[213] W czterech tomach Szkiców i obrazków (r. 1885, wydawnictwo Spółki Nakładowej Warszawskiej) zgrupował Prus dwadzieścia trzy utwory, które powstawały między rokiem 1876 i 1885. Wszystkie one poprzednio były drukowane w czasopismach lub w wydawnictwach ulotnych.
Najwcześniejszem opowiadaniem jest Przeklęte szczęście (t. I), drukowane w r. 1876 w „Kurjerze Warszawskim“ od Nr. 103; w następnym roku w temże piśmie ukazywały się Dusze w niewoli (t. IV) od Nr. 24; w roku 1880, tak samo w „Kurjerze Warszawskim“ pojawiają się: Nowy Rok (t. I) w Nr. 2, Anielka (t. III) pod tytułem „Chybiona powieść“ od Nr. 76, oraz Na pograniczu (t. II) pod tytułem „Nad granicą“ od Nr. 267. Rok 1881 przynosi w tymże „Kurjerze“ Katarynkę (t. I) od Nr. 224. W roku 1882 Kamizelkę (t. I) od Nr. 292 oraz „szkic“ pod tytułem On (t. II) w Nr. 355 drukują „Nowiny“, w których także w roku 1883 ukazują się Milknące głosy (t. I) pod tytułem „Milknące echa“ w Nr. 1, w „Kurjerze Warszawskim“ zaś w tymże roku pojawiają się Grzechy dzieciństwa (t. II) od Nr. 98a. W roku 1884 mamy aż dziesięć pozycyj: w Nr. 1 „Kurjera Warszawskiego“ pod ogólnym tytułem „Bajki“ Prus wydrukował Żywy telegraf (t. I) jako „Żyjący telegraf“, Kocha — nie kocha?!... (t. I), Orestesa i Pyladesa (t. II) i Pleśń świata (t. I) (jako piąty utwór w „Bajkach“ ukazało się „Zwierciadło“, dotychczas nigdzie nie przedrukowywane; patrz „Nowele, opowiadania, fragmenty“ w obecnej edycji); w temże piśmie od Nr. 103 wychodzi Stara bajka (t. I); w „Gazecie Rolniczej“ od Nr. 14 pojawia się Pan Dudkowski i jego folwark (t. II) — (wiadomości tej uprzejmie udzielił mi p. J. Gomulicki), Echa muzyczne (t. II) drukował tygodnik tej samej nazwy od Nr. 38 (informację tę zawdzięczam p. dyr. St. Dembemu); w „Wędrowcu“ w Nr.Nr. 50 i 51 ukazał się obrazek „Przy księżycu“ (t. I) oraz w Nr. 52 „szkic“ Podwójny człowiek (t. II) pod tytułem „Człowiek podwójny“; wreszcie Na wakacjach (t. I) pomieścił Prus w zbiorowem wydawnictwie „Na pomoc“ (str. 22). Na rok 1885 przypadają ostatnie trzy utwory; dwa z nich drukuje „Kurjer Warszawski“, a mianowicie: W górach (t. I) w Nr. 1, oraz „szkic“ Pominięty (t. I) w Nr. 169; Cienie (t. I) znajdują się w wydawnictwie „Dla pogorzelców“, str. 34-5.
[214] Teksty utworów, zawartych w Szkicach i obrazkach, są przeważnie na nowo przez Prusa opracowane i w stosunku do pierwodruków wykazują nieraz różnice bardzo znaczne (o zmianach w Anielce i Przeklętem szczęściu informuje E. Brifflówna w art. „Do krytycznego wydania pism Prusa“ — „Ruch Literacki“ Nr. 1—2 1933 r.; tamże omówienie „Miesiąca nektarowego“ i „Sierocej doli“). Wydanie książkowe też z roku 1885 stało się podstawą przy opracowywaniu tekstów w edycji obecnej, jakkolwiek stwierdzić należy, że do starannych zaliczyć go nie można: spotyka się w niem dużo rażących błędów korektorskich, pisownia też nie jest zupełnie autentyczna i wykazuje pewne odchylenia od języka Prusa. Nie są one jednak jeszcze zbyt znaczne; dopiero gdy utwory ze „Szkiców i obrazków“ znalazły się w czterotomowem wydaniu jubileuszowem „Pism“, zostały jaskrawo zniekształcone.
• PDF 
• MOBI 
