Zielnik lekarski/30
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z30.png)
B. — Porost o skórzastym liściu t. zw. plesze, wyrastającym do 10 cm wysokości i mocno postrzępionym. Piecha jest od spodu biaława, w górze zielonawo-szara lub brunatna; odcinki jej są przeważnie zakończone kolcami. Kwiatów nie ma, natomiast na końcach niektórych odcinków plechy znajdują się owocnie, okrągławe lub szeroko podługowate, o barwie z początku zielonawej, przechodzącej, następnie, w kasztanowato-brunatną. Brązowane te owocnie, przypominające małe okrągłe tarcze skórzane (po łacinie cetra), dały nazwę roślinie (cetraria).
Smak z początku mdły, potem śluzowato-gorzki, lekko ściągający. Zapach nieznaczny, niewyraźny, przypominający grzyb. Istotnie też płucnica stanowi symbiozę grzyba i wodorostu.
ROŚNIE na północy Europy i w górach środkowej; występuje masowo na nagich skałach, suchych wzgórzach, suchej ogołoconej ziemi (im dalej na południe, tym wyżej w górach) pod pniami drzew, wśród trawy, mchów, wrzosu, w miejscach słonecznych. W Polsce rośnie na północnych kresach i w Karpatach.
ZBIERA SIĘ przez cały rok, nawet z pod śniegu. Po zbiorze należy roślinę oczyścić z ziemi, kory, igieł sosnowych i t. p. Suszy się w przewiewnym miejscu i pakuje w całości do worków.
SKŁADNIKI: Gorzknik porostowy (centroryna), krochmal porostowy (lichenina), śluz, cukier, guma, dekstralichenina, potas, wapń, krzem, mangan, fosforan żelaza, ślady jodu i bromu oraz kwasy: fumarowy, protocentrarowy, fumarcentrarowy i lichesterynowy.
DZIAŁANIE: pożywne, łagodzące, wykrztuśne; wzmacnia trawienie, podnosi wydajność mleka.
UŻYTEK z całej rośliny; odrzucać należy tylko stare, brunatne plechy. Przed użyciem trzeba starannie oczyścić, następnie, drobno pokrajać lub sproszkować. Gdy odwar ostygnie tworzy galaretę. Dobrą galaretę robi się w sposób następujący: bierze się 20 gr płucnicy i długo gotuje w ¾ litra wody, dodając sok z jednej pomarańczy; po ugotowaniu odstawia się do stężenia.
Płucnica islandzka stanowi bardzo ważny środek leczniczy w chorobach dróg oddechowych (zwłaszcza gruźlicy); jest też jednym z głównych składników mieszanek ziołowych, stosowanych przy cierpieniach płuc. Napar z porostu działa uzdrawiająco przy nieżycie (katarze) dróg oddechowych, krztuścu, atonii żołądka, odrze, przewlekłej biegunce, stanach osłabienia (rekonwalescencji).
Herbatę z płucnicy przyrządza się w sposób następujący: 10 gr świeżego porostu zagotować w litrze wody z dodatkiem potażu; wodę tę należy odlać jako zbyt przesyconą gorzknikiem; następnie, wymyć porost i gotować przez pół godziny. Do płucnicy dodaje się nieco lukrecji i anyżu. Herbatę osładza się miodem lub cukrem lodowatym. Przy uporczywej biegunce (krwawej) dodaje się do herbaty łyżeczkę sproszkowanej kory dębowej. Przy dłuższym używaniu można dla polepszenia smaku dodawać do herbaty czekolady.
Islandczycy mielą porost na mąkę, z której pieką chleb; robią zeń też rodzaj kaszy. Oba te przetwory są bardzo pożywne, gdyż płucnica zawiera około 70% mączki porostowej. W Krajinie używają porostu do tuczenia świń.
CENA: 100 kg porostu (Lichen Islandicus): 30—40 zł.
