Dziady część III/Ustęp/Przedmieścia stolicy

<<< Dane tekstu >>>
Autor	Adam Mickiewicz
Tytuł	Dziady część III
Redaktor	Józef Kallenbach
Wydawca	Krakowska Spółka Wydawnicza
Data wyd.	1920
Druk	W. L. Anczyc i Spółka
Miejsce wyd.	Kraków
Źródło	Skany na Commons
Inne	Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały tekst Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI
Indeks stron

›››

[224]

PRZEDMIEŚCIA STOLICY^[1]

 Zdala, już zdala widno, że stolica.
Po obu stronach wielkiej, pysznej drogi,
Rzędy pałaców. Tu, niby kaplica
Z kopułą, z krzyżem; tam, jak siana stogi
       5 Posągi stoją pod słomą i śniegiem;
Owdzie, za kolumn korynckich szeregiem,
Gmach z płaskim dachem, pałac letni, włoski;
Obok, japońskie, mandaryńskie kioski,
Albo z klassycznych czasów Katarzyny
       10 Świeżo małpione klassyczne ruiny.^[2]
Różnych porządków, różnych kształtów domy,
Jako zwierzęta z różnych końców ziemi,
Za parkanami stoją żelaznemi,
W osobnych klatkach. — Jeden niewidomy^[3]

[225]

       15 Pałac krajowéj ich architektury,^[4]
Wymysł ich głowy, dziecko ich natury.^[5]
Jakże tych gmachów cudowna robota:
Tyle kamieni na kępach śród błota!
W Rzymie, by dźwignąć teatr dla cezarów,
       20 Musiano niegdyś wylać rzekę złota:^[6]
Na tém przedmieściu podłe sługi carów,
By swe rozkoszne zamtuzy dźwignęli,^[7]
Ocean naszej krwi i łez wyleli.

 Żeby zwieźć głazy do tych obelisków,^[8]
       25 Ileż wymyślić trzeba było spisków,
Ilu niewinnych wygnać albo zabić,
Ile ziem naszych okraść i zagrabić;^[9]
Póki krwią Litwy, łzami Ukrainy,
I złotem Polski hojnie zakupiono^[10]
       30 Wszystko, co mają Paryże, Londyny,
I po modnemu gmachy wystrojono,^[11]
Szampanem zmyto podłogi buffetów
I wydeptano krokiem menuetów.^[12]

 Teraz tu pusto. — Dwór w mieście zimuje,
       35 I dworskie muchy, ciągnące za wonią
Carskiego ściérwa, za niém w miasto gonią.
Teraz w tych gmachach wiatr tylko tańcuje;^[13]
Panowie w mieście, car w mieście. — Do miasta^[14]

[226]

Leci kibitka. Zimno, śnieżno było;^[15]
       40 Z zegarów miejskich zagrzmiała dwunasta,^[16]
A słońce już się na zachód chyliło,^[17]
Niebios sklepienie otwarte szeroko,^[18]
Bez żadnéj chmurki; czcze, ciche i czyste,
Bez żadnej barwy, blado przezroczyste,
       45 Jako zmarzłego podróżnika oko.

 Przed nami miasto. Nad miastem do góry,^[19]
Wznoszą się dziwnie, jak podniebne grody,
Słupy i ściany, krużganki i mury,^[20]
Jak babilońskie wiszące ogrody:
       50 To dymy z dwiestu tysięcy kominów
Prosto i gęsto kolumnami lecą;^[21]
Te, jak marmury kararyjskie świecą,^[22]
Tamte się żarzą iskrami rubinów;^[23]
W górze wierzchołki zginają i łączą,
       55 Kręcą w krużganki i łukami plączą^[24]
I ścian i dachów malują widziadła: —
Jak owe miasto, co nagle powstanie
Ze śródziemnego czystych wód zwierciadła,
Lub na Libijskim wybuchnie tumanie,^[25]

[227]

       60 I wabi oko podróżnych zdaleka,
I wiecznie stoi, i wiecznie ucieka.^[26]
Już zdjęto łańcuch, bramy otwierają;^[27]
Trzęsą, badają, pytają — wpuszczają.

1. Przedmieścia Stolicy, w R₁ i R₂ napis: Petersburg.
2. w. 10 Świéżo ] Sztucznie R₁.
3. w. 14 osobnych ] żelaznych R₁.
4. w. 15 ich architektury ] rossyjskiej struktury R₁.
5. w. 16 w R₁: Godzien krajowców, godzien ich natury!
6. w. 20 ob. Objaśnienia Poety na końcu.
7. w. 22 zamtuzy, wyraz staropolski, z niemieckiego g’sammthaus, dom schadzek, dom rozpusty.
   — zamtuzy dźwignęli ] domy podźwignęli R₁.
8. w. 24 do R₁, R₂; w wydaniach O₁, O₂ błędnie od.
9. w. 27 w R₁: Ileż ziem polskich trzeba było zgrabić.
10. w. 29 w R₁: Złotem Korony zdala nakupiono.
11. w. 31 gmachy ] gmach ten R₁.
12. w. 33 w R₁: Tańcząc przy nutach francuskich balletów.
13. w. 37 Teraz w tych gmachach ] A po ich salach R₁.
14. w.  38 Panowie] Oni są R₁.
15. w. 39 śnieżno ] sucho R₁.
16. w. 40 ob. Objaśnienia Poety na końcu.
17. w. 41 chyliło ] skłoniło R₁.
18. w. 42 otwarte szeroko ] odkryte szeroko R₁.
19. w. 46 Przed nami ] Przedemną R₁.
20. w. 48 w R₁: słupy krużganki i ściany i mury.
21. w. 51—52 w R₁: Gęstemi słupy prosto w niebo lecą
     Te przeciw słońcu jak marmury świecą
     Tamże na marginesie dopisano jako warjant:
     Mroźnem powietrzem prosto w niebo lecą,
     Te w słońcu jako marmur biały świecą.
22. w. 52 marmury kararyjskie, z miasteczka włoskiego Carrara, słynne z białości i delikatności.
23. w. 53 w R₁: Na tamtych iskry pereł i rubinów.
24. w. 55 w krużganki ] krużgankiem R₁.
25. w. 59 Libijski tuman oznacza tu podłoże afrykańskie dla złudy optycznej (fata margana).
    — Libijskiem wybuchnie ] piaszczystym Libijskim R₁.
26. w. 61 Ob. Objaśnienia Poety.
27. w. 62—63 w R₁: Podjęto łańcuch — badają u bramy,
     Kibitka carska — do miasta wjeżdżamy.
     w R₂: Już zdjęto łańcuch, badają u bramy:
     »Wygnańcy z Litwy« — wpuszczają, wjeżdżamy.
     Po tych wierszach w R₁, R₂ bez żadnego nagłówka w dalszym ciągu: Za dawnych greckich i Italskich czasów.

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Adam Mickiewicz.