Hrabia Monte Christo/Część I/Rozdział XII
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Hrabia Monte Christo |
| Wydawca | Bibljoteka Rodzinna |
| Data wyd. | 1929 |
| Druk | Drukarnia Literacka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Tłumacz | anonimowy |
| Tytuł orygin. | Le Comte de Monte-Cristo |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cała część I Cały tekst |
| Indeks stron | |
OJCIEC I SYN.
Pan Noirtier, on to był bowiem, przeprowadził wzrokiem służącego aż do drzwi, potem z obawy, by nie podsłuchiwał on pod drzwiami, wyjrzał za nim i zamknął drzwi ponownie.
Przezorność ta nie była bynajmniej zbyteczną, pośpiech bowiem, z jakim Germain się oddalał, dowodził, iż nie był mu nieznany grzech, który zgubił naszych pierwszych rodziców.
Następnie pan Noirtier zamknął drzwi sypialnego pokoju i wtedy dopiero podał rękę synowi, który w milczeniu przypatrywał się tym wszystkim nadzwyczajnym przygotowaniom.
— Kochany Gerardzie — przemówił wreszcie Noirtier, spoglądając na syna z uśmiechem, którego znaczenia dociec było nie sposób — jak uważam, to niebardzo jesteś zachwycony widokiem mojej osoby?
— Ależ, drogi ojcze — rzekł Villefort — rad ci jestem nad wyraz; przyznam się jedynie, żem się wizyty twojej wcale nie spodziewał, zaś przeczucia moje dotyczyły spraw zupełnie innych.
— Drogie moje dziecko — rzekł Noirtier, siadając — ja to samo mógłbym ci powiedzieć. Bo jakże? Donosiłeś mi, że zaręczyny twoje odbędą się w dniu 28 lutego, w Marsylji, a 4 marca widzę cię w Paryżu.
— Nie rób mi zarzutów, mój ojcze, iż w takiej chwili opuściłem Marsylję, bo być może, iż dzięki tobie to się stało.
— Czy być może? — rzekł Noirtier, swobodnie wyciągając się na krześle. — Więc to dla mnie do Paryża przyjechałeś?! Wytłumacz się jednak, bo to musi być ciekawe.
— Czyś nie słyszał, ojcze drogi, o istnieniu pewnego klubu bonapartystów, przy ulicy Saint-Jaquet podobno?
— O, słyszałem, znajduje się on pod Nr. 55-ym; otóż jestem przecież tego klubu wice-prezesem!
— Twoja zimna krew, ojcze, dreszczem mnie przejmuje.
— Cóż chcesz, mój drogi, ktoś, kogo tak jak mnie wygnali górale; ktoś, kogo tak jak mnie wywieźli z Paryża na prostym wozie; kogo ścigały na stepach Bordeaux gończe psy Robespierra, — ten wiele znieść może i przywyknąć. Opowiedz lepiej wszelako, zamiast zajmować się mą zimną krwią, co też tam w tym klubie przy ulicy Saint-Jaques takiego się stało?
— Stało się, żeś sprowadził do klubu tego generała Epinay i że ten został znaleziony nazajutrz w Sekwanie.
— Któż ci powiedział te piękną historję?
— Król.
— Ślicznie. Lecz teraz posłuchaj, bo i ja chciałbym ci powiedzieć nowinę.
— Pewnie znam ją już, mój ojcze.
— Aha, więc wiesz już o wylądowaniu Jego Cesarskiej Mości?
— Cicho!... ojcze! cicho! Przedewszystkiem przez wzgląd na ciebie, a następnie przez wzgląd na mnie. Tak jest, wiem o tem, wiedziałem o tem wcześniej, aniżeli to tobie ojcze było wiadome. Było mi to wiadome już trzy dni temu.
— Trzy dni temu? oszalałeś chyba. Trzy dni temu cesarza nie było jeszcze w granicach Francji.
— Wiedziałem o jego zamiarze.
— Skąd?
— Z listu pisanego z Elby do ciebie, drogi ojcze, zaś ten jednemu z ajentów waszych odebrałem. Gdyby list ten wpadł w inne, a nie moje ręce, jużbyś był, mój ojcze, rozstrzelany.
Noirtier roześmiał się.
— Ho, ho!... patrzajcie! — zawołał — restauracja nauczyła się widzę od cesarstwa szybkiego załatwiania interesów. Rozstrzelany! Moje dziecko, jakżeż ty strzelasz! A gdzież jest ów list do mnie?
— Spaliłem go, aby śladu po nim nie zostało, spaliłem go — bo był on wyrokiem dla ciebie!
— I grobem twojej karjery... — zimno dodał Noirtier.
— Wracam do sprawy klubu przy ulicy Saint-Jaques — rzucił, dotknięty przykro Villefort.
— Uważam, że klub ten bardzo jakoś leży na sercu panom obrońcom wszelkich świętych niewinności, t. j. panom z policji. A łatwoby go znaleźli, gdyby tylko szukali.
— Jeszcze go nie wykryli, to prawda, ale są już na śladzie.
— „Wpadli na ślad“... znam dobrze to sakramentalne zdanie; kiedy policja nic nie wie, to wtedy zawsze powiada, że już jest na śladzie. A rząd czeka cierpliwie, póki mu nie powiedzą, że ślad djabli wzięli.
— Znaleziono trupa. Generał, co już wątpliwości nie ulega, został zamordowany.
— Zamordowany?... powiadasz. Codzień przecież wyławiane są z Sekwany trupy ludzi, którzy się z rozpaczy do wody rzucili, albo też poprostu utonęli, nie umiejąc pływać.
— Mój ojcze, ty wiesz najlepiej, że Epinay nie utopił się z rozpaczy, a także, iż ludzie w lutym nie kąpią się w Sekwanie. Nie, nie mów tego. Śmierć ta — to morderstwo.
— I któż tak zadecydował?
— Król.
— Król?... No, to miałem go za rozumniejszego. Sądziłem, że wie o tem, iż w polityce niema morderstw. W polityce, mój synu, niema ludzi, tylko ideje; niema uczuć, tylko racje stanu. W polityce nie mówi się, że zabito człowieka, a tylko — że usunięto przeszkodę. Tak, tak, mój panie. Czy chcesz, abym ci opowiedział, jak się to stało? A więc posłuchaj. Myśleliśmy, że możemy liczyć na generała Epinay. Jeden z naszych tedy zaprosił go na zebranie. Gdy przyszedł, odkrywamy mu plan cały, odjazd z wyspy Elby, wylądowanie, plan pochodu na Paryż... Kiedy wszystkiego wysłuchał i zrozumiał wszystko — oświadczył, że jest rojalistą. Spojrzeliśmy po sobie. Kazano mu złożyć przysięgę milczenia. Przysięgał, ale tak chytrze, że nie była to przysięga, a kuszenie Boga. Puszczono go jednakże i wyszedł wolny, zupełnie wolny! Nie wrócił jednakże do domu. Bo jakżeż chcesz, mój drogi? zabłąkał się, wyszedłszy od nas... Oto wszystko. Gdzie tu morderstwo!? Pan, panie de Villefort, gotów jesteś, jako podprokurator królewski, z najbłahszego słówka wykuć oskarżenie, wynikiem którego może być śmierć. I nie powiesz, że to jest morderstwo? Powiesz, co najwyżej: to był tylko odwet.
— O! ojcze!... odwet nasz będzie okropny.
— Nie rozumiem.
— Liczysz na powrót uzurpatora?
— Liczę na powrót Cesarza.
— Mylisz się. Nie zrobi nawet dziesięciu mil w głąb kraju. Zaczną go ścigać, osaczą i ujmą jak dziką bestję.
— Cesarz, mój drogi, jest w tej chwili już pod Grenoblą. Za dni dziesięć, do dwunastu, będzie w Lugdunie, za dwadzieścia, do dwudziestu pięciu — w Paryżu.
— Cały naród powstanie.
— Aby wyjść na spotkanie genjusza.
— Ma przy sobie kilku zaledwie ludzi, a król wyśle przeciwko niemu regularne wojska.
— I one właśnie stanowić będą jego orszak cesarski. Ty, Gerardzie, jesteś jeszcze bardzo wielkie dziecko. Myślisz, żeś zdobył wszystko, gdyś się przed czterema dniami dowiedział, ze skradzionego listu, iż ten „uzurpator ma zamiar uciec z Elby“. Ale gdzie jest ten uzurpator? Co czynić zamierza? — o tem ani pomyślałeś. A dziś jeszcze uspokajasz się wiarą, „że go ścigają“. No, a on w triumfalnym pochodzie posuwa się na Paryż.
