Zielnik lekarski/16
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z16.png)
B. — Pospolita roślina. Korzeń rozgałęziony, zdrewniały. Łodyga okrągła, dorastająca od 1 do 1½ m wysokości, silnie rozgałęziona, pokryta szarym włosem. Liście szypułkowe, dolne podwójnie pierzaste, górne pojedynczo pierzaste, szarobiałe, jedwabiste o lancetowatych odcinkach. Kwiatogłówki żółte, drobne, prawie kuliste. Owoce bardzo drobne. Smak bardzo gorzki. Zapach silny, aromatyczny.
ROŚNIE dziko przy drogach, po pustkowiach, usypiskach, na miedzach, podwórzach, koło murów; na tłustej uprawnej roli łatwo wyrodnieje, traci gorycz i zapach.
KWITNIE w lipcu i sierpniu.
ZBIERA SIĘ liście raz lub dwa razy na miesiąc, suszy w cieniu i przewiewnym miejscu, często poruszając. Przechowywać w suchym miejscu, w zamkniętym naczyniu.
SKŁADNIKI: olejek lotny (liście zawierają go więcej niż kwiaty — łodygi zaś najmniej; piołun wzrosły w północnych okolicach posiada znacznie więcej olejku lotnego niż na południu); gorzka żywica, absyntyna, białko, sole, zwłaszcza zaś potas, który dawniej wydobywano z popiołów tej rośliny i z tego powodu nazywano „Sal Absinthi“. Dlatego to piołun tak bujnie rośnie na zgliszczach i śmietnikach.
DZIAŁA wzmacniająco na żołądek, czyści krew, wypędza robaki, powstrzymuje biegunkę, pobudza wydzielanie gruczołów trawiennych i ruch robaczkowy jelit.
UŻYTEK tylko z suszonych liści. Zewnętrznie: wywar piołunu zaleca się na okłady przy stłuczeniach oraz przy zapaleniu oczu. Wewnętrznie: nalewka piołunowa (10 do 15 gr na filiżankę wody), jest skutecznym środkiem w dolegliwościach żołądka, ułatwia trawienie, usuwa, pochodzący z żołądka, zły zapach z ust. Z dobrym skutkiem używa się nalewki na pobudzenie miesiączki lub przy bólach menstruacyjnych. Przy cierpieniach wątroby zaleca się sproszkowany piołun do zasypywania zup lub innych potraw płynnych (dziennie raz lub dwa po szczypcie). Jako proszek czerwiogubny można piołun zażywać w opłatku.
Dawniej piołun używany był do „zamawiania“ chorób i od „zaczarowania“. Używano go również jako środka do niszczenia owadów, zwłaszcza do wypędzania z pościeli pcheł; w nowszych czasach zaczęto używać tej rośliny do wypędzania owadów z kop zboża. Liście odgotowane z ałunem, dostarczają ślicznej cytrynowo-żółtej farby, używanej dawniej do barwienia lnianych tkanin i nici.
Piołun ma duże zastosowanie w przemyśle wódczanym przy wyrobie wermutu, absyntu i likierów. W piwowarstwie piołun używa się zamiast chmielu.
Nadużywanie piołunu sprowadza niepożądane skutki; większe dawki mogą spowodować omdlenia, zawroty lub ból głowy.
Piołun jest jednym z najdawniejszych leków. Już u starożytnych Greków absinthion (piołun) miał wielu zwolenników. W Polsce lek ten stosowano od wieków średnich jako środek czerwiogubny, na poty, rozwolnienia itp.
UPRAWA piołunu nie nastręcza specjalnych trudności. Udaje się wszędzie. Zaleca się obsiewać nim suche, górzyste, albo kamieniste nieużytki, wydmy, chude pastwiska i ugory, na których trawa nie chce rosnąć. Wymaga jednak otwartego i słonecznego położenia. Gleba pod piołun powinna zawierać potas i wapno. Jeżeli w ziemi brak tych składników, należy ją nawieźć popiołem drzewnym, sproszkowanym starym gruzem lub marglem. Rozmnaża się z nasion. Siać na wiosnę wprost na wyznaczone miejsce. Po zasianiu lekko uwałować. W razie potrzeby poprzerywać, tak aby odstęp pomiędzy roślinami wynosił pół metra.
CENA: 100 kg ziela (Herba Absynthii) 35—50 zł.
