Taras Szewczenko i Polacy
| Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Taras Szewczenko i Polacy |
| Wydawca | „Zdrój” Dwutygodnik poświęcony sztuce i kulturze umysłowej |
| Data wyd. | 1918 |
| Druk | Tłocznia „Pracy” w Poznaniu |
| Miejsce wyd. | Poznań |
| Źródło | Skany na commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Taras Szewczenko był przedewszystkiem poetą lirycznym, nawet wtedy liryka przeważała w jego talencie, gdy temat był ściśle dramatyczny. Inną miarą musi go mierzyć literatura małoruska, a inną — krytyka.
Dla literatury małoruskiej znaczenie jego jest, można powiedzieć, epokowe: nie od Kwitki, Hułaka-Artemowskiego, Kowalewskiego i innych, lecz od niego rozpoczyna się ten okres umysłowego życia ludu ruskiego, który nosi na sobie piętno życia literackiego. On językowi ludowemu nadał tę gibkość, harmonijność i siłę, jakiej każdy język wymaga dla wyrażenia współczesnych myśli. Jak Dante z licznych djalektów stworzył ten piękny włoski język, którym napisał Komedję Boską, wziąwszy swoje toskańskie narzecze za podstawę, — tak Szewczenko stworzył język literacki ruski, wziąwszy za podstawę narzecze czehryńsko-połtawskie. Jakkolwiek język literacki ruski nie jest ustalony, ten i ów posługuje się własnem narzeczem, najbliższem mu, jednak narzecze czehryńskie legło w podstawę literatury i już się z tych podstaw wybić nie da. Od języka literackiego, którym się posługiwali Szewczenko i Kulisz, a nawet Kostomarow w młodości swojej, jako Jeremij Hałka, najdalej odbiega Galicja, gdzie Rusini, nie tylko tokiem mowy, ale budową zdania, składnią, a przedewszystkiem słownictwem zadziwiająco zbliżają się do polskiego języka. Zbliżenie to byłoby jeszcze bardziej uderzającem, gdyby nie odrębność alfabetu.
Znaczenie poezji Szewczenka dla literatury ruskiej jest, jak powiedzieliśmy, epokowe i niezaprzeczone. Nie mamy jednak zamiaru w szkicu niniejszym analizować charakter i doniosłość jego poezji, ale nie możemy pominąć tych okoliczności, które urabiały jego psychologję, pobudzały jego natchnienie, rozszerzały jego widnokrąg umysłowy i w ogóle kształciły jego umysłowo. Na tej drodze Polacy i literatura polska odgrywali niepoślednią rolę, a ta strona poety jest najmniej pono znana polskim czytelnikom. Nie bardzo się pomylę, jeśli powiem — prawie nieznana. Wpływ ducha polskiego na rozwój ideowy poety ruskiego przez zetknięcie się jego z Polakami byłby może najlepszym dowodem, że zbliżenie się i poznanie u jednostek może torować drogę do poznania się obu narodów, do oceniania krzywd i błędów wzajemnych w przeszłości nie miarą teraźniejszości, a zatem do utorowania drogi do lepszej przyszłości. Dzisiejsza sytuacja w Europie podobna jest do wzburzonego morza, na falach którego bujają okręty nasze i ruskie. Nie prędko się uspokoi to morze i kto wie czy obu okrętom nie wypadnie zawinąć do wspólnego portu, najbliższego i najpewniejszego, niż szukać nowych o bardzo płytkiej wodzie.
