[52]C.
C, liczba rzymska 100 (centum); w muz. pierwszy podstawowy ton gamy.
C. ob. Currentis.
C. przy stopniach ciepła lub zimna ozn. podług Celsjusza.
Ca. ob. Circa.
Cab a. (keb) angielska doróżka o 4 siedzeniach.
Caballero hiszp. (kaballero) rycerz, kawaler.
Cache-nez f. (kaszne) szalik na szyję (od zimna).
Cadenza w. (kadenca) ustęp przy końcu kompozycji, w którym grający może rozwinąć swoją fantazję i popisać się trudnościami technicznemi; formuła akordowa w ciągu lub na końcu kompozycji.
Cadyk hebr. dosł. bogobojny; rabin sekty chasydów.
[53]CaeteribusCaeteris paribus ł. (ceteribusceteris) bądź co bądź, w każdym razie.
Café chantant f. kafe (sza͡ęta͡ę) kawiarnia z przedstawieniami śpiewaków i śpiewaczek.
Calendae ł. (kalende) u Rzymian pierwszy dzień każdego mięsiącamiesiąca.
Cambio w. (kambjo) weksel.
Camelot f. (kamelo) kolporter uliczny we Francji.
Camera lucida ł. widnia optyczna do odrysowywania przedmiotów z natury.
Camera obscura ł. ciemnia optyczna (do rysowania, do fotografji).
Camerarius ł. skarbnik.
Cameriere w. szambelan.
Camerlengo w. (kamerlengo) kardynał, zawiadujący papieskiemi finansami i sprawami kościoła w czasie wyboru papieża.
Campanula ł. (kampanula) dzwoneczki (kwiat).
Canaille f. (kanajl) motłoch, pospólstwo, hałastra.
Cancer ł. rak (choroba); konstelacja gwiazd.
Canon ob. Kanon.
Canossa w. (Kanossa) zamek w północnych Włoszech, słynny z upokorzenia Henryka IV, wyklętego przez papieża; „pójść do Canossy“ — ukorzyć się, nawrócić ze skruchą.
Cantabile, Cantando w. śpiewnie.
Cantilena w. śpiewka o nastroju poważnym, lirycznym.
Cantique f. (kantik) pieśń religijna, hymn.
Canto w. śpiew.
Canzona w. (kancona) pieśń, melodja liryczna, w duchu pieśni ludowej.
Canzonetta w. piosenka.
Cap f. (kap) przylądek.
Capo tasto w. (kapo tasto) deseczka na szyjce skrzypców lub gitary, podtrzymująca struny.
Capriccio w. (kapriczjo) w muz. utwór o formie swobodnej, zmiennej, pełnej zwrotów niespodziewanych.
Capriola w. ob. Kaprjole[1].
Capstrzyk n. bębnienie wieczorne na znak spoczynku wojska.
Captatio benevolentiae ł. zjednanie sobie względów.
Cargo hiszp. (kargo) ładunek okrętowy.
Carillon f. (karilją) dzwonienie w takt, muzyka dzwonów; kurant; rodzaj instrumentu; utwór muzyczny, naśladujący tony dzwonków.
Carpe diem ł. korzystaj z dnia, z chwili bieżącej.
[54]Carré f. (kare) czworobok, czworoboczny szyk bojowy; kwadratowy.
Carreau f. (karo) kwadracik, kratka; tafla, szyba.
Carte blanche f. (kart bla͡ęsz) dosł. biała karta; nieograniczone pełnomocnictwo.
Casus ł. przypadek, traf.
Casus belli ł. fakt, zdarzenie mogące być przyczyną wojny, powód do wojny.
Casus fatalis ł. nieszczęśliwy przypadek.
Cause célèbre f. (koz selebr) rozgłośna sprawa sądowa.
Cavaliere servente w. (kawaljere serwente) kawaler nadskakujący i asystujący damie.
Cavatina w. (kawatina) krótka arja operowa, nie powtarzająca się w operze.
Caveant consules ł. (kaweant konsules) dosł. niech czuwają konsulowie: ostrzeżenie o grożącem niebezpieczeństwie.
Caverna ł. jaskinia, jama.
