Pomoc:Tytuły tekstów, nazwy stron

☚✽☛

Zasady tworzenia nazw w przestrzeni głównej

Dobór tytułu utworu

1. Zgodnie z oryginałem.
   • Jeśli kończy się tytuł wykrzyknikiem, znakiem zapytania, elipsą (trzema kropkami), dwukropkiem – znak interpunkcyjny zachowujemy
   • Jeśli kończy się kropką lub przecinkiem – znak interpunkcyjny w miarę możności pomijamy (często kropka była wstawiana z naszego punktu widzenia nadmiarowo)
     • Gdy się takiej kropki nie daje pominąć (dotyczy skrótów w szczególności lub integralnych części tytułu) np. Do D. P. należy taką kropkę jednak zostawić^[1]
2. Trzy kropki (elipsę) zapisujemy jako trzy pojedyncze kropki
3. Jeśli w tytule występuje w polskich wyrazach znak ſ (długie s) – tworzymy tytuł zastępując ten znak przez s, dodatkowo jednak tworzymy przekierowanie (redirect) z oryginalnym tytułem
4. Jeśli w tytule występuje w polskich wyrazach znak é lub inny taki diakrytyzowany (tzn. nieistniejący współcześnie) – tworzymy tytuł zostawiając ten znak dodatkowo jednak tworzymy przekierowanie (redirect) z tytułem bez znaku diakrytycznego
5. Jeśli é lub inne znaki z diakrytykami występują w nazwiskach lub słowach obcych – zachowujemy oryginalną literę
6. Jeśli nawiasy są integralną częścią nazwy utworu – należy je zachować
7. Jeżeli w tytule występują cudzysłowy, apostrofy należy używać cudzysłowów, apostrofów prostych i utworzyć odnośniki z typograficznymi „”^[2]
8. Jeżeli w tytule występują kreski (myślniki) należy użyć zwykłej kreski dostępnej z klawiatury {{-}} (tzw. hyphen-minus)^[3]
9. Jeśli inny tytuł jest na stronie tytułowej i na okładce, pierwszeństwo dajemy formie ze strony tytułowej

Brak tytułu

Sytuacja dotyczy czasem tekstów opublikowanych w gazecie lub wierszy. Gdy brakuje tytułu należy:

1. skorzystać z tytułu gdzieś umieszczonego w danym źródle na przykład w spisie treści
2. skorzystać z tytułu nadanego w jakimś autorytatywnym źródle (np. Nowy Korbut)
3. ew. nazwać incipitem lub (co najmniej korzystne) nazwać samodzielnie (np. List Jana Kowalskiego do Józefa Malinowskiego)

Zmiana nazwy w przpadku kolizji

Kolizja to sytuacja, gdy dwa teksty powinny mieć ten sam tytuł. Oczywiście jest to niemożliwe. W tej sytuacji pod zwyczajnym tytułem powinien się znaleźć tekst ujednozanczniający (tzw. „disambig” jak to określamy żargonowo).^[4] Jeśli występuje kolizja w nazwach utworu^[5] :

• Tworzymy ujednoznacznienie z odnośnikami do utworów np. disambig znajdzie się na stronie o nazwie ‏Ciekawa książka‏
• Poszczególne teksty nazywamy wg schematu:
  • ‏Ciekawa książka (Kowalski, 1999)‏
  • ‏Ciekawa książka (Malinowski, 1956)‏
  • dopiero jeśli i tutaj nastąpi kolizja (tj. dwa teksty Malinowskiego z 1956 roku o tym samym tytule na Wikiźródłach) możliwe jest wprowadzenie dodatkowych wyróżników (np.:
    • najlepiej
      • ‏Ciekawa książka (Malinowski, 1956a)‏
      • ‏Ciekawa książka (Malinowski, 1956b)‏
    • ewentualnie (choć wskazane tylko, gdy w danym roku były dwa różne tłumaczenia tekstu)
      • ‏Ciekawa książka (Malinowski, tłum. Wiśniewski, 1956)‏
    • lub w ostateczności
      • ‏Ciekawa książka (Malinowski, nowela, 1956)‏

Nie jest to reguła absolutna, czasem mogą być konieczne odstępstwa. W przypadku Koranu na przykład lub Biblii podanie autora nic nie daje lub nie jest możliwe (autor zbiorowy). Dlatego użycie nazwiska tłumacza lub wydawcy może się okazać trafniejsze.
W przypadku popularnych tytułów anonimowych tekstów na przykład modlitwy, pieśni, kolędy podanie autora może być niemożliwe. Zazwyczaj trzeba wtedy poprzestać na samym roku wydania a dalsze kolizje rozwiązywać przy pomocy kolejnych liter: ‏Lulajże, Jezuniu (1905)‏.

• W przypadku, gdy cały zbiór nazywa się tak, jak któraś z części zbioru zalecanym rozwiązaniem konfliktu nazw jest:
  • ‏Wśród zwierząt (zbiór)‏
  • ‏Wśród zwierząt (Malinowski, 1924)‏

Co do wyboru roku (tj. ostatniej części nazwy) należy się przede wszystkim kierować datą wydania widniejącą w tekście. Dopiero jeśli takiej nie ma, można się posłużyć innym źródłem.^[6]

Jak nazywać niesamodzielne części tekstu („rozdziały”)?

