[345]SŁOWNICZEK.
Ułożył
JAN CZUBEK.
(Cyfra tłuściejszym drukiem oznacza pieśń, następna strofę, trzecia wiersz).
Abis (ἀβυσσος) 4, 8, 7; 9, 15, 8; 59, 6 — otchłań.
arald 5, 54, 1; 6, 50, 5 — herold.
armata 1, 78, 4... — flota.
Barwa 16, 74, 4 — sukno, mundur.
bawełnica 3, 18, 8; 14, 67, 1; 19, 69, 7; 113, 1 — suknia lub materya bawełniana.
bezkrewny 19, 22, 5 — bez krwi.
bezpieczny 20, 108, 3 — pewny; b. całości 15, 63, 7; 18, 10, 8; zwycięstwa 9, 16, 7; bezpieczne słowa 4, 94, 2 — śmiałe.
bezpiecznie 7, 47, 2 — nieostrożnie, niebacznie; 2, 49, 4; 13, 25, 2 — śmiało.
biegun 16, 73, 4 — włóczęga, tułacz.
biegłe lata 2, 66, 2 — bieżące.
binda 6, 21, 2 — temblak.
błagać 2, 84, 4; 96, 1; 4, 95, 2; 8, 61, 8 — miękczyć, uśmierzać.
błędne roty 9, 3, 1 — koczownicze.
błędy 9, 89, 8; 10 Arg. 5; 59, 3; 15, 1, 8 — błądzenie, błąkanie.
[346]bojać się 6, 95, 2.
bojce 7, 96, 1; 9, 7, 5 — bodźce.
brak dedyk. 13 — wybiórki; złożyć do braku — rzucić w kąt.
brak 5, 81, 5 — wybór.
być, broniami ręcznemi nic nie są 19, 122, 4 — nic nie znaczą.
byk 18, 43, 2; 64, 8 — rodzaj tarana, „w końcach stalą okowane tramy“ (18, 68, 8).
bystry, 3 stop. najbystrszy 15, 14, 4.
Cele 13, 52, 7 — zamiary, zamysły.
celować kogoś 3, 62, 4.
charaktery 4, 20, 8; 13, 5, 8 — znaki piśm., pismo.
chciwość 13, 62, 6; 17, 81, 8 — chęć, zapał.
chłopięcina 7, 78, 4.
chwoszcze 17, 34, 2 — chłoszcze.
ciepliczne wody 11, 70, 3 — mineralne, lecznicze.
cierpliwy 9, 89, 8; 10 Arg. 5 — pełen cierpień; 8, 48, 3 c. zbroja; 11, 28, 1 c. bok; 19, 86, 1 c. namioty — wytrzymały, mocny.
cięgły łuk 1, 44, 8; 9, 8. 8 (w znacz. biernem) ciągniony, t. j. taki, który się da ciągnąć („ciągnął łuk Rykard“ 9, 69, 1), naciągać; c. wiąz 20, 99, 1 — gibki.
cknić 15, 37, 1 — przykrzyć sobie.
część — część 10, 23, 8; 47, 7 — częścią — częścią.
czółn r. m. 14, 57, 6; 58, 7.
czuć 11, 25, 6 — czując o szturmie — przewidując szturm; 1, 17, 8 czuć się — być przytomnym.
czułe oczy 8, 26, 4 — czujne.
czułość 2, 3, 5 — czujność.
czyn 11, 46, 2; 10, 83, 4; 8, 1, 5; 17, 6; 50, 6. 18 [347]Arg. 1; 3, 1; 41, 2; 61, 4; 86, 3; 19, 3, 6; 34, 4 — machina wojenna (po węg. csin — fortel, podstęp).
Dać 4, 78, 7 daj co przyczynie — zrób co, zważaj na przyczynę; dawając żartowi, 19, 78, 1 — na żart, żartem.
darda 20, 60, 1 — broń piechoty, włócznia, oszczep.
(w) długą biegła uciekając 20, 122, 1 — daleko.
dojechać 2, 97, 5 — miasta dojechali; łodź dojechała góry 15, 15, 5.
dojść 2, 15, 7 (miłość) przez sto straży czystej dziewki doszła; 4, 14, 2 bałwany dojdą zguby.
dokazować męstwa nad swoją krwią 5, 46, 1.
dolegać, dolega krolewica 5, 18, 2.
dołoma 10, 1, 7 — dołman, szata zwierzchnia na zbroję (po węg. dolmany).
doświadczony boju 1, 55, 5.
dotkliwy język 5, 23, 4; 9, 98, 4 — dokuczliwy, zjadliwy.
dowinąć się 18, 75, 6 czego się dowiną — dopadną.
drzewo 3, 17, 1... — kopia.
pani duszka 20, 95, 6 — wyr. pogardliwy: miłośnica.
duży 1, 61, 7... — silny, mocny.
dyktam (διχταμος) l. dyptam 11, 72, 6; 19, 113, 3 — ziele na Krecie, jad z ran dobywające.
dwujętny miech 2, 33, 2 — z dwiema rękojeściami, drążkami.
dziać komu 3, 20, 1 i 6, 50, 8 — nazywać.
dziło (tylko w rymie, n. p.) 20, 132, 4 — dzieło.
dzielić się, z światem się dzieliła 2, 42, 8 — rozstawała.
dziesięć ona (r. ż.) 5, 77, 7.
Fasować 6, 2, 4 — napełniać, nabijać.
frambuga 2, 29, 3; 18, 21, 4 — obłąk, sklepienie półkoliste, arkada.
[348]frymarczę za sławę żywotem 12, 8, 1.
Gdzie 5, 14, 6... — gdy; gdzieby 1, 69, 7... — gdyby.
głos 1, 33, 8; 3, 60, 7 — wieść.
głowy 10, 6, 4 — miejsce, gdzie głowa podczas snu spoczywa.
godło 6, 95, 5 — hasło.
godny, nagroda godna uczynkowi 19, 64, 6.
godzić się na królestwo 1, 37, 8 — być godnym; 5, 7, 6 miłość pokryć godzi — stara się, usiłuje.
goniwać 3, 60, 3 — częstotl. od gonić na (turniejach).
goniec 7, 83, 8; 9, 50, 8 — na turniejach, w pojedynku.
górolotny 7, 79, 3.
grzeczy 5, 21, 5; 6, 86, 3... — przystoi, wypada.
gzło 7, 17, 6 — koszula.
Hecowany szyszak 6, 31, 6 — polerowany.
Indyan 19, 71, 7; 20, 49, 3 — Indyanin.
Jasne dzieło 19, 130, 8 — bitwa w otwartem polu.
jedno co 11, 42, 3 — tylko co.
jednorożec 17, 34, 4 — zwierz bajeczny, podobny do konia, z rogiem na czole.
jedwabnica 6, 83, 6 — suknia jedwabna.
jędza 2, 83, 3 — wada, grzech.
Karwasz 17, 27, 7 — naramiennik żelazny.
kaszel 4, 9, 6 miał z nas kaszel — daliśmy mu się we znaki.
kazać 2, 10, 5 czarnoksiężnik na swe wróżki kazał.
kcie 10, 15, 4 — kwitnie.
kluza 4, 10, 2 — zamknięcie, więzienie.
korzysta we mnie 17, 48, 8.
kosztować się z kim 1, 48, 2 — próbować się z kim.
krążyć 14, 10, 5 — morze ziemię krąży.
krtań przecięty (r. m.) 9, 70, 3.