Cedant arma togae ł. dosł. niechaj zbroja ustąpi przed togą; wyrażenie wyższości lub pierwszeństwa jednej osoby nad drugą, lub pewnej pracy nad inną.
Cedent ł. ustępujący swe prawa drugiemu.
Cedować ł. ustępować (weksel, prawo do czegoś), przelewać swoje prawa na kogoś.
Ceduła w. wykaz kursu papierów i monet na giełdzie; spis podróżnych, jadących pocztą; spis przedmiotów, przesyłanych pocztą.
Cekhauz, Cekauz n. skład broni, ubiorów i t. p. rzeczy wojskowych, arsenał, zbrojownia.
Cela ł. izdebka klasztorna; małe pomieszczenie o zakratowanem oknie (w więzieniu, w zakładzie dla obłąkanych).
Celadon f. czuły i stały kochanek.
Celbant, gzems, najprostsze ornamentacyjne zakończenie okna u dołu.
Celebrant, Celebrans ł. kapłan, przewodniczący obrządkowi kościelnemu.
Celebrować ł. odprawiać uroczyście nabożeństwo; obchodzić uroczystość lub święto.
Celibat ł. bezżeństwo, stan kawalerski.
Cello w. (czello) skróc. wiolonczela.
Celsjusza termometr, termometr stustopniowy.
Celularny ł. komórkowy.
Celuloid ł. masa rogowata [55]złożona z azotanu celulozy i kamfory, używana na rozmaite wyroby.
Celuloza ł. drzewnik, materja drzewiasta roślin.
Cement ł. mieszanina wapna, piasku, żwiru i wody, twardniejąca w powietrzu, jak i pod wodą, służy do spajania cegieł, kamieni i t. p.; nierozerwalna spójnia.
Census ł. oszacowanie majątku, czynsz, wysokość podatku, dająca prawo należenia do wyborów obywatelskich; wymagane kwalifikacje.
Cent ł. moneta w Austrji i Ameryce: setna część guldena, dolara.
Centaur g. bajeczny potwór: pół konia, pół człowieka.
Centezymalny ł. dziesiętny.
Centnar ł. waga stufuntowa.
Centralista ł. stronnik centralizacji zarządu.
Centralizacja ł. skupienie, ześrodkowanie wszystkich władz rządowych w stolicy, w jednej władzy naczelnej.
Centralizować ł. ześrodkowywać.
Centralny ł. środkowy, główny.
Centrum ł. środek.
Centrum parlamentu, stronnictwo środkowe w parlamencie: umiarkowane.
Centryfuga ł. przyrząd mechaniczny do odtłuszczania (mleka) oparty na zasadach działania siły odśrodkowej.
Centryfugalny ł. odśrodkowy, rozpędowy.
Centrypetalny ł. dośrodkowy.
Centumvirat ł. w starożyt. Rzymie sąd składający się ze stu mężów.
Centurja ł. w star. Rzymie oddział żołnierzy złożony ze stu ludzi; podział obywateli według majątku; tysiącznik (roślina).
Centyfolia ł. róża stulistna.
Centygram f. setna część grama (miara wagi).
Centym f. setna część franka.
Centymetr f. setna część metra (miara długości).
Cenzor ł. urzędnik cenzury, rozpatrujący książki i rękopisy; w star. Rzymie kontroler majątków i podatków.
Cenzorować ł. wytykać czyje wady, krytykować; ob. Cenzura.
Cenzura ł. władza, rozpatrująca książki i rękopisy, czy nie zawierają czego wzbronionego, i wydająca pozwolenie na drukowanie; świadectwo postępów ucznia w naukach.
Cera w. barwa twarzy, skóry.
[56]Ceramika ł. garncarstwo artystyczne: ozdobne wyroby z fajansu, majoliki, porcelany, etc.
Cerazyna ł. guma, wypływająca z drzew wiśniowych.
Cerber ł. mityczny trójgłowy pies, stróż bramy piekła; stróż czujny.
Cerceau f. (serso) obręcz, zabawa kółkami.
Cercle f. (serkl) koło towarzyskie, zabawa.
Cerealia ł. zboże, rośliny zbożowe.
Cerebracja ł. działalność mózgu.
Cerebralny ł. mózgowy.
Cerebryna ł. substancja mózgowa.
