południowe pod, ‘podłoga’, czeskie puoda, ‘podstawa, ziemia’, co nie od przyimka po wyszły, lecz stykają się z nazwą ‘nogi’, grec. pūs, podos, itd. (p. piechota). Od tego pod: podły, u nas, Czechów i Rusi (padlec); podlić, spadlać, podłość.
podcienie, podsień, podścienie, ‘ganek’, od sieni przezwany, u Potockiego i innych.
podczaszy, w 14. i 15. wieku rodz. nijakiego: podczasze, jak wszelkie podobne: podkonie, podkróle, podstole, wszystkie jeszcze i 1500 r.; obok tego, z mylnem e: podczesze; p. czasza.
podczos, roku 1500, »młode czosyki albo łodygi« (na kapuście, i i.); r. 1564, ‘jarzyna z nich, zielenina’; od czosania, ‘zrywania’, p. czesać.
podeszwa, prasłowo; cerk. podŭszĭwa, czes. podeszwa, podszew; podszewka (u Czechów i podszíwka, ‘podszywka’); p. szew, szyć.
podkasały, ‘wysoki (o nogach)’; »podkasała szubienica«, »w podkasałym boru«; częste w 17. wieku (Piekarski i inni), nietylko podkasany.
podle, przyimek, w 14. i 15. wieku i podla i pole; używane i jako przysłówek, ‘blisko’; »po(d)le jego«, »podle mnie«, w biblji, znaczy i ‘według’: »pole liczby«; »podle jest gospodzin tym«, psałterz florjański (»blizu«, puławski); »tuż podle«, z podla; »dzień podle dnia«; jak wedle, od rzeczownika dle, ‘długość’; więc podle, wedle, to samo co podług, według; p. dla.
podłoga, już w psałterzach; »podłożne kamienie«, biblja; nic nie ma spólnego z podłożem, ‘podkładem’; p. dłażyć (po i *dłoga!); czes. dlaha, dláż(d)iti, ‘brukować’.
podobać się; podobny, podobizna; prawdopodobny, nieprawdopodobieństwo; p. doba; w czeskiem te same słowa i znaczenia; już w cerk. tak: upodobiti, jak upodobić, spodobić. Przytacza się tu osobno z powodu dzisiejszego pono, skróconego z podobno w 16. wieku; pisownia podno, ponno, drogę rozwoju wyświadcza; podobnie skrócono w ruskiem nado, ‘trzeba’, z nadobie. Cerk. podoba znaczy ‘ozdoba’, ale podobajet sę, ‘wypada’.
podołek, ‘kraj szaty; bramy’ (to u Leopolity, zamiast podołków biblji); podobnych złożeń wiele: podstawek (*podstawiec nie istnieje; liczba mnoga podstawcy obok podstawkowie w biblji) używa się i o ‘zastępcy’; podsadek (»komornik« u Leopolity, t. j. ‘ten, co komorą pod kim siedzi’), podsedek u Czechów, bo ich podsadek jest tylko ‘podstawka’.
podrugać, o głosie zwierza (np. kruka), podruga r. 1500 (o rysiu i »pardzie«).
podruna, w 16. i 17. wieku, ‘schowek, komórka’; właściwie podrum, jak w serb., bułg., ‘piwnica’; cerkiewne podrum jednak z grec. hippodromos, więc znaczenia się nie zgadzają, bo ten podrom itp., tur., rumuń., rozumie się o ‘biegach końskich, wyścigach’.
podrzeźniać, przedrzeźniać, ‘naśladowaniem naigrawać się’; r. 1500: »podrzeźniacz (tak i 1564) albo błazno, wiła, szpilman«; p. draźnić.
podsiębitka, ‘sufit’, rozmaicie pisane; od podsię bić.
podurka, u Potockiego, o szlachcicu podchmielonym, co sięga w podurkę(?).
podusta, ryba ‘certa’ (‘świnka’), podustwa u Stanka 1472 r.; od: usta; por. podustek, ‘cassica’, r. 1500;
