Słowniczek gwary ludu zamieszkującego wschodnio-południową najbliższą okolicę Nowego Sącza/P
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słowniczek gwary ludu zamieszkującego wschodnio-południową najbliższą okolicę Nowego Sącza |
| Podtytuł | Wsie: Zawada, Nawojówka, Brzeziny, Kunów, Jamnica, Poręba, Bielowice i Dąbrówka polska |
| Data wyd. | 1891 |
| Druk | Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
pál, s. m., drzewo „na pál.“ Por. L.
palamęter, tra, s. m., człowiek przemyślny, przebiegły.
palcaty, adj., palczasty.
paprám, rzesz, paprać, v. tr., babrać, walać; zwykle comp. spaprać, opaprać, zapaprać; również w formie zwrotnéj (p. się). U L. paprzyć, paprzać, w ziemi grześć.
paprák, a, s. m. ten, co się wala, babrze.
pawęz, i, s. f., drąg długi, którym się przyciska snopy na wozie aby się nie rozwiozły.
pádám, ás, pedzieć, v. tr., ściągnięte z powiedzieć.
pękál, a, s. m, 1) bolak na ciele, 2) człowiek mały gruby.
pełniácek, a, s. m. Tak nazywają dziecko jasnowłose z pełną, okrągłą twarzą.
pewno, adv. = pełno (Dąbrówka polska).
piekarnia, i, s. f., pierwsza izba obszerna, w któréj jest nalepa do gotowania jadła i piec piekarski. Sprzęty kuchenne, żarna, drzewo na poleni, łóżko dla służącéj — a często osobne miejsce dla krowy wysłane słomą — oto wnętrze „piekarni“ zwanéj inaczéj „chałpą.“
pieszczeń, enia, s. m., pierścień.
pijawa, y, s. f., picie, przepitek. „Prosić kogo na pijawę.“
pińdycę, ys, pińdycyć, na kogo, napierać, nastawać na kogo. Comp. wypińdycyć, np. wypińdycył na niem tyla, wymógł na nim, wydusił z niego.
piscolit, a, s. m., pistolet.
plezina, y, s. f., polanka wśród lasu.
podletni, adj., stary (o osobach).
podoba, y, s. f., przedmiot lub osoba upodobana.
„Nie mój konik nie mój, nie moje to oba,
Nie moja dziewcyna, nie moja podoba.“ (śpiewka).
podpłomień, enia, s. m., podpłomyk.
podrzucek, a, s. m. zam. podrzutek, dziecko podrzucone, znalezione. Tak najczęściej nazywają dzieci ułomne, według ich mniemania, odmienione i podrzucone przez mamuny.
poduscyna, s. f., poduszka (zwykle w pogardliwém znaczeniu).
polepa, s. f., glina, którą chałupa jest oblepiona, (p. L.).
po leku, adv., powoli, zwolna, pomału, stopniowo.
połno, półno, adv., pełno. (Zawada, Nawojówka).
pomrzeć, umrzeć, „ŭojcowie mi juz dáwno pomarli.“
popka, i, s. f., (z niem. die Puppe), lalka szmaciana.
porońcę, ęcia, s. n., dziecko poronione, p. L.
poruska, s. f., poruszenie, powstanie. „Zrobili poruskę“ (o r. 1846).
porzomny, adj., porządny.
po próżnicy, przysł. nadaremnie, na próżno.
posłaniec, a, s. m. swat. Nazywają też swata „oględnikiem“, że jego zadaniem jest oglądnąć cały stan rzeczy, „śpekulátem“, że powinien być bystrego umysłu i dowcipny, i „rekomondem“, bo rekomenduje parobka, chcącego się żenić, z najlepszéj strony.
potreferny, adj., szczególny, trudny. (P. śpiewka: Szczególna, trudna do zapamiętania).
potyl — pokil i potyla — powiela, po tyle — po ile, potąd pokąd, tak długo — dopóki. Często słychać także: potyl — jaz (aż).
potrzeb — w wyrażeniu: mieć do kogo potrzeb, mieć do kogo interes.
pierę, rzes, prać, v. tr., przen. bić, walić; comp. sprać.
prawuję sie, es sie, prawować sie, sądownie się spierać, procesować.
prefikt, s. m., zysk, korzyść.
próguję, es, prógówać, v. tr., próbować.
przechlipka, s. f., przepicie (żartobl). Jedząc ziemniaki mają mleko lub maślankę „na przechlipkę.“
przegárzám sie, ás sie, przegárzać sie (z kim), przekomarzać się z kim, naigrawać się, kpić sobie z kogo (einem nachspotten). Por. L.
przekazuję, es, przekazówać, v. tr., pokazywać (vorzeigen). „Różne rzecy przekazówały ji (jéj) przed ŭocy“ (mamuny). Por. L.
przepierduję, es, przepierdówać w czem, p. przetwierdzać się.
przepowiástka, i, s. f., powiastka, anegdota.
przetwierdzám sie, ás sie, przetwierdzać sie w czem, grymasić, przebierać. „Ludzie mieli dużo chleba i przetwierdzali sie w niem, ugardzay sie niem...“
przyjáciel, a, s. m., krewny.
przyzeniam sie, ás sie, przyzenić sie, ożenić się z bogatą dziewką, nie posiadając żadnego majątku.
psi, a, e, adj., używane w przekleństwach lub żartobliwych przezwiskach: psia krew, psia dusa, psia mać, psia noga, psia myrcha, psia para, psia wiara, psie nyry, psi pysk itp.
pyrciám, ás, pyrciać, v. intr., drobno chodzić, drobić, ztąd: pyrcia, ten, co drobno chodzi. (U L. pyrciać, cz. contin. znaczy: węchem śladować, tropić, pryciać, pruciać, wittern, schnüfeln).