Ceremonjał ł. przepisy i porządek pewnych form, zachowywanych przy obrzędach i uroczystościach.
Cerera, Ceres ł. bogini rolnictwa i płodów ziemi.
Cerezyna, wosk ziemny, zw. także ozokerytem.
Cerograf g. ob. Cyrograf.
Certacja ł. spór, sprzeczka.
Certamen ł. spór.
Certować się ł. spierać się delikatnie, dysputować.
Certum quantum ł. (certum kwantum) pewna ilość.
Certyfikat ł. świadectwo, zaświadczenie piśmienne.
Cesja ł. ustąpienie, przekazanie swego prawa.
Cesjonarjusz ł. ustępujący przelewający swe prawa.
C’est le ton qui fait la chanson f. (se le tą ki fe la sza͡ęsą) to zależy od sposobu lub od tonu wypowiedzenia.
C’est plus fort que moi f. (se pliu for ke mua) to jest ponad moje siły; nie mogę się powstrzymać.
C’est son cheval de bataille f. (se są szwal de batajl) to jest jego ulubiony konik, ulubiony temat; jedyna rzecz, którą się ktoś popisuje.
Ceter ob. Seter.
Ceterum censeo ł. uważam za konieczne.
Cezura ł. średniówka w wierszu miarowym.
Cf. skróc. confer ł. porównaj.
Chacun á son goût f. (szakę a są gu) każdy podług swego gustu.
Chagrin f. ob. Szagryn.
Chaine f. (szen) łańcuch, pasmo, szereg; figura w tańcu z podawaniem sobie ręki, to prawej, to lewej.
Chaise longue f. ob. Szesląg.
Chalcedon g. minerał, gatunek krzemienia, nawpół przezroczysty, rozmaicie zabarwiony.
Chalif ar. namiestnik Mahometa, tytuł sułtana tureckiego.
[57]Chalkografja g. miedziorytnictwo.
Chambre garnie f. (sza͡ębr garni) pokój umeblowany do wynajęcia.
Chamois f. ob. Szamua.
Champignon f. (sza͡ępinją) grzyb, pieczarka.
Champion ob. Szampion.
Chamsin ar. suchy, gorący wiatr, wiejący w półn. Afryce od połud. wschodu.
Chan tat. książe, władca i wódz u Tatarów.
Changement f. (sza͡ężma͡ę) zmiana.
Chantage f. ob. Szantaż.
Chaos g. zamęt, bezład.
Chaotyczny g. bezładny, pomieszany.
Chapeauclaque f. (szapoklak) męski kapelusz t. z. cylinder, składany.
Charakter g. znamię, cecha; ogół cech i właściwości duchowych człowieka; sposób pisania; oznaka, godność.
Charakterystyczny g. znamienny.
Charakterystyka g. zestawienie zasadniczych, znamiennych cech i właściwości, wyróżniających dany przedmiot, osobę lub pojęcie od innych.
Charakteryzacja g. sztuczne nadawanie odpowiedniego do roli wyglądu twarzy.
Chargé d’affaires f. (szarże dafer) ajent dyplomatycz. upełnomocniony przy poselstwie obcego państwa.
Charivari f. (szariwari) kocia muzyka, przeraźliwa muzyka, rzempolenie; hałas, wrzawa.
Charmant f. (szarma͡ę) powabny; ujmujący; nadskakujący.
Charon g. (mit.) przewoźnik dusz umarłych przez rzekę piekielną (Styx).
Charta g. papier; karta; dokument; ob. Magna charta.
Charybda ob. Scylla.
Chasse café f. (szas kafe) likier dodawany do poobiedniej kawy.
Chassé croisé f. (szase kruaze) rodzaj figury w tańcu.
Chasydzi hebr. fanatyczna sekta żydowska (husyci).
Cheder hebr. początkowa szkoła żydowska.
Chedyw tur. tytuł wicekróla Egiptu.
Chef f. patrz: Szef.
Chef d’oeuvre f. (sze döwr) arcydzieło.
Chemikalja g. produkty, wytwory chemiczne.
Chemja g. nauka o pierwiastkach ciał, ich składzie, związkach.
Cherchez la femme f. (szersze la fam) dosł. szukaj [58]kobiety; w sprawach zawikłanych kobieta bywa często przyczyną złego.