— Grenobla i Lugdun, wierne królowi, stawią mu opór.
— Grenobla z zapałem otworzy mu bramy swoje, Lugdun — cały wyjdzie na jego spotkanie. Wierz mi, że i my mamy wiadomości, wierz mi przytem, że policja nasza jest lepsza od królewskiej. Chcesz dowodu? Ukrywałeś przed wszystkimi powód swego przyjazdu do Paryża, a ja w dwadzieścia minut po tem, jak minąłeś rogatki, już wiedziałem, żeś przyjechał i że jedziesz do króla. Nie powiedziałeś nikomu, gdzie zamieszkasz, jedynie pocztylionowi, a ja, widzisz, w kilkanaście minut po twem przybyciu do hotelu już przyszedłem do ciebie. Zadzwoń teraz i każ dać drugie nakrycie, zjemy razem śniadanie.
— Przyznaję, że wiadomości twoje, ojcze, są doskonałe — rzekł Villefort, spoglądając na ojca z podziwem.
— Jest to rzecz zrozumiała. Wy macie w swojem ręku władzę, macie więc tylko te środki, które pieniądz zdobyć jest zdolen; my, którzy spodziewamy się tę władzę zdobyć dopiero, — mamy środki, które rodzi poświęcenia.
— Poświęcenie?
— Tak jest, poświęcenie. Tak bowiem nazywa się w języku szlachetnych duma, która oddycha nadzieją.
Powiedziawszy to, ojciec Villeforta sięgnął ręką do dzwonka, aby przywołać służącego, lecz syn go wstrzymał.
— Chwilkę jeszcze, mój ojcze, jedno słowo jeszcze.
— No?
— Aczkolwiek policja królewska nie jest bynajmniej najlepsza, wie ona jednę rzecz dla ciebie groźną. Jest jej wiadomy mianowicie rysopis człowieka, który w dniu śmierci Epinaya był u niego rano.
— Więc aż tak wiele wie wasza zacna policja? I jakiż to rysopis?
— Cera brunatna, włosy, brwi i faworyty czarne, surdut granatowy, zapięty pod szyję, wstążka legji honorowej w pętlicy, kapelusz z szerokiemi skrzydłami i laska trzcinowa.
— Hm, hm!... dlaczegoż więc, jeżeli wie aż tak dużo, nie działa, lecz trwa bezczynnie?...
— Ponieważ wczoraj, czy przedwczoraj straciła ślad tego człowieka, gdy wchodził do jednego z domów, położonego przy ulicy Coq-Herom.
— A co! — Czym ci nie mówił, że ta wasza policja jest niezaradna, jak młode niewiniątko?
— Ale dziś, jutro... może ponownie natrafić na zgubiony ślad...
— Prawda — rzekł Noirtier, rozglądając się niespokojnie dookoła siebie — i natrafiliby napewno, gdyby ten człowiek ścigany nie był uprzedzony o tem, że jest ścigany. Że zaś rzecz się ma właśnie inaczej, — zmieni przeto nawet swą twarz i ubiór.
Mówiąc to, wstał, zdjął surdut i krawat, podszedł do stołu, na którym leżały rzeczy należące do jego syna, wziął brzytwę, ogolił się, zacierając tem szczegóły tak ważne dla policji. Villefort patrzał nań przestraszony, ale z uwielbieniem prawie. Faworytów zostały małe ślady zaledwie, włosom nadany został inny układ, czarny krawat zastąpiony został chustką o jaskrawych kolorach, granatowy, zapinany pod szyję surdut, zmienił Noirtier nakoniec, na wykładany surdut Villeforta piaskowego koloru. Przymierzył wreszcie w lustrze kapelusz syna z odwiniętym rondem i — kontent z przemiany, rzucił swą trzcinę za piec, a pochwycił lekką bambusową laseczkę, z którą spacerując, młody podprokurator królewski nadawał swej postaci swobodę, jaka była jedną z główniejszych jego cech znamiennych.
— No cóż? — rzekł, zwracając się do Gerarda, oszołomionego wprost takiem nadzwyczajnem przeobrażeniem osobowości — jak myślisz?... czy twoja policja pozna mnie teraz?
— Myślę, że nie, przynajmniej tak mi się wydaje.
— A wiesz, że, być może, ocaliłeś mi życie. Ręczę ci jednak, że ci się kiedyś za to odwdzięczę. W tej chwili nawet — radą. Będziesz widział jeszcze króla?
— Być może.
— A chcesz uchodzić w jego oczach za proroka?
— Prorocy nieszczęść źle bywają widziani u dworów.
— Ale dziś czy jutro ocenią ich przenikliwość.
— Cóż mam tedy powiedzieć królowi?
— Powiedz mu tak: „oszukują Waszą Królewską Mość co do usposobienia ludności Francji, co do ducha wojsk. Ten, którego wy ludożercą afrykańskim nazywacie, który w Nevers nazywa się jeszcze uzurpatorem, w Lugdunie nosić już będzie imię Bonapartego, a w Grenobli cesarza. Wasza Królewska Mość sądzi, że jest on otoczony, ścigany... Nie! Jest zupełnie inaczej. Pędzi szybko jak orzeł. Jego sztandary, żołnierze jego, o których sądzicie, że umierają z głodu, że są wyczerpani pochodami, że do dezercji są skłonni, — mnożą się w liczbę, jak śnieżna lawina, z gór spadająca. Wyjeżdżaj, Najjaśniejszy Panie, i oddaj Francję prawdziwemu jej władcy! Wyjeżdżaj nie dlatego, abyś miał być wystawiony na niebezpieczeństwo, bo przeciwnik twój jest na tyle silny, że może obdarować cię łaską, ale dlatego, żeś wnukiem Ludwika świętego, że byłoby rzeczą poniżająca, gdybyś miał zawdzięczać życie mężowi z pod Arcole, Marengo i Austerlitz“.
Powiedz mu to, Gerardzie, albo lepiej nie chodź i nic nie mów. Nie mów również i w Marsylji, gdzieś był i coś robił, nie chwal się tem, że byłeś w Paryżu, weź pocztę i jeżeliś przestrzeń z Marsylji do Paryża odbywał, co koń wyskoczy, to powrotną — przebywaj lotem ptaka. Wjedź do Marsylji nocą, wejdź do siebie tylnemi drzwiami i pozostawaj w ukryciu: spokojnym, pokornym, a nadewszystko neutralnym. Bo upewniam cię, że działać będziemy energicznie i że znamy doskonale nieprzyjaciół. Idź, synu, jedź, drogi Gerardzie, i czy przez posłuszeństwo dla ojca, czy przez wzgląd na dobrą radę przyjaciela, zastosuj się do moich zleceń, a utrzymamy cię na twem urzędowaniu. Będzie to — dodał Noirtier, uśmiechając się — jedyny sposób ocalenia mnie po raz drugi, jeżeli szala polityczna wzniesie cię kiedyś w górę, a mnie w dół pogrąży. Bądź zdrów, Gerardzie, jak znów przyjedziesz do Paryża, to stań u mnie, proszę cię.
Powiedziawszy to, Noirtier wyszedł najspokojniej z tą zimną krwią, która nie opuszczała go nigdy.
Villefort, blady i wzruszony, podbiegł do okna, odsunął firankę i ujrzał, jak ojciec, spokojny i zimny, minął dwóch, czy trzech ludzi o podejrzanych fizjognomjach, przyczajonych w cieniu przeciwległej bramy, a pozostawionych tam niezawodnie dla przytrzymania człowieka z czarnymi faworytami, w granatowym surducie i w kapeluszu z szerokiem rondem.
Stał prawie bez ruchu, póki ojciec nie zniknął mu z oczu, bezpieczny już zupełnie. Potem rzucił się pośpiesznie na pozostawione przez ojca ubranie i ukrył je jak mógł najstaranniej. Potem obliczył się z rządcą hotelowym, wsiadł do oczekującego go powozu i pojechał co tchu starczyło w koniach. W Lugdunie się dowiedział, że Bonaparte wszedł triumfalnie do Grenobli.
W największem wzburzeniu umysłu i nad wszelki wyraz przygnębiony przybył do Marsylji, z której wyjeżdżał — rojąc złote sny o karjerze.