Reguły znowu nie są tu ostre. Należy oczywiście kierować się tekstem. Sama nazwa Rozdział (część, tom, księga, podrozdział...) wynika bezpośrednio z tekstu. Używamy jej zgodnie z tekstem oryginalnym. Pomijamy ją, gdy nie ma tego słowa w tekście.

Przyjęło się nazywać rozdziały (części):

• .../Rozdział I (jeśli w oryginale tekst rozdziału zaczyna się w ten sposób)
• .../II (jeśli w oryginalne występują tylko liczby rzymskie lub rozdziały nie są w ogóle numerowane ani nie mają tytułów)
• .../Rozdział 3 (jeśli w oryginale tekst rozdziału zaczyna się w ten sposób)
• .../Rozdział czwarty (jeśli w oryginale tekst rozdziału zaczyna się w ten sposób)
• .../Spotkanie po latach (jeśli rozdziały nie są numerowane)

Pytanie powstaje, co robić, gdy występuje zarówno numer rozdziału, jak i jego tytuł (np. Rozdział 6. Spotkanie po latach). Zazwyczaj bardziej czytelna jest przy nawigacji numeracja i takie rozwiązanie wydaje się właściwsze (a więc Rozdział 6).
Podobnie może się zdarzyć, że w treści tekstu występują jedynie tytuły rozdziałów, w oryginalnym spisie treści zaś numery rozdziałów (lub numery i tytuły). Wydaje się, że zastosowanie numeracji jest wygodniejsze i tak należy nazwać podstrony.
Redaktor musi również na etapie przygotowywania tekstu w przestrzeni głównej podjąć decyzję w przypadku konfliktu między spisem treści (oryginalnym zamieszczonym w tekście) a początkiem rozdziałów. Zazwyczaj dajemy tu pierwszeństwo tekstowi.^[7]
Innym problemem może być błąd w numeracji rozdziałów. Zazwyczaj rozwiązywany jest przy pomocy szablonu {{korekta}}.

• Niepodzielny tekst poprzedzony wstępem

Piękny dzień  Piękny dzień/Wstęp  Piękny dzień/treść

lub:

Piękny dzień  Piękny dzień/Wstęp  Piękny dzień/Piękny dzień

a w przypadku konfliktu tytułów:

Piękny dzień (Wiśniewski, 1911)  Piękny dzień (Wiśniewski, 1911)/Wstęp  Piękny dzień (Wiśniewski, 1911)/treść

lub:

Piękny dzień (Wiśniewski, 1911)  Piękny dzień (Wiśniewski, 1911)/Wstęp  Piękny dzień (Wiśniewski, 1911)/Piękny dzień

• Stronę .../całość obejmującą niepodzielony tekst nazywamy jak obok pokazano małą literą.

Nie należy też zapominać, że technicznie jest ona podstroną strony głównej. Gdy więc mamy stronę główną o nazwie:

‏Ciekawa książka‏ korespondującą stroną całości jest: ‏Ciekawa książka/całość‏.

‏Piękny dzień (Wiśniewski, 1911)‏ korespondującą stroną całości jest: ‏Piękny dzień (Wiśniewski, 1911)/całość‏. Nie można opuszczać ani zmieniać części nazwy dookreślającej nazwę.

Zaszłości

Ponieważ projekt Wikiźródeł ewoluował i dalej ewoluuje, kanony nazywania tekstów także się zmieniały. Nie zaleca się raczej masowych zmian dotychczasowych nazw stron już istniejących, chyba że jest to wymuszone przez konflikt nazw lub wynika z błędu merytorycznego. Przeciwko masowym zmianom przemawia fakt, że może istnieć duża liczba linków wewnętrznych (z tymi jest stosunkowo łatwo sobie poradzić), do innych wiki (znalezienie ich jest nieco trudniejsze) i zewnętrznych, których się nie znajdzie nigdy. Dlatego po dłuższym czasie „prostowanie” zaszłości nie ma w tym wypadku z reguły sensu.

Znaki zabronione

Z przyczyn technicznych następujące znaki nie mogą występować w tytułach

• # < > [ ] { } |
• trzy tyldy lub więcej bezpośrednio jedna po drugiej ~~~
• tytuły nie mogą być dłuższe niż 256 bajtów (kodowanie UTF-8)

Problematyczne są:

• średnik na końcu tytułu (może wystąpić tylko, jeśli nie jest jedynym średnikiem w tytule)
• / (łamane = slash) – koliduje z mechanizmem podstron
• tytuł składający się (tylko) z jednej lub dwóch kropek (. lub ..) – koliduje z mechanizmem tworzenia odnośników do stron
• podkreślenia (oznaczają to samo co spacje)
• %, gdy za nim są dwie cyfry szesnastkowe
• sekwencje znaków wyglądające jak encje (np. / czy –)

Choć nie jest to limit oprogramowania wikimedia, warto pamiętać, że pod windowsem nazwy plików nie mogą zawierać < > : " / \ | ? *. Pod linuksem zabroniony jest właściwie jedynie / (oraz znak U+0000 i nazwy plików składające się (tylko) z jednej lub dwóch kropek (. lub ..) . Tak czy tak stosowanie znaków używanych jako metaznaki przy różnych okazjach jest problematyczne – wymaga na przykład specjalnego traktowania takich znaków w kodzie.