Cherubin hebr. anioł najwyższego chóru anielskiego; aniołek.
Cheval de bataille ob. C’est son cheval de bataille.
Chevalier d’industrie f. (szwalje dędiustri) dosł. rycerz przemysłu; oszust, szachraj, wydrwigrosz.
Chic f. (szik) szyk, zręczność, elegancja, gust.
Chi lo sa? w. (ki lo sa) kto to wie?
Chimera g. urojenie, mrzonka; dziwactwo, kaprys.
Chinina f. wytwór chemiczny z kory chinowej.
Chiragra g. artrytyzm w rękach, łamanie, gościec.
Chiromancja g. wróżenie z ręki, odgadywanie charakteru i przyszłości człowieka z linji i znaków na dłoni.
Chirurg g. lekarz operator.
Chirurgja g. leczenie pewnych chorób przy użyciu opatrunków, cięć, wypaleń i t. p. rękoczynów.
Chi (ki) va piano, va sano w. kto idzie wolno idzie pewno.
Chlor g. pierwiastek chemiczny: gaz duszącego zapachu, składowa część soli kuchennej.
Chloral g. połączenie chloru z bezwodnym alkoholem, (środek uśmierzający ból i usypiający).
Chlorek g. połączenie chemiczne chloru z innemi pierwiastkami.
Chlorofil g. zieleń roślinna, barwnik nadający kolor zielony roślinom.
Chloroform g. mieszanina chlorku wapna, alkoholu i gorącej wody (bezbarwny płyn lotny używany przy operacjach do znieczulania i usypiania).
Chloroza g. blednica.
Cholera g. zaraza objawiająca się biegunką, wymiotami i kurczami.
Cholera nostras ł. cholera miejscowa, choleryna, biegunka.
Choleryk g. człowiek temperamentu gniewliwego.
Choleryna g. silna biegunka.
Chorał ł. utwór muzyczny poważnej treści przeznaczony do chóralnego śpiewu w kościele.
Choreografja g. sztuka oznaczania znakami piśmiennemi różnych pas tanecznych, układu nóg, rąk; nauka tworzenia baletów.
Chorografja g. opis szczegółowy pewnej okolicy kraju.
Chór ł. miejsce w kościele, gdzie ustawione są organy; zbiorowy śpiew wielu osób razem; presbiterjum.
[59]Chrestomatja g. wypisy, wybór ustępów, czerpanych z rozmaitych autorów.
Chrom g. pierwiastek chemiczny, zaliczany do metali, używany w przemyśle.
Chromatyczna gama g. w muz. gama utworzona przez podwyższanie lub zniżanie dźwięków jej o pół tonu.
Chromatyczny g. barwny.
Chromatyzm g. zabarwienie, zwłaszcza wskutek rozszczepiania się promieni w soczewkach.
Chromolitografja g. litografja barwami, kolorami.
Chromosfera g. zewnętrzna warstwa atmosfery słonecznej, widzialna w czasie zaćmienia jako czerwonawy krąg okalający słońce.
Chromotypja g. albo Chromodruk, obraz barwny odbity z metalowych płyt na prasie drukarskiej.
Chroniczny g. długotrwały, przewlekły, zastarzały, powtarzający się od czasu do czasu.
Chronique scandaleuse f. (kronik ska͡ędalöz) skandaliczne plotki, dotyczące jakiego dworu lub sfery towarzyskiej etc.; osoba świadoma tych gorszących zdarzeń i powtarzająca je.
Chronograf g. kronikarz.
Chronologja g. nauka wskazująca czas, w jakim zdarzyły się wypadki dziejowe; nauka o mierzeniu i dzieleniu czasu; porządek w rachubie lat.
Chronometr g. najdokładniejszy zegar przenośny, używany do obserwacji astronomicznych i w żegludze, do oznaczania położenia gieograficznego.
Chryja g. w retoryce: krótka rozprawa, skreślona według przepisów retorycznych; długi, nudny i zawikłany wykład piśmienny; kłótnia, zamęt gorszący, awantura.
Chrystjanizm, Chrześcijaństwo.
Chryzantyna, roślina jastruń lub złocień.
Chryzmat, krzyżmo, olej św. do namaszczania służący; olej św. poświęcony przez biskupa, służący do bierzmowania.
