Zielnik lekarski/59
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
 Galeria grafik w Wikimedia Commons
| |
_z59.png)
B. — Podkrzew miododajny dochodzący do ½ m 60 cm wysokości, krzaczasty, silnie rozgałęziony. Korzenie zdrewniałe. Gałęzie kanciaste, pokryte popielatymi włoskami. Liście dość gęste, wydłużone, całobrzegie, tępe, przyjemnie pachnące, szaro-zielone, naprzemianległe. Kwiaty pięknej, błękitnej barwy, w gronach, wydłużone, z jajowatymi podsadkami. Kielich kosmaty. Korona sinawa. Owoc kulisty, gładki, brunatny. Smak kamforowo-gorzki, zapach ostry, lecz przyjemny.
ROŚNIE dziko w południowej Europie i północnej Afryce, na suchych wapiennych urwiskach gór; u nas uprawia się w ogrodach.
KWITNIE od czerwca do września.
ZBIERA SIĘ w lipcu rano po obeschnięciu rosy przy suchej pogodzie same nierozwinięte jeszcze kwiaty; na destylację olejku zbiera się same kwiaty albo z wierzchołkami gałązek, tj. cały kwiatostan. Suszyć w cieniu, w miejscu przewiewnym, codziennie przewracać. Przechowywać w zamkniętym naczyniu.
SKŁADNIKI: głównym składnikiem jest olejek lotny, a dalej gorzknik.
DZIAŁANIE silnie podniecające, pobudzające nerwy.
UŻYTEK z ziela i kwiecia (krótko przed rozkwitem): w postaci olejku zażywać 2 razy dziennie po 5 kropel na cukrze: przeciw brakowi apetytu, wzdęciom, napływom krwi do głowy, bólom głowy, wymiotom, zawrotom głowy. Zewnętrznie używa się naparu lawendy do kąpieli i nacierań w gośćcu (reumatyzmie) i porażeniach.
Olejek lawendowy stanowi dobry środek odkażający i leczy rany. Dr Walser zaleca nacieranie wodą lawendową przy miażdżycy naczyń i obrzmieniach. Sporządza się zalewając kwiaty lawendowe wódką (jedną część trzema częściami wódki) i przecedzając. Można dodać do kwiecia lawendy liści rozmarynu, melisy i macierzanki (tymianku).
Olejek lawendowy jest składnikiem różnych pachnideł; używa go się w perfumerii i mydlarstwie, ponadto w przemyśle malarskim do malowania na porcelanie. Zapach ziela przepędza mole i mrówki. Łodygi i odpadki używane są do wyrobu kadzidła.
UPRAWA. Lubi słoneczne zbocza gór i pagórków o glebie przepuszczalnej i wapnistej, nie wilgotnej. Według dr. Turowskiej i W. Schöna („Wiadomości Zielarskie“ z 1936 r. nr 2, str. 21), pod uprawę lawendy należy wybrać pole dawno nie nawożone obornikiem (świeżego obornika lawenda nie znosi) i jako przedplon (w roku poprzedzającym założenie plantacji) posiać łubin. Musi on jednak być dostatecznie wcześnie na jesieni zasiany, aby gleba mogła uleżeć się i osiąść.
Nawożenie należy przeprowadzić, jak następuje.
W marcu lub początkach kwietnia dać 1250—1400 kg wapna (wszystkie cyfry odnoszą się do hektara) i jak najszybciej zabronować. Na dwa tygodnie przed wysadzeniem roślinek dać 180 kg superfosfatu, a w kilka dni po wysadzeniu rozsypać pomiędzy rzędami 90—100 kg saletry wapniowej.
Na glebach wybitnie ubogich w składniki potasowe należy na tydzień przed sadzeniem dodać 180 kg soli potasowej 30-procentowej.
Sieje się lawendę w marcu do zimnego inspektu, licząc 5 gr na 1 m2. Wydadzą = 2000—2200 roślinek, licząc 50—55% kiełkujących nasion. Wschodzą po 10 — 20 dniach. Ze względu na powolne kiełkowanie zaleca się raczej siew jesienny ze stratyfikacją nasion.
W maju, w dnie deszczowe, wysadza się roślinki wprost z inspektu (bez pikowania) na plantację, sadząc rzędowo w odstępach 32—35 cm między krzakami, 80 między rzędami. Takie gęste sadzenie zaleca się tylko ze względu na oszczędność miejsca w pierwszym roku, w którym zbiór jest minimalny.
W jesieni pierwszego roku przesadza się co drugą roślinę na nowe miejsce, tak by odstępy między krzakami wynosiły 65—70 cm. Definitywna rozstawa wynosi więc 65✕80 cm, względnie 70X80 cm.
Trzykrotnie w okresie wegetacyjnym należy plantację plewić i zruszać ziemię wokół krzaczków, uważając przy tym, aby nie naruszyć korzeni. Pracę tę należy wykonać w początkach maja, połowie czerwca i końcu lipca.
Jesienią lub wczesną wiosną wskazane jest przycięcie roślin, które nabierają po tym zabiegu większej bujności.
Na zimę poleca się przykrywać plantację np. nacią kartoflaną“.
CENA: 100 kg kwiecia (Flores Lauandulae) 350—400 zł.