[349]krzyw, krzywy 1, 87, 4; 2, 12, 4 — winien.
księżyc 13, 4, 5 w pewne księżyce — miesiące.
kupić 17, 76, 4 którego posagiem kupił sobie zięciem.
kuźnik 7, 93, 3 — kowal.
Lane świece 12, 95, 1 — odlewane t. j. wielkie.
larma 8, 17, 1 — trwoga, wezwanie do broni.
lato 1, 54, 4; 12, 10, 5 — wiek.
lec 10, 15, 3 — lejc, powódek.
lekkość 6, 72, 4; 8, 66, 2; 20, 131, 6; 134, 7 — lekceważenie, poniżenie, złe obchodzenie.
lemięz 1, 63, 6 — lemiesz.
lepy krwi 6, 45, 2 — płaty.
liście r. n. 7, 24, 1.
lity złotem 2, 5, 5.
ludzki, najnieludczejszy 15, 62, 6.
Łagodności 1, 3, 6; 15, 65, 7 — słodycze, powaby.
łogosz 17, 34, 4 (po węg. lógós — koń obok wprzężony) łagoszem spięte cztery jednoroszcze — wpobocz.
łono 17, 25, 3 (sinus) — zatoka.
łykanie 3, 6, 2 — łkanie.
Madlała się 12, 23, 8.
małowierny 8, 23, 9.
meszkita 2, 6, 3... — meczet.
miąższy 4, 7, 5... — gruby.
mieć przed kim 5, 10, 4; nad kogo — przewyższać 19, 11, 2.
mierne oko 17, 47, 1 — dobrze mierzące do celu.
mierziony 17, 24, 6 — obmierzły.
mierzkało 17, 55, 5 — zmierzchało.
mieszanina 9, 46, 6 — bitwa bezładna.
mieszkać, kraje od ludzi mieszkane 15, 27, 3.
[350]minąć 17, 89, 7 — przewyższyć; 20, 38, 5 kogo dusza minie — odejdzie.
mistrować, w takiem rzemieśle mistrował 18, 41, 6 — celował.
mkłe czółnko 16, 25, 6 — szybkie.
może 3, 15, 8; 9, 60, 4; 11, 64, 5 — można (którego K. jeszcze nie zna).
musi 10, 42, 3 — musi się, trzeba.
Na, dobrze ta na cię, żeś teraz w niewoli 1, 51, 8 — dobrze ci tak; na mnie nic nie schodzi 5, 4, 5 — nie przeszkadzam wcale.
nachyły wiek 14, 28, 7 — podeszły; 11, 77, 1; 20, 77, 3 — nachylony ku ucieczce, zmieszany.
nadać się, skoroć się nada 7, 56, 3 — nadarzy sposobność.
nadbladło żołnierzom 18, 81, 5 — zbledli nieco ze strachu.
nagi 9, 11, 2; 18, 6... — bez zbroi.
najęty z wielkiego żołdu 17, 35, 4.
najeźnik 17, 31, 6 — harcerz, wojownik.
nakarmi boju chrześciany 17, 27, 5.
nakowalnia 6, 3, 4 — kowadło.
nalegali go 5, 69, 7; 19, 90, 6...
naśladować kogo 10, 13, 6 — iść za kim; n. czego 11, 3, 4.
nasuwień 18, 11, 6 — zwierzchnia szata, delia.
nędznik 16, 19, 2 — nieszczęśnik.
nie, i to miejsce tak nie uszanował 5, 34, 4; nie dać pokój 13, 42, 8.
niebłagany 9, 40, 2; 67, 8... — nieubłagany, srogi.
nieboszka 4, 49, 2.
niecierpliwy zwłoki 2, 7, 5; 7, 73, 1.
niedordzały owoc 11, 48, 5 — niedojrzały.
niedospały w zn. biernem, sny niedospałe 20, 105, 2, por. obeszły, odkryły, ukazały, opiły, nachyły.
[351]nieludzkie 2, 52, 3 — nieludzko.
nieobjęte powietrze 13, 11, 4 — nieuchwytne.
niepamiętliwy cień 8, 25, 6 — odbierający pamięć, przytomność.
niepoścignione skrzydła 1, 14, 2 — których właściciel nie może być poścignięty (doścignięty).
nieprzejrzysty 10, 4, 8 — nieprzejrzany.
nieprzestany wiatr 15, 53, 7.
nieść, ile cnota niosła 2, 14, 4 — zniosła, pozwalała.
niewdzięki 20, 130, 1 — niełaska, wstręt.
niewstępna skała 10, 28, 8 — niedostępna.
niewytrwana zima 15, 31, 3 — sroga.
niezamierzone morze 15, 23, 6 — niezmierzone.
niezbedny 7, 10, 4; 17, 63, 4 — brzydki, obrzydły.
niezmacany umysł 1, 8, 4 — który trudno zmacać, zbadać.
nocorównia 17, 20, 3 — porównanie dnia z nocą (aequinoctium).
Obbiedz, obbieżeć 6, 107, 8; 8, 16, 1; 12, 52, 4; 19, 34, 8; 35, 5.
obciążliwy krzywdą 10, 76, 4.
obcowanie 14, 4, 5 — mieszkanie.
obegnać 3, 65, 1; 19, 1, 6; 128, 4 — otoczyć.
obeszły w zn. biernem, od gminu obeszły 12, 101, 5; wysep obeszły wodami 15, 16, 7; 17, 23, 2; 25, 4.
obłuda 13, 30, 8 — złuda, mara.
obmowa 13, 22, 8; czynił obmowę — tłómaczył, wyjaśniał (16, 72, 8 w znacz. dzisiejszem).
obmówić się 5, 53, 5 aby się obmowił — wytłómaczył.
obój proch 12, 99, 6.
oboje powiada (l. p.) 2, 31, 8.
obrać się 10, 38, 5 — znaleźć się.
obrada 10, 28, 6; 18, 5, 1; 10, 1 — radość.
[352]obrany w baczenie 4, 79, 3.
obwieścić lud 11, 17, 8.
ochrapiała mowa 8, 60, 5.
oczaste pierze (pawia) 16, 24, 2.
odkryły świat (w znacz. biernem) 9, 77, 7 — odkryty, jasny.
odmienny 8, 75, 1; 19, 68, 7; 20, 73, 5 — zmienny.
odniało 13, 69, 1 — dzień się zrobił.
odpierać, odpierali nieprzyjaciołom 9, 51, 2; płaczowi 16, 51, 5; odpierał Hunnowi 17, 68, 8; jeden drugiego lepiej odpierali 11, 77, 6 (podpierali?) — wspierali.
odskoczy się 19, 20, 8.
odważony 11, 35, 1; 18, 12, 1... — odważny; odważone zdrowie 14, 23, 6.
odwieść miecz 19, 11, 8; 14, 2; 15, 7 — odbić na stronę.
okazować się 1, 34, 8 — stawić się na przegląd.
okryć się 7, 121, 3 — wpaść w środek nieprzyjaciół.
okróciciel 19, 14, 1; 20, 130, 6 — pogromca; o. koni 17, 31, 5.
oliwet 18, 12, 5 — gaj oliwny, góra Oliwna.
omacnie 7, 45, 4; 10, 33, 3 — poomacku.
opity, zmysłom dwojaką rozkoszą opitym 4, 92, 2; opiły 19, 27, 1.
oprawiać 12, 1, 6 — poprawić.
oręże, oręża połamane leżały 20, 50, 4.
osła, młyńskie osły 18, 89, 4 — kamienie; 20, 114, 6 — osełka.
ospane oczy 8, 26, 4 — ospałe, zaspane.
ostraszyć się 13, Arg. 5; 23, 5 — ze strachem się oswoić; ośmielić się.
osurowiałe rany 8, 26, 5; 10, 6, 5 — odświeżone, na nowo się krwawiące.
[353]ówten 2, 43, 4; 19, 60, 7; 66, 5 — tamten.
oznać się, oznaliśmy się zwcięstwy, bitwami 20, 18, 2 — poznaliśmy się w z.
ozywa się rycerzem 20, 102, 8 głosi się.
Paiż 3, 28, 4... — tarcz.
panacea 11, 74, 2 (πανάχεια) — lekarstwo na wszystko.
pełgnąć, pełgnęła wstydem 19, 114, 3 — spłonęła.
(w) pewnej utarczce i w pewnej potrzebie 17, 45, 2 — w niewątpliwej, t. j. wygranej.
picowanie 8, 47, 3 — szukanie i dostarczanie żywności; picownik 8, 50. 4.
pierwszy 19, 83, 2... — pierwotny, dawniejszy, poprzedni.
pierzany bełt 11, 42, 6.
pierzchliwy, p. pióra 9, 60, 2; p. strzała 19, 104, 3; p. miecz 8, 33, 5 — szybki.
pierze wystrzelone 6, 40, 6 — strzała.
pierzysta strzała 9, 41, 2; p. buława 19, 42, 1 — „z żelaznemy pióry“ 19, 42, 8.
pijana 15, 60, 5 — piana.
pijane wieczerze 6, 4, 3 — połączone z pijatyką.
pirop 17, 34, 2 (πυρωπός ognisty) — spiż złocisty.
pisać, się 1, 34, 8 — stawać do popisu.
piton 14, 73, 1 (πύϑων) — smok.
plugawe krwią farby 20, 113, 1.
plundrować 12, 100, 8.
płaci 19, 96, 4 płaciś się ty w nim zakochała — pewnieś...
płaczliwe wojny 7, 81, 4 — płacz, łzy wyciskające, opłakane.
płatnerz 6, 2, 5 — rzemieślnik kujący zbroję.
pław 1, 79, 4 — żegluga.
pławaczka 15, 59, 3 — pływaczka.
pochodzony 1,' 85, 5 — przechodzony, stary.
[354]pochutnywać sobie 9, 12, 1 — unosić się radością.
pod sześć tysięcy 1, 63, 3... — około.
podchodzi miecz 19, 15, 8 — zbliża się popod miecz.
podły 2, 58, 2 — nizkiego stanu.
podomno Do czyt., 7, 73, 7; 8, 22, 6 — podobno (które też czytamy raz 2, 76, 1).
podwika 2, 26, 3 — zasłona, zawinięcie głowy; 4, 26, 4 — niewiasta.
(w) podwoju 6, 64, 6 — we drzwiach.
pogłowie 8, 9, 3 — ludność (męska).
pogoda 1, 28, 8... — sposobność.
(w) pogonią 7, 1, 8.
pogrąził w milczeniu 20, 35, 2.
pokusa piekielna 4, 18, 2; 12, 66, 4; 18, 2, 8 — zły duch.
pol 15, 32, 2 — świat, właśc. biegun ziemski lub niebieski.
pomaga niebo za nami 7, 117, 1.
pomogę każdemu 5, 58, 6 (roz. się, towarzystwa) — stanę do pojedynku.
ponno 1, 4, 6... — pono, podobno.
ponowa 8, 41, 4 — nowina.
popisować się z czem 6, 15, 4; nad kim 5, 45, 8.
porównywać 9, 67, 8 — równać, równo się obchodzić.
posłuchy 9, 20, 2 — czaty.
pospolita śmierć 2, 22, 1 — ś. wszystkich; 11, 2, 2 — powszechny.
postanowić, państwa do końca niepostanowione 2, 65, 6 — ustalone, utwierdzone (19, 131, 4).
postawa 16, 24, 8 — osnowa tkacka.
poszło na wonne cyprysy 13, 38, 4 — wyglądało na...
pośledni 17, 22, 6 — ostatni.
potkać kogo czem 6, 72, 5 — zarzucić komu coś.
[355]potycze 20, 99, 4 — rodzaj sideł. Znaczenie to jednak w tem miejscu wcale niestósowne. Bodaj czy nie należy czytać po tycze a właściwie po tyce; w takim razie miejsce to byłoby jasne: Wiąz podcięty „do ziemie kochany krzak (winną macicę) na dół ciągnie za sobą po tyce“ t. j. po swoim pniu.
poważność 4, 89, 4 — powaga.
poważny w mowę 1, 20, 7.
powłokiem, krok powłokiem i leniwo niesie 19, 27, 8.
pożądny 3, 3, 8; 16, 15, 6 — pożądany, upragniony.
pożyć 3, 64, 4... — pokonać.
praktykować 6, 22, 2 — intrygami jednać, zyskiwać; 20, 104, 5 — wróżyć, przepowiedzieć.
precz, to precz 16, 53, 5 — pomińmy to, nie mówmy o tem.
prętkopióry bełt 11, 45, 6.
pry 1, 85, 1... — prawi, mówi.
przeciwiać się 11, 11, 5 — echo odbijać, odzywać się.
przeganiał z niego 9, 79, 6 — szydził.
przegrać polem 2, 77, 7 — w polu.
przejrzeć do chrześcianów 18, 46, 4 — wzrokiem sięgać; przejrzano na niebie 9, 71, 8, sądzono, zapadł wyrok; podob. 9, 80, 2.
(w) przek 20, 34, 7 — poprzek.
przekazy 14, 50, 8; 15 Arg. 8 — przeszkody.
przekupuję 20, 142, 8 — kupczę (przekupień).
przemory 10, 2, 5; 19, 35, 3 — morzenie się głodem, post.
przenająć 4, 57, 1 — przekupić.
przepaść, dobrzem ziemie nie przepadła 19, 98, 5 — o małom się w ziemię nie zapadła.
przeprawa 14, 21, 6 — pojednanie, przejednanie.
przepych 7, 78, 5 — pycha.
[356]przerazić 1, 59, 8 — przejąć, opanować; przerażony nienawiścią 10, 56, 2.
przeraźliwa miłość 1, 57, 1; 4, 31, 2; ogień 12, 97, 3 — co przeraża, przejmuje.
przerdzały starzec 7, 78, 7 — przejrzały, zgrzybiały.
przestrzeństwo 17, 17, 6 — przestrzeń, rozległość.
przeszkodził drogę 18, 52, 2.
przeważna dziewica 12, 7, 1 — słynna z przewag (czynów bohaterskich), bohaterska.
przez 5, 28, 1; 20, 93, 7 — około.
przez dzięki 2, 39, 4; 4, 2, 7; 55, 1; 8, 34, 4; 57, 7; 9, 64, 4; 80, 5; 84, 8; 11, 71, 6; 12, 84, 1; 13, 45, 1; 14, 47, 2; 17, 39, 5; 84, 6; 19, 14, 7; 20, 130, 3; 137, 7 — niechętnie, wbrew woli, opornie, gwałtem, z trudnością.
(w) przychęconej duszy 16, 42, 8 — zwabionej, znęconej.
przyjść pośmiewiska 7, 26, 4.
przykrszy 4, 51, 4; 12, 97, 4.
przypaść na co 4, 67, 7; 82, 2 — zgodzić się, podjąć się.
przypiąć, głód przypnie 2, 74, 7 — dokuczy.
przypłaca uporu 13, 68, 6; 17, 39, 5.
przypowiedzieć służbę komu 9, 6, 3 — przyjąć na służbę.
przystaw 4, 71, 5; 18, 61, 5; 19, 82, 3; 20, 143, 2 — człowiek przystawiony do kogo dla dozoru, straży lub usługi
przywara 1, 27, 3 — wina, przygana.
puścić na miecz goły 1, 87, 3 — wymordować.
pytać o kim 4, 34, 1; o co 3, 18, 2.
Radzić komu 3, 34, 5 — sprostać; radzić na co 4, 79, 4; 12, 33, 2.
ratunek ziemski 3, 69, 6; niebieski 3, 69, 8 — pomoc.
roboty 11, 31, 6; 12, 46, 8; 15, 11, 6 — machiny wojenne.
[357]rodne zagony 9, 1, 6 — urodzajne.
róg rzeki 18, 20, 3 — odnoga.
rówień — wnia 18, 42, 6 — równy.
rozcząć, rozczynać 1, 27, 2; 4, 69, 4; 5, 89, 3; 13, 73, 6 — rozpocząć.
rozdziewić (gębę) 12, 29, 8; 13, 29, 6.
rozjeść się 3, 30, 7; 19, 26, 2 — rozgniewać się.
rozsądek 1, 53, 2 — rozstrzygnięcie.
roztrojony (język smoka) 9, 25, 6.
rozwodzić śmierć 20, Arg 7; 131, 3 — odradzać.
różnie 2, 55, 6; 13, 55, 7 — w różne strony.
ruchać się 13, 33, 6 — ruszać się; rucho 9, 56, 8 — ruch.
rym 2, 1, 5; 6, 67, 3; 68, 8; 8, 28, 4 — zażegnywanie, zaklęcie czarodziejskie.
rządzić co 4, 45, 2... czemś 17, 12, 7.
Sadzić się na czem 1, 29, 6; 2, 70, 5; 19, 55, 2 — polegać na czem, dufać w co.
sajdaczna Armida 17, 33, 4 — z sajdakiem, kołczanem.
sam 11, 63, 3; 19, 5, 1 — tu.
samopięty 17, 74, 8 — z czterema innymi; 15, 17, 5 Cyrena samopięta (w oryg. „dove cinque cittadi hebbe C.“) — z czterema innemi miastami.
sąśmy 8, 29, 6.
schodzista góra 10, 28, 5 — pochyła, stroma.
(na) schwał 1, 61, 7; 11, 20, 4 — nad miarę, nad wyraz.
siedli Turcy i Persowie 2, 65, 8 — przepadli, zginęli.
siedmiorogi Nil 14, 38, 4.
siła, nieprzyjaciel kiedy miły siła (rym) zam. siłuje 16, 43, 5 — nalega, napiera się.
sfora, trudno miał do sfory iść miecz z niewieścim strojem 16, 30, 7 — do maści, zgadzać się.
skaza 15, 10, 5; 17, 46, 5 — szkoda, ruina.
[358]skaźca 3, 63, 6; 19, 64, 1 — pogromca, niszczyciel.
sklep zjednoczony 18, 74, 7 — sklepienie nad głowami z tarcz utworzone (testudo).
skłonić wodze 9, 48, 7 — skierować zapomocą wodzy (cugli) konia.
skóra 13, 49, 4 — kora na drzewie.
skukłać 2, 73, 3 — pobić, pogromić.
skusić Marsa 10, 4, 4 — spróbować, doświadczyć.
skwitnąć, niechaj się skwitną włosy 16, 48, 3 — niech się zrosną, skudłają.
słowacki i słowieński 17, 73, 5; 20, 94, 3 — słowiański.
smalcowana zbroja 3, 39, 3; 12, 18, 4; 19, 43, 2 — szmelcowana.
sośnia 3, 75, 6; 12, 95, 4 — sosna.
spatrzyć się z kim 12, 52, 3 — spróbować, zmierzyć się z kim; spatrzyć, jeśli... 16, 37, 7.
spisek 1, 76, 7; 2, 81, 5 — warunek pokoju, układ, przymierze.
spiżane wrota 19, 34, 6.
spół — spółmiłośnik 20, 62, 4; spółsłużebnica 19, 81, 8.
sprawa 3, 16, 3; 2, 48, 6 — porządek, dowództwo.
sprawiony o leśnych czarach 18, 6, 3 — uwiadomiony.
sprzysięga 19, 75, 4; 76, 4; 86, 4 — sprzysiężenie.
srebrogłowy 13, 34, 5 — materye tkane srebrem.
stać, stanie za jego 17, 48, 1 — opłaci się; za jego nie stoi 19, 43, 6 — nie opłaci się, nie wart tyle, co jego.
stanie 3, 64, 8 — stanowisko; 19, 119, 4 — mieszkanie.
stawić pole 2, 48, 3 — stanąć do bitwy.
stok 8, 51, 6 — źródło.
stooki wzrok 15, 32, 3.
strona 15, 65, 3 — struna.
strożyć się 15, 48, 7 — sztorcem stawać, jeżyć się.
[359]strzelać, fontany wody przejrzyste strzelały 10, 63, 6.
surowy 2, 46, 5; 3, 41, 3 — srogi (bój, rycerz).
swat, tak się skoro wprzód wymykasz przed swaty (przysł.) 17, 50, 8.
szczedł dzień 16, 68, 5 — zszeznął, przeszedł.
szedziwy 6, 9, 2... — sędziwy.
szkarady 2, 7, 3; 8, 70, 8 — szkaradny.
szkodzić kogoś 4, Arg. 4; 18, 44, 8; 19, 56, 2; na mnie nic nie szkodzi 5, 4, 5; s. komu 4, 16, 8.
Ścierać się z kim 5, 17, 6; 19, 1 — współzawodniczyć.
ślub 2, 5, 7; 70, 3; 4, 14, 4 — votum.
ślub wolny 5, 56, 1 — słowo, dane przez człowieka, na wolności (nie w więzieniu) zostającego.
ślubuję na to 6, 8, 8.
ślizać się 14, 34, 4.
śmiać się, i na nięś się śmiała 12, 31, 2; śmiali się błędowi 9, 34, 4.
śmiały na inszych 3, 23, 5; bronie śmiałe na... 20, 124, 3.
śmiertelna szabla 5, 44, 4 — śmiertelny raz zadająca.
śrzeżogi i śniegi 15, 53, 2 — zimno, mróz.
Taiłem tego (2 przyp.) 12, 38, 1.
tasak 9, 30, 7 — miecz krótki, szeroki, puginał.
taśmiana tkanka 7, 17, 6 — prosta, gruba tkanina.
tchnąć 9, 97, 4; 10, 15, 7 — ciężko oddychać, dychać.
tkwiała zbroja na kopiej 3, 73, 7.
tok rzemienny 6, 40, 1... — rurka rzemienna, w którą się wtyka koniec kopii.
trawiany wieniec 17, 91, 8.
trąba 4, 1, 7; 4, 3, 1; 6, 3, 8 — trąbienie (por. strzelba).
troskliwy 1, 15, 6; 7, 22, 5; 8, 76, 2 — stroskany; 1, 45, 8 — nabawiający trosk; 2, 16, 6; 19, 118, 3 — pełen trosk, utrapiony.
[360]troząb 7, 81, 6; przym. trozęby (przym.) 6, 38, 6.
trunąć 6, 49, 7 — pisnąć, bąknąć.
tryon 1, 44, 6 lub septemtryon 17, 74, 8 — gromada gwiazd t. z. Wóz (Wielka Niedźwiedzica) — północ.
tryumfować z kogo 18, 5, 8.
trzaskawica 7, 115, 4 — grzmot; trzaskają gromy 13, 33, 3.
trząść 2, 10, 2 — przetrząsać, zbadać.
tuszę wygranej 6, 8, 3.
twarz 20, 52, 2 — postać, wygląd.
tygrys r. ż. 6, 106, 8; 16, 56, 3.
tylko co, tylko nie 2, 60, 8; 6, 74, 7; 8, 25, 2; 16, 2, 7 — mało, o mało że.
tyrańskie (przysł.) 12, 72, 4 — po tyrańsku.
Uczciwe 5, 49, 1; 18, 1, 4... — cześć, honor.
udawać 4, 27, 7; 5, 24, 3 — tłómaczyć, pozorować.
ukazały palcem 6, 77, 5 — ukazywany, wskazywany.
ukraina 2, 54, 6 — pogranicze, kresy państwa.
umarzły śnieg 9, 46, 6 — zmarzły.
umór, płacze do umoru 16, Arg. 5; por. „śmiać się do zdechu“.
upuścić drogę do zgody 1, 88, 5 — zagrodzić.
(bez) urazu 13, 48, 5.
uraźliwy blask 1, 73, 3.
ustawić 18, 62, 4 — nakazać.
ustawować 1, 84, 6 — ustanowić.
ustąpiła jej matka 6, 59, 3 — umarła.
Warownie 2, 25, 6 — pod silną strażą.
wątpliwy — 4, 88, 3; 6, 49, 3; 9, 98, 2; 10, 32, 3 — wątpiący, wahający się; niewątpliwy 1, 12, 6 — stanowczy; 8, 45, 7; 15, 25, 4 — niepewny, niebezpieczny; wątpliwe ogony 20, 44, 8.
wdzięczny czego 5, 84, 6.
[361]wezdrgnął 10, 69, 5.
wiecznożywy 17, 20, 5.
wielozmienny 7, 43, 2.
wierciadło 16, 20, 1; 21, 8; 22, 3; 22, 6 — zwierciadło (tak 14, 4, 5).
wierzący list 1, 70, 6 — wierzytelny.
wierzgnąć 10, 31, 2 — zbuntować się.
wizerunk 18, 45, 8 — wzór.
własny 1, 30, 5; 58, 7; 2, 22, 7; 6, 112, 2; 8, 38, 2... właściwy, istotny, prawdziwy.
włudzić w kogo co 5, 63, 2 — wmówić; włudzić sen na oczy 13, 58, 3.
wojować kogo 4, 41, 3.
wpociemku 6, 51, 5.
wrotny 6, 95, 6; 96, 3 — sługa zawierający wrota, bramę miejską.
wspierać 3, 43, 2; 9, 5, 8 — odpierać.
wstrącić 1, 76, 3; 7, 107, 1; 10, 46, 6 — dać wstręt, odpór.
wstręt 2, 76, 8; 11, 13, 8 — odpór, przeszkoda.
wszystko 2, 42, 3; 16, 18, 8; 31, 5 — ciągle, bez ustanku,
wszystkorodna ziemia 14, 41, 2.
wybłądzić w zad do stanowiska 7, 26, 6 — trafić; rząd gmachów niepodobny do wybłądzenia 16, 1, 6.
wygładzić 4, 64, 8 — zgładzić, zabić.
wyciągnione czoło 19, 70, 2 — wygładzone, wesołe.
wydrożyć, 16, 3, 1 — wydrążyć.
wyleżeć się 6, 66, 8; z ran 20, 79, 8 — wyleczyć się.
wymierzyć, drzewem Arganta wymierzył 11, 78, 3 (bł. druk?).
wypraktykować 4, 20, 5 — odgadnąć, przewidzieć.
wyprawować drzewo 3, 74, 7 — ciosać, przygotować.
[362]wypusty 9, 8, 6 — wyłogi, brzeg u sukni lub rękawa, inną materyą wyłożony.
wyrazić 6, 73, 2 — wyrzucić, wybić.
wyraźliwy 20, 51, 5 — wyraźny.
wysep r. m. 15, 16, 8; wyspa 17, 3, 2...
wystać 19, 123, 3 — oddalić się, ustąpić; por. przystać.
wystawić bramę 4, 11, 4 — wyłamać.
wytrwać znój, deszcz, wiatr... 6, 83, 8; wytrwane gorąco 13, 54, 7; strach niewytrwany 13, 3, 4.
wyuzdany 5, 54, 5; 71, 7 — nie panujący nad sobą.
wywierać 6, 29, 5 — wybuchać.
wzgardzić coś 1, 9, 4; 16, 17, 2; czemś 9, 36, 5; 13, 62, 8.
wzrzęda 14, 46, 3; 16, 23, 2 — przesadne zajmowanie się czemś.
wzwód 6, 95, 8 — most zwodzony.
wzwodzić mosty 3, 11, 7; wzwiedźcie tego starca 19, 44, 7.
Z z 4 przyp. mieć z kaszel 4, 9, 6; mieć z to serca 7, 64, 4; 13, 49, 7; mieć z potrzebę wód 15, 7, 5 — mieć na tyle, ile trzeba; stanie mu z to i serca i mocy 10, 77, 6 — będzie miał na tyle.
zabijak niewiast 19, 3, 8.
zaciąg 6, 8, 6 — trud, staranie.
zadzierżeć się 2, 19, 6 — wstrzymać się.
zakręty 18, 22, 4 — wiry wodne.
zapomniałe pióro 9, 50, 6 — niepamiętliwe.
zaraz 2, 70, 3 — naraz.
zasadka 1, 74, 2 (tak zawsze) — zasadzka.
zastanawiać się 3, 45, 2 — zatrzymywać się, stawać.
zatrzymanie 5, 41, 8 — więzienie.
zawiązany cnotą 8, 50, 8 — związany słowem rycerskiem.
zawicie 2, 6, 5 — zawiniątko, tu: obraz zawinięty.
[363]zawiesisty 4, 5, 3 — zawieszony, stromy.
zawity rok 5, 81, 4 — termin stanowczy, ostateczny.
zawodnik 5, 70, 7 — koń wyścigowy i wogóle koń.
zawrzeć w sobie 16, 74, 1 — postanowić.
zbezpiecznieć 19, 91, 8 — poczuć się bezpiecznym.
zbijać 6, 37, 6 — trudnić się rzemiosłem zbójeckiem.
zbywać 1, 7, 5 od gwiazd (nieba) podobno zbywa, jako się nisko ziemia na dół dała — tyle od nieba do gwiazd nie dostaje, ile od ziemi do gwiazd.
zbyć skąd lub komuś 7, 2, 3; 19, 98, 6; 20, 119, 1 — odejść, ujść (por. przybyć).
zchowany 1, 53, 7; 8, 58, 3 — wychowany.
zdarzyć 19, 51, 2 — poszczęścić.
zdrowie 2, 25, 2... — życie.
zdziera się iść... pospolitą drogą 18, 72, 3 — wzbrania się, wymawia się (por. wydziera się).
zebrany sam w się 19, 11, 5 — skupiony.
zejść 1, 37, 5 — umrzeć; nie zejdzie mi się 1, 54, 5 — nie wypada mi.
zeszły 1, 83, 3; 8, 6, 8; 12, 20, 3; 14, 72, 2; 20, 80, 3 — podeszły; z. wojsko 14, 14, 3; 19, 128, 5 — osłabione.
zgęstwieć — ić, powietrze zgęstwiało 13, 63, 8; włosy zgęstwione 15, 61, 3.
zgon 5, 75, 5 — wyrzucenie, Rambald wychodził na ostatnim zgonie — ostatni wylosowany.
zgromadny 19, 59, 4 — zgromadzony.
zjąć 2, 33, 8 — złączyć.
złodziejskie (przysł.) 9, 17, 2.
złożenie 14, 79, 5 — pokój, gościnny zwłaszcza.
złożyć 2, 59, 7; 5, 83, 3; 9, 52, 3; 20, 141, 5 — ustąpić, spuścić.
zmarska 9, 8, 3.
[364]znieść 2, 66, 2 — zniszczyć.
zniewolić 10, 39, 5 — zrobić niewolnikiem.
znikać pracy 4, 81, 3 — unikać.
znosić, ile czas znosił 12, 94, 7 — pozwalał.
znotować 14, 5, 6 — spuścić z tonu, ustąpić.
zołtarz 3, 72, 8 — psałterz.
zostać w słowie 5, 84, 5 — nie dotrzymać słowa, obietnicy; zostać przy słowie 19, 78, 6 — dotrzymać słowa.
zuciekać, hufce zuciekały 20, 59, 5; ziemia zuciekała 15, 24, 2.
zubr (nie żubr) 3, 32, 1.
zurzynać 19, 112, 7.
ile 2, 12, 5; 4, 72, 1 — niesłusznie; źle żywy 18, 105, 8 — ledwie żywy.
żałosna swej wzgardy 20, 66, 1.
żonie to tego, to owego (w rymie) 7, 111, 3 — żenie, napada.
żylisty 19, 17, 8 — żylasty.
żywot 2, 75, 8 — żywność, utrzymanie.
Imiona własne.
(Pominięto nazwy geograficzne powszechnie znane i nader liczny tłum postaci zmyślonych, a wyodrębnionych samem tylko imieniem).
Abila 15, 22 — przylądek w Marokko w cieśninie Gibraltarskiej (jeden z słupów Herkulesa, dziś Zeuta).
Acheront 9, 64 — rzeka w podziemiu, podziemie, piekło.
Ademar l. Admar 1, 38; 18, 95 — biskup z Puy, legat papieski.
Adrast 17, 28... — król indyjski.
Akcyjska krew 16, 56 (w oryg. De l’Attio sangue) — [365]potomek Akcyusza, rzekomego protoplasty rodu książąt Esteńskich (por. 17, 15, 68, 79, 81).
Aladyn 10, 53; 18, 51; 19, 39 — król palestyński.
✽[1] Albraka 17, 30 — kraina w Afryce, hołdująca Egiptowi.
Alcyd 19, 17 — wnuk Alceusza, Herkules; Alcydy słupy t. j. Abila po stronie afryk. a Kalpe w Hiszpanii. 15, 22 — cieśnina Gibraltarska.
Aldzerba (Alzerbe) 15, 18 — wyspa w zatoce Małej Syrty.
Alet 2, 58 — poseł egipski.
Alfons II 1, 4; 17, 90 — książę ferrarski; ur. 1553, um. 1597.
Alekto 8, 1... — jedna z trzech jędz, furyj.
Altamor 17, 26... — bohater egipski.
Amboza 11, 43 — Ambois, miasto i zamek we Francyi nad rzeką Loarą.
Anteus 19, 17 (’Αντχῖος) syn Posejdona i Ziemi, olbrzym, panował w Libii; posiadał tę własność, że nie mógł być w zapasach pokonany, dopóki dotykał ziemi.
Antyochia 1, 9, 26... — miasto w Syryi nad r. Orontesem.
Aquilin 7, 75 — rumak Rajmunda.
Aquilon 9, 52 — wiatr północny.
Aquitanowie 20, 88 — mieszkańcy połudn. Francyi między r. Garonną a Pireneami.
Argant 2, 59... — poseł egipski, bohater saraceński.
Argillan 8, 57... — bohater chrześc. „na brzegu Trentu zrodzony“.
Armida 4, 27... — bohaterka sarac., córka króla Damaszku, Arbillana i Karyklii.
Arpije 4, 5 — Harpije, skrzydlate potwory, ptaki z głową niewieścią.
[366]Arset 12, 18 — sarac., wychowawca Kloryndy.
Artemidor, grabia z Pembrozy 5, 73 — bohater chrześc.
Askalona 14, 30 — miasto w Palestynie na połud.-zach. od Jerozolimy.
✽ Astrabora 17, 24 — kraina w połudn. Egipcie.
Astragor 8, 1, 4 — djabeł.
Atlas 4, 6; Atlantowy wierzch 7, 82 — góry w półn. zach. Afryce.
Auster 9, 52... wiatr południowy.
Awern 5, 18 — jezioro w połud. Włoszech, gdzie według mniemania było zejście do podziemia, podziemie samo, piekło.
Baldwin l. Baldowin 1, 9... — brat Goffredów.
Balnawila 7, 107 — miejscowość Bernaville w półn. Francyi, w dep. Somme.
Bethel 3, 57 — w Palestynie na półn. od Jerozolimy.
Biserta 15, 20 — miasto w Tunis w Afryce.
✽ Bitynia 17, 35 — kraina w M. Azyi, oddzielona od Europy morzem Marmora; bityńskie narody 9, 4.
Blessa 1, 62 — m. Blois we Francyi nad r. Loarą poniżej Orleanu.
Boekan (Beocan) 17, 25 — m. na wyspie w zatoce Perskiej.
Boemund 1, 9... syn ks. Apulii, Guiskarda, władca Antyochii † 1111 r.
Bonończycy 1, 40 (Bolognesi), pomyłka zamiast Bulończycy, mieszkańcy księstwa Bouillon.
Briareus 18, 35 — jeden z trzech mytolog. olbrzymów, mających po 100 rąk i 50 głów.
Brontes 20, 119 — jeden z Cyklopów, kujących dla Zeusa (Jowisza) gromy.
Budza (Bugia) 15, 21 — miasta nadbrzeżne w Algierze (fr. Bougie).
[367]Chimera 4, 5 — potwór ziejący ogniem: głowa lwia, tułów kozi, ogon smoczy.
Chio 1, 78 — wyspa na morzu Egejskiem.
Cyntya 6, 103 — Artemis (Dyana), tak nazwana od góry Cynthos na Delos, gdzie się miała urodzić; miesiąc.
Cyrce 4, 86 — znana z Odyssei (p. 10) czarownica.
Cyrena 15, 17 — miasto w krainie przyległej Egiptowi, zwanej w starożytności Cyrenaika, później Barka; samopięta, gdyż oprócz Cyreny były jeszcze cztery inne miasta: Hesperia (późn. Berenice), Apollonia, Ptolemais i Arsinoe.
✽ Cyrkasy 2, 59 — kraina Czerkiesów na Kaukazie; Cyrkaszczyk 3, 44... Argant.
Damiata 15, 16 — miasto w dolnym Egipcie nad odnogą Nilu.
Del 11, 28 — wyspa Delos; królewna z Delu — Artemis (Dyana); zob. Cyntya.
Dryady 3, 76 — nimfy leśne, mieszkające w drzewach.
Dudon z Konse 1, 53... bohater chrześc.
Echo 7, 25 r. ż. — nimfa górska, która za karę od Hery ani sama pierwsza przemówić, ani też, gdy inny mówi, milczeć nie może i cudze słowa powtarza.
Encelad 6, 23 — jeden z Gigantów t. j. olbrzymów, u których miejsce nóg zastępowały smoki.
Erminia 3, 12... córka króla Antyochii.
Erydan 11, 70 — w starożytności mytyczna rzeka, później uważano Pad za Er.
Este 17, 67 — miasto w górn. Włoszech, które dało nazwę rodzinie panującej w Ferrarze.
Etyopia 12, 21 — Abisynia.
Eustacyusz 1, 54... Eustachy, brat Goffredów.
Far 15, 16 — wysepka na wybrzeżu egipskiem, którą [368]Aleksander Wielki połączył groblą z lądem stałym (Aleksandryą).
Fessa 15, 21 — kraina w północn. Afryce, Fez.
Flegetont 9, 21 — rzeka ognista w podziemiu.
Gada 15, 24 — m. w Hiszpanii (dziś Cadix).
Galen 11, 70 — Grek, sławny lekarz, żyjący w 2 w. po Chr.
Ganga 17, 28 — r. w Indyach, Ganges.
Garamantowie 13, 14 — naród we wnętrzu Afryki, dziś Fezzan.
Garona 1, 61 — r. w półn. Francyi; wpada do oceanu Atlant.
Gaskończycy 20, 78; Gaskoni 20, 6... mieszkańcy księstwa Gaskonii w połudn. Francyi (dep. Landes).
Gaza 1, 67... — m. w Palestynie na połud. od Askalonu.
Geryon 4, 15 — mityczny potwór, z trzech ciał ludzkich złożony.
Gernand 1, 54 — potomek królów norwejskich.
Gildylippa 1, 56... żona Odoarda, bohaterka chrześc.
Goffred l. Gotyfred 1, 8... Godfryd z Bouillon, książę Niższej Lotaryngii; dowódca Krzyżowców, zdobył dnia 15. lipca 1099 r. Jerozolimę.
Gołąb 15, 32 — Krzysztof Kolumb.
Gorgony 4, 5 — skrzydlate potwory niewieście z wężami na głowie i wężami opasane, wzrok ich był zabójczy.
Granata 15, 21, m. i prowincya w Hiszpanii, Grenada.
Gwelf l. Gwelfon 1, 10... — jeden z najznakomitszych bohaterów chrześc.
Gwilm 1, 44 — Wilhelm, młodszy syn króla angielskiego.
Helikon 1, 2 — góra w Beocyi, siedziba Muz.
Herkules 4, 96 — mytyczny bohater grecki; Herkulesowe wrzeciono 6, 92 — H. służąc przez 3 lata [369]u królowej lidyjskiej Omfali, prządł wełnę. Herkulesowe słupy 2, 62 — zob. Alcydy słupy.
Hidraot 4, 20; 17, 30 — król Damaszku stryj Armidy, czarownik.
Hirkańska tygrys 16, 56; Hirkania — kraina pomiędzy m. Kaspijskiem a Medyą.
✽ Horwaci 1, 41 — w oryg.: Regge Carinthia.
Ida 11, 72 — góra na Krecie.
Iole 16, 3 — córka Euryta, króla Ojchalii, branka Heraklesa. Poeta mylnie zamiast Omfali wprowadza tu Iole.
Izmen 2, 1... — mag czyli czarnoksiężnik saraceński.
Jasna góra (Chiara monte) 11, 23 — m. Clermont-Ferrand we Francyi.
Jowisz 14, 13 — planeta; Jowiszów ptak 15, 18 — orzeł.
Judeka (Giudeca) 15, 18 — przylądek w Tripolitanii.
Kalpa 15, 22 — przylądek, jeden ze słupów Herkulesa na brzegu europ.; dziś Gibraltar.
Kamillus 1, 64... jeden z dowódców chrześc.
Kandya 1, 78 — wyspa Kreta.
Karnut 1, 40 (il conte di Carnuti — Stefan, książę Blois). Tłómacz nazwę narodu Carnuti (Carnutes) wziął za miejscowość: Karnut. Karnutowie siedzieli w okolicy m. Blois i Orleanu.
Karzeł 17, 74 — cesarz Karol W.
Karzeł 8, 4; 15, 58... rycerz szwedzki (w oryg. duński.
Kassan 2, 71; 6, 56 — król Antyochii, ojciec Erminii.
Klorynda 2, 38... córka króla etyopskiego Synapa, bohaterka saraceńska.
Klotareusz 1, 37; 11, 43 — grabia z Ambozy.
Kocyt 4, 8 — błotnista rzeka w podziemiu.
Konsa 1, 53 — są dwie miejscowości tejże nazwy we [370]Francyi: Cons-la-Grandville, jedna w dep. des Ardennes, druga w dep. Meurthe-et-Moselle.
Konstantynopole 8, 8 — Konstantynopol.
Kosenca 7, 29 — m. w połudn. Włoszech.
✽ Krępak 3, 2 — góra w Tatrach.
Krzemieniec 17, 73 — m. Monselice niedaleko Padwy we Włoszech (selce = krzemień).
Latyn 1, 51... dowódca Greków.
Latonówna 20, 68 — córka bogini Latony, Artemis (Dyana).
Leta 15, 17 — jedyna rzeka Barki w Afryce północnej na zachód od Tolomity; właśc. Laton lub Leton, u Lukana (IX, 355) Lethes. Tasso pomieszał ją tu z rzeką podziemia Lethe, „o której siła ludzie bają“.
Lewkata 16, 4 — wyspa Leukas albo Leukadya na morzu Jońskiem, połączona wązkiem międzymorzem z Akarnanią.
Libia 1, 1 — Afryka.
Lidowie 9, 4 — mieszkańcy Lidyi, krainy leżącej w M. Azyi.
Ligurowie 1, 79 — nazwa ludu mieszkającego w starożytności na północnem wybrzeżu morza Tyreńskiego, tu: Genueńczycy; Ligurczyk 15, 31 — Kolumb.
Lilibeum 15, 19 — m. na połudn. zach. wybrzeżu Sycylii.
Linkaster 1, 55, — Lancaster, hrabstwo w Anglii.
Lotaryńczycy 20, 10 — mieszkańcy Lotaryngii we Francyi.