Chryzopraz g. odmiana chalcedonu (ob.)
Chylus g. ciecz limfatyczna, wytwarzająca się z pokarmów przy trawieniu.
Chymus g. sok mleczny kiszkowy.
Cicerone w. (cziczerone) przewodnik oprowadzający obcych, pokazujący i [60]objaśniający zabytki sztuki i osobliwości miejscowe.
Cicisbeo w. (cziczisbeo) towarzysz, asystujący pięknej pani, galant; przyjaciel domu, przyjaciel żony.
Circa ł. około, prawie.
Circulus vitiosus ł. (cyrkulus wicjozus) koło błędne.
Cis w. w muz. nuta C podwyższona o pół tonu (wyraża się przez nutę C z krzyżykiem).
Cis ł. przed, z tej strony w przeciwstawieniu do trans = za, z tamtej strony np. Cislitawski: na zachód rzeki Litawy (w Austro-Węgrzech).
Citissime ł. jaknajpilniej.
Cito ł. szybko, pilno.
Citoyen f. (situaję) obywatel.
City a. (siti) środkowa kupiecka dzielnica Londynu.
Clair-obscur f. (klerobskiur) światło-cień, efekty światła i cieni w malarstwie.
Clan szk. (klan) w Szkocji pokolenie, ród; wsie i miasta danego rodu.
Clara pacta claros faciunt amicos ł. szczere układy czynią dobrych przyjaciół; jasna umowa między stronami.
Clausula ł. ob. Klauzula.
Clown a. (klown) błazen w cyrku.
Cm. skróc. Centymetr.
C°, Comp., C-nie. skrócone wyrażenie handlowe, oznaczające Compagnie f. (kąpani) spółka.
Coda w. (koda) zakończenie utworu muzycznego.
Coeur f. (kör) serce (w kartach).
Cogito ergo sum ł. myślę więc jestem.
Cognomen ł. przydomek, imię przydane.
Cokuł n. dolna, nieco wystająca część ściany zewnętrznej budynku, podstawa filaru, posągu.
Collectanea ł. zbiór dokumentów, artykułów, notat, wogóle materjałów, rozjaśniających lub uzupełniających daną kwestję.
Collège f. (koleż) gimnazjum we Francji.
Collegium nobilium ł. szkoła dla młodzieży szlacheckiej.
Colli w. beczki, skrzynki, paki z towarami.
Collodium ł. (kolodium) bawełna strzelnicza, rozpuszczona w eterze siarczanym.
Colloquium ł. (kolokwjum) zjazd dygnitarzy duchownych i świeckich w celu obrad nad sprawami publicznemi; dysputa religijna; rozmowa zastępująca egzamin uniwersytecki.
[61]Columbarium ł. w katakumbach wgłębienie na urny z popiołami ciał.
Comme de raison f. (kom de rezą), naturalnie, z natury rzeczy.
Comme il faut f. (kom il fo) jak należy, dobrze; w dobrym tonie, wytworny.
Commiliton ł. (komiliton) towarzysz broni, kolega uniwersytecki.
Commis-voyageur f. (komiwojażer) podróżujący ajent handlowy, starający się o zbyt towarów firmy, którą reprezentuje.
Common-Hall a. ratusz w Anglji.
Common-Law a. (komenlo) dosł. prawo pospolite; stare, przez zwyczaj ustalone prawo krajowe w Anglji.
Communiqué f. (komunike) wiadomość udzielona, „nadesłane.“
Comparaison n’est pas raison f. (kąparezą ne pa rezą) porównanie nie jest racją, niczego nie dowodzi.
Compendium ł. (kompendjum) skrócenie, przewodnik, podręcznik, krótki zbiór.
Comptoir f. (kątuar) stół sklepowy; kancelarja, kantor, biuro; dom handlowy.
Con amore w. dosł. z miłością; z zamiłowaniem, z przejęciem się.
Con brio w. z ogniem, świetnie.
Concave f. (kąkaw) wklęsły.
Concedo ł. (koncedo) zgadzam się, przyjmuję.
Conciergerie f. (kąsjerżeri) więzienie w Paryżu.
Concilium ł. zgromadzenie dostojników kościelnych dla narad, sobór.
