

Historyków i lutnistów
Dawnej Grecyi, dawnej Romy
Pan Baltazar Podbipięta
Doskonale jest świadomy.

[149]

Nic go bardziej nie porywa,
Nic potężniej go nie wzrusza
Nad satyry Horacego,
Lub sielanki Wirgiliusza.

Komentuje filozofów,
A w poetach tonie cały,
Dla klasycznej erudycyi
Ma on respekt niebywały.


III.

Skromną celę Podbipięty
Zapełniają stosy duże,
Ksiąg in folio^[1], ksiąg in quarto^[2]
W pergaminie albo w skórze.

Wyżej skarbów najprzedniejszych
Ceni klasyk »białe kruki« —
Ma Unglera^[3] i Hallera^[4]
I najpierwsze Fiola^[5] druki.

[150]

Z wielkich półek nadpróchniałych,
Gdzie pajęczyn wiszą kiry,
Wyglądają rzadkie »aldy«^[6],
Oraz cenne »elzewiry«^[7].

Od podłogi do pułapu
Woluminów Bóg wie ile! —
Tu Baltazar Podbipięta
Najpiękniejsze spędza chwile.


IV.

Gdy latarnie już zapłoną,
Gdy zabłysną gwiazdek oczy,
Do swej cichej kawiarenki
Pan Baltazar zwolna kroczy.

Kawiarenka w Starym Rynku
Ma w nim gościa nad gościami —
Od pół wieku tam codziennie
Pije kawę z rogalkami.

[151]

Przy stoliku zaplamionym,
Pośród ciszy, pośród cienia,
Rozwiązuje pan Baltazar
Polityczne zagadnienia.

Zatopiony w telegramach,
Badający giełdy stopę,
Jak Metternich lub Talleyrand
Kawałkuje Europę...


V.

Nieraz, wiosną, gdy za rzeką,
Pachną kwiaty, szumią gaje,
Pan Baltazar Podbipięta
W swej facyaty oknie staje.

Oszałamia go pomału
Przemarzonych snów muzyka,
Silniej bije stare serce
I klasyczna oschłość znika.

[152]

Zda się, starca pyta słonko,
Co złociste sieje strzały:
»Czy ci spokój dały księgi,
Czy ci one szczęście dały?«

Aż zabłyśnie łza srebrzysta
Pod powieką starca siwą,
Aż zatęskni Podbipięta
Za młodością swą burzliwą.


VI.

Ponad głową Podbipięty
Lat przebiegło tyle... tyle!
Stare kości, stare ciało
Już odpocząć chcą w mogile.

Nawet oczy bibliofila
Czy oślepły, czy zanikły:
Za najrzadszy oryginał
Nieraz przedruk bierze zwykły

[153]

Aż w majowy kiedyś wieczór,
Co w gwiaździstej spłynął szacie,
Pan Baltazar Podbipięta
Usnął cicho w swej facyacie.

Usnął cicho w swej facyacie,
Skroń na dłoni mając wspartą,
Wśród »Unglerów« i »Hallerów«,
Ksiąg in folio, ksiąg in quarto...

1.  In folio (z łac. folium – liść, karta) — największy format książki, książka o kartach powstałych z jednokrotnie złożonych arkuszy papieru.
2.  In quarto (z łac. quartus – czwarty) — format książki o wysokośći 25–35 cm, powstałej z dwukrotnie złożonych arkuszy.
3.  Florian Ungler (zm. 1536) — drukarz krakowski. W 1513 roku wydał Raj duszny, jeden z pierwszych druków w całości po polsku.
4.  Jan Haller (1476–1525) — drukarz krakowski. W 1506 roku wydał Statuty Łaskiego, pierwszy polski druk urzędowy (po łacinie).
5.  Szwajpolt Fiol (zm. ok. 1525) — jeden z pierwszych drukarzy na ziemiach polskich, drukował w latach 1490–1491 w Krakowie (prawosławne księgi liturgiczne, cyrylicą).
6.  Aldy lub aldyny — książki z przełomu XV/XVI wieku pochodzące z drukarni Alda Manuzia i jego spadkobierców. Były to głównie wydania klasyków greckich i rzymskich. Ich cechami były niewielki format (in octavo) i użycie kursywy.
7.  Elzewiry — książki holenderskiej firmy drukarsko-wydawniczo-ksiągarskiej rodziny Elsevierów, działającej w Lejdzie i w Amsterdamie od 1583 do 1712 roku. Były to głównie dzieła naukowe i encyklopedyczne (najbardziej znana seria Małe republiki), o wysokim poziomie typograficznym (czcionki Ch. van Dycka) i bardzo małym formacie (in duodecimo, 12^o).

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Artur Oppman.