Słownik etymologiczny języka polskiego/struga
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
struga, ‘kałuża; rynsztok’; struga i strug, ‘galar’ (na Dźwinie); w obu znaczeniach prasłowo, od pnia stru-, ‘płynąć’, t. j. ze wsuniętem u Słowian t, od sru-, grec. rhoos z *srowos, ‘strumień’, i rheō z *srewō, ‘płynę’; ind. srawati, ‘płynie’, srāwajati, ‘pławi’; litew. srawēti, pasriūti, ‘opłynąć’, łotew. (z t wsuniętem, jak u Słowian) strawa, ‘strumień’, i strukla, ‘struga’, łotew. struga, ‘moczar’; u innych Słowian (cerk., serb., rus.) struja, ‘rzeka, prąd’; lit. srauja, ‘rzeka’, łotew. strauja, ‘prąd’; p. strumień; o-strow (p.), ‘wyspa’, dosłownie: ‘oblany’, *ob-strow (grec. rhoos), por. lit. srawa, ‘ciek’, prasrawa, ‘struga’. Słowianin, inaczej niż Litwin, utracił czasownik, posiada tylko rzeczowniki z jednostajną wokalizacją (u, ow), ale ślady innej ocalałyby w stredź (p.), jeśli to ‘patoka’ (strŭ-d, ‘co spływa’), a dalej w nazwach rzek, np. Stryja i Strwiąża; z pierwszą por. litew. straujas (inna samogłoska) i łotew. straujsz, ‘rwący, bystry’; druga urobiona przyrostkiem -ęg od strŭw- (por. lit. pasriuwau, ‘opłynąłem’), jak np. Libiąż od lubić; nazwy Stryja a stryja (p.) nie przypadkowo takie same, dałyby się i znaczeniowo połączyć. Pień ten służył odwiecznie nazwom wszelakich rzek; tu może należy dawna nazwa Wołgi: Rha (p. rebarbara); jeszcze częściej w urobieniu z -men, s(t)rumen: Tyber zwał się niegdyś Rumon, t.j. strumień, jak Strymon w Tracji. Równomiernemu ściekowi wody odpowiadało równomierne uderzanie w najdawniejsze instrumenty, bębny, więc i grecka nazwa rytmu i nasze struny od tego (płynącego) taktu nazwane; o greckiem słowie to pewne, o naszem możliwe; z greckiego rytmu zaś pochodzi nietylko rytm, ale i rym, co dawniej ‘wiersz’, nie ‘rym’, oznaczał (p. rym).