Conclave ł. ob. Konklawe.
Concordia ł. zgoda, jedność.
Concordia res parvae crescunt, discordia maximae dilabuntur ł. zgodą wzrastają małe rzeczy, niezgodą największe upadają.
Conditio sine qua non ł. (kondicjo sine kwa non) warunek nieodzowny.
Conditionalis ł. (kondicjonalis) tryb warunkowy.
Con dolcezza w. (kon dolczecca) w muz. łagodnie.
Con dolore w. w muz. boleśnie.
Condottieri w. dowódcy band zbrojnych we Włoszech w XIV i XV wieku, przyjmujący służbę u każdego, kto im lepiej zapłacił.
Con eleganza w. (kon eleganca) w muz. z elegancją.
Con espressione w. w muz. wyraziście, dobitnie, z naciskiem.
Confetti w. cukry, cukierki (migdały osmażone w [62]cukrze, któremi obrzucają się wzajemnie uczestniczący w karnawałowej zabawie, (zastępują je imitacją z gipsu, lub różnokolorowemi papierkami).
Conforme f. (kąform) zgodny z czem, odpowiedni.
Con fuoco w. (kon fuoko) w muz. z ogniem.
Con grandezza w. (kon grandecca) w muz. wzniośle, wspaniale.
Conjunctio ł. spójnik.
Conjunctivus ł. tryb łączący.
Con molto espressione w. w muz. z wielkiem uczuciem.
Con moto w. w muz. z przyśpieszeniem, prędzej.
Conquête f. (kąket) podbój, zdobycie; podobanie się, zniewolenie sobie.
Consensu omnium ł. za zgodą powszechną.
Con sentimento w. w muz. z uczuciem.
Consilium ł. ob. Konsyljum.
Consilium abeundi ł. porada usunięcia się: łagodny sposób wydalenia z uniwersytetu.
Consommé f. (kąsome) buljon.
Consonantes ł. spółgłoski.
Con sordino w. w muz. z tłumikiem.
Consortes ł. towarzysze, wspólnicy.
Con spirito w. w muz. z natchnieniem, z ogniem.
Consuetudo est altera natura ł. przyzwyczajanie jest drugą naturą.
Continentia causarum ł. związek rzeczy.
Conto corrente w. rachunek bieżący.
Contra ł. przeciw.
Contradictio in adjecto ł. sprzeczność w przymiotniku (błąd logiczny) np. zimny ogień.
Contralto w. niższy alt, drugi głos żeński.
Contraria contrariis curantur ł. przeciwne leczy się przeciwnem (zasada alopatji).
Contre-coup f. (kątrku) odbicie, odparowanie.
Contre-ordre f. (kątrordr) rozkaz przeciwny danemu.
Contumacia ł. niestawienie się na sądowe wezwanie.
Conversations-lexicon n. tytuł encyklopedji powszechnej w niemieck. języku.
Convexe f. (kąweks) wypukły.
Copula ł. łącznik w (gram.).
Coram populo ł. publicznie, wobec ludu.
Cornet à piston f. (kornetapistą) rodzaj trąbki: waltornia pistonowa.
Corona laurea ł. wieniec wawrzynowy.
[63]Coroner a. w Anglji urzędnik sądowy do nagłych wypadków.
Corpo di Bacco w. (korpo di Bako) tam do licha! tam do kata!
Corps de ballet f. (kor de bale) komplet baletowy oprócz solistów.
Corps diplomatique f. (kor diplomatik) wszyscy posłowie państw obcych przebywający przy dworze panującego, ciało poselskie.
Corpus delicti ł. przedmiot pozostawiony przez przestępcę, służący jako dowód przestępstwa.
Corpus juris ł. zbiór praw.
Correct f. (korekt) poprawny.
Corso w. kurs, bieg; tor wyścigowy, plac lub szeroka piękna ulica dla przejażdżki i publicznej zabawy pod gołem niebem; wystawna przejażdżka w powozach w dzień na to wybrany.
Cotillon ob. Kotyljon.
Cottage a. (kotèdż) domek wiejski ogrodowy, willa.
Coulant f. (kula͡ę) płynny, łatwy, gładki, uprzejmy, chętny, podatny w interesach.
Couloir f. