Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów/Moralność
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Prawdy i herezje. Encyklopedja wierzeń wszystkich ludów i czasów |
| Wydawca | M. Arct |
| Data wyd. | 1930 |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | M – wykaz haseł M – całość |
| Indeks stron | |
Moralność jest uznaniem i spełnianiem obowiązku czynienia dobrze a unikania zła. Moralnym nazywamy człowieka, który nietylko umie rozróżnić pomiędzy złem a dobrem i poczuwa się do obowiązku czynienia dobrze a unikania zła, lecz także posiada odpowiednią siłę woli do spełnienia tego obowiązku. Prawami moralnemi są te prawidła, zapomocą których człowiek rozróżnia pomiędzy czynem złym a dobrym. Prawidła te ujmuje etyka w system, będący filozof ją moralności (ob. Etyka).
Porównawcza historja religji okazuje, jak różnorodne i ścisłe związki zachodzą między religją a moralnością, począwszy od tabu ludów dzikich i od sądów bożych ludów chrześcijańskich, na najniższym stopniu religijnej kultury stojących, aż do dążenia do Królestwa Bożego na ziemi, na stopniu najwyższym. Religję z moralnością łączy nietylko idea odpłaty, sankcja, obietnica nagrody za dobre i groźba kary za złe: ponad nią stoi idea moralności jako służby bożej, spełniania nakazu bożego, pojęcie siły moralnej jako daru bożego, urzeczywistnienia moralności jako panowania Boga na ziemi, wogóle idea, wedle której moralność jest częścią religji, obcowania z Bogiem.
Dopiero religja zmieniła obyczaj na obyczajność, czyli moralność, ukazując umysłom ludzkim Boga, jako prawodawcę i sędziego, badającego ludzkie serca.
Istnieją systemy moralności, stojące poza religją. Wprowadza je: 1) utylitaryzm, który stawia za cel moralności pożytek osobisty (eudemonizm, hedonizm, epikureizm) lub pożytek społeczny (altruizm), 2) ewolucjonizm, który uważa rozwój i postęp ludzkości za normę etyczną, 3) intuicjonizm, czyli „smak etyczny“, wreszcie 4) kantyzm (kategoryczny nakaz rozumu (ob. Kant). Od tych wszystkich systemów moralność chrześcijańska, szukająca źródła praw moralnych w Bogu, różni się tem, że według niej prawo moralne jest i musi być stałem i niezmiennem, koniecznem i powszechnem, t. j. obowiązującem zawsze i wszystkich jednako. Cechą zaś wszystkich systemów moralności, stojących poza religją, jest, że prawo moralności nie jest ani stałe, ani konieczne, ani dla wszystkich jednakie.