Lotofagowie 15, 18 — jedzący lotos, bajeczny lud w północnej Afryce, znany z Odyssei p. 9, 82 i n.
Magra 15, 18 (la foce di Magra) — rzeka (?) uchodząca do morza niedaleko przylądka Judeki.
Makon 20, 113, 114 — prorok Machomet.
Marmaryka 15, 17 — kraina w głębi Afryki na południe od Barki.
[371]Meander 16, 8 — r. w M. Azy i, wpada do morza Ikaryjskiego nieopodal Miletu; słynna z nader krętego biegu. Meandrowa woda 9, 4.
Medea 4, 86 — mytyczna czarownica grecka.
Megera 2, 91 — jedna z Erynij, siostra Alekty.
Memfis 7, 12 — stolica dawnego Egiptu, dziś ruiny.
Meroe 17, 24; 20, 54 — wyspa Nilowa w górnym Egipcie.
Międzyziemne morze 1, 79; 3, 57 — morze Śródziemne.
Mizowie 9, 4 — mieszkańcy krainy Mizyi w M. Azyi.
Mongibel 4, 8; 18, 83 — góra Etna na Sycylii.
Nazamonowie 13, 14 — naród w głębi Afryki na połudn. zachód od Barki.
Nicea 2, 92; 6, 10 — stolica Bitynii.
✽ Niderlandowie 20, 112 — mieszkańcy Flandryi.
Normandczycy 1, 38; Normandowie 20, 112 — mieszkańcy Normandyi; Normand 11, 81 — Robert, książę normandzki.
Obidzy 1, 55 (Obizzo) — rycerz toskański,
Odoard 1, 56... mąż Grildylippy, bohater chrześc.
Olandrowie 1, 79 — Holendrzy.
Olind 2, 16... kochanek Sofronii.
Ormus 17, 25 — m. w Persyi.
Oron 15, 21 (Orano) — m. w Algierze.
Oront 14, 57 — r. w Syryi.
Pembroza 5, 73 — hrabstwo Pembroke w połud. Walii w Anglii.
Phebe 14, 37 — Artemis (Dyana), księżyc.
Phebus 10, 5... Apollo, bóg słońca.
Pheniks 17, 20 — ptak bajeczny, który się przez spalenie ciągle odradza.
Piotr pustelnik 1, 29; 11, 5... zwany także P. z Amiens, [372]pierwszy podjął myśl wyprawy krzyżowej do Ziemi św. i głosił ją żarliwie; umarł w r. 1115.
Pontskie narody 9, 4 — mieszkające w krainie Pontus nad morzem Czarnem w M. Azyi.
Poździe 1, 39 (Poggio) — m. Puy nad górną Loarą w dep. Haute-Loire we Francyi.
Proteus 5, 63 — bożek morski, schwytany przez Menelausa (Odyss. 4, 351) przemieniał się w różne postacie, ażeby się mu z rąk wywinąć.
Ptolomaida 17, 19 (w oryg. Barka) — m. w Trypolis.
✽ Radomił 20, 40 — rycerz chrześc,
Rajmund z Tolozy 1, 61 jeden z dowódców chrześc. W r. 1103 zdobył Trypolis w Syryi i umarł tamże 1105 r.
Rambald 1, 54... rycerz gaskoński, później renegat.
Rhetowie 1, 41 — dawni mieszkańcy dzis. Tyrolu i części Szwajcaryi.
Roncylion 5, 75 — Rousillon w połudn. Francyi w dep. Vaucluse.
Rufia 15, 15 (Rafia) — m. w Syryi.
Rynald 1, 10... — syn Bertolda i Zofii, wnuk Grwelfa, jeden z najwaleczniejszych bohaterów chrześc.
Rynocera 15, 15 — m. w Egipcie nad m. Śródziemnem (dziś El-Arish).
Sangrowa woda 9, 4 — w. r. Sangarios w Bitynii w M. Azyi, uchodzi do morza Czarnego.
Sarmakanta 17, 27 — in. Samarkanda w Azyi.
Scylla 4, 5 — szczekający potwór o 12 nogach, 6 szyjach (Odyss. 12, 73).
Sfinga 4, 5 — potwór mający głowę i piersi niewieście, tułów lwi i ogon węża.
Solima 1, 80 — Jerozolima.
[373]Soliman 6, 10... — sułtan turecki, panował w Nicei; wypędzony stamtąd przez Krzyżowców, jeden z pierwszych bohaterów sarac.
Sumarski król 17, 19 — król Sumary (w oryg. Zumara) na zach. od Barki.
Sweno 8, 6 — królewicz szwedzki (w oryg. duński).
Syena 17, 5 — m. w dolnym Egipcie, dziś Assuan.
Sylen 18, 30 — stary, opasły satyr, nauczyciel, wychowawca i towarzysz Bachusa.
Synap 12, 21 — król etyopski, ojciec Kloryndy.
Syrowie 10, 19 — mieszkańcy Syryi.
Syrty 15, 18 — Mniejsza i Większa, zatoki morza Śródziemnego u półn. wybrzeży Afryki.
Tankred 1, 9... — ks. sycylijski, siostrzeniec Roberta Guiskarda ur. 1078, jeden z najwaleczniejszych bohaterów chrześc., um. w r. 1112.
✽ Tatry 6, 45; 9, 39; 13, 60.
Taurus 17, 94 — pasmo górskie w M. Azyi.
Tessalska wiedma 16, 37 — Medea, tu: Armida.
Tolomita 15, 17 — to samo, co Ptolomaida (dziś Tolmeta) w Barce.
Toloza 1, 61... miasto i hrabstwo Rajmunda w połudn. Francyi; Tolozan 7, 96... Rajmund.
Tortoza 1, 6... miasto nadbrzeżne w Syryi na półn. od Trypoli.
Tracya 8, 8 — wschodnia część półwyspu Bałkańskiego.
Trent (Tronto) 8, 58 — r. w połud. Włoszech, wpada do morza Adryatyckiego.
Trypoli 15, 18 — m. w półn. Afryce, stolica Trypolitanii; Trypolski król 17, 19.
Trypolski król 1, 76 — król m. Tripoli w Syryi.
[374]Turza 1, 62 — m. Tours we Francyi nad Loarą.
Tuszkana 17, 76 — kraina w środkowych Włoszech, Toskana.
Tyngitana 15, 21 — kraina w północno-zach. Afryce, Marokko.
Tyr 18, 60 — m. w Fenicyi.
Tyzafern 17, 31... — „pierwszy rycerz“ saraceński.
Tyzyfona 2, 91 — siostra Alekty i Megery, jedna z Erynij.
Ugon 14, 5, 12; 17, 76; 18, 94 — zmarły brat króla francuskiego Filipa.
Uranges (città d’Orange) 1, 39 — m. Orange w połud. zach. Francyi, w dep. Vaucluse.
Urban „pański namiestnik“ 11, 23 — Urban II, papież 1088—1099.
✽ Wisła 1, 73; 3, 2; 9, 46.
Wyspy od szczęścia nazwane (Isole di Fortuna) 15, 37 — wyspy Kanaryjskie. Por. 14, 70.
Xenokrates 16, 57 — filozof grecki, słynny z surowej moralności, um. r. 314 po Chr.
Zofronia 2, 16, 30, 37 — chrześcianka w Jerozolimie.