1. Strony zakończone kropką są gorzej traktowane przez algorytmy wyszukiwarek, dlatego kropkę na końcu tytułu, jeśli tylko nie jest ona niezbędna lepiej jest pominąć
2. Tak więc jako forma podstawowa mielibyśmy Regulamin firmy portretowej "S. I. Witkiewicz" i prowadzące do niego przekierowanie (redirect) Regulamin firmy portretowej „S. I. Witkiewicz” albo tekst Dzieci Kane'a i przekierowanie (redirect) Dzieci Kane’a. Każda z tych form ma swoje wady:
   • Proste cudzysłowy " " i apostrofy ' są używane jako metaznaki, mogą kolidować z wyrażeniami regularnymi używanymi w wyszukiwaniu, słowem, są źródłem potencjalnym różnych problemów
   • Zapis cudzysłowów jest niestały, zasadniczo rzecz biorąc jedynie od zecera (właściwie od polityki wydawnictwa zależy), jaką konkretnie formę graficzną przyjmą cudzysłowy „…” „…“ «…» »…«. Zatem forma graficzna nie jest cechą różnicującą tytuł.
   • Cudzysłowy i apostrofy typograficzne nie są dostępne z klawiatury. Ich użycie na przykład przy wyszukiwaniu tekstu może być utrudnione.
   • Przy porównywaniu tytułów z bibliografiami, bazami danych należy raczej oczekiwać zgodności przy zastosowaniu prostych (maszynowych) cudzysłowów i apostrofów.
3. Wymienione tu przypadki 3–7 są generalnie niekorzystne, bo albo znaki są niedostępne z klawiatury, albo kolidują ze znakami specjalnymi.
    Co do punktu 7 (kreski)można zasadniczo powtórzyć wszystkie powyższe argumenty. Długość kreski (pauza czy półpauza) wynika nie z dogłębnych merytorycznych powodów ale z dostępności czcionki i znowu z polityki wydawnictwa.
   Największą rolę odgrywa to przede wszystkim na „poziomie pierwszym” tj. nazwie strony głównej. Do podstron zazwyczaj nie dochodzimy bezpośrednio, dlatego ten aspekt jest nieco mniej istotny.
4. Podobnie postępujemy w przypadku różnych wydań tego samego tekstu, używamy wtedy {{DisambigT}}. Gdy są to różne teksty, właściwym szablonem jest {{Disambig}}.
5. Nie robimy tego w przypadku braku kolizji rutynowo. Można jednak z góry wybrać dla danego utworu taką nazwę z wyróżnieniem, gdy tytuł jest na tyle pospolity, że kolizja jest prawdopodobna lub gdy istnieje inny utwór o tym samym tytule, który może lub powinien w najbliższym czasie znaleźć się na Wikiźródłach
6. Chodzi tu o to, że data umieszczona w książce może się różnić od faktycznej daty wydania lub takiej która jest uznawana przez jakieś autorytatywne źródło np. Bibliotekę Narodową. Z drugiej jednak strony rok podany w książce w druku jest niezmienny, nie może być poprawiony. Zasadniczo rzecz biorąc nazwa naszego tekstu też taka powinna być. Dlatego ponieważ mogą do niej linkować inne projekty wiki oraz strony zewnętrzne. O ile zmiana nazwy ‏Ciekawa książka‏ na ‏Ciekawa książka (Malinowski, 1956)‏ jest zwykłym zabiegiem i wiąże się zawsze z pozostawieniem „śladu” w formie przekierowania, o tyle inne („głębsze”) zmiany zostawiają wyrwę i powinny być robione wyjątkowo. Rok podany w metryczce książki wydaje się tu jako wyróżnik właściwszy. Nie przeszkadza to jednak podać prawdziwy rok w opisie tekstu w szablonie {{Dane tekstu}}. Nieco inna sytuacja będzie jednak, gdy mamy dodruk – należy użyć wtedy daty podanej w jakimś autorytatywnym źródle (np. BN).
7. Spis treści był przygotowywany zazwyczaj przez zecera, nie autora. Mógł również nie podlegać korekcie redaktora w wydawnictwie.

Części tekstu • Klasyfikacja tekstów ze względu na strukturę • Nawigacja w przeglądarce między częściami tekstu • Samodzielność części tekstu • Mechanizm działania eksportera • Odnośniki wewnętrzne w tekście • Graficzno‑wizualne wyróżnienia części tekstu • Transkluzja przy pomocy tagu pages • Formatowanie bloków tekstu • Metryka dokumentu • Budowa strony w przestrzeni głównej • Strony całości • Tytuły tekstów, nazwy stron • Tworzenie stron powyżej limitu transkluzji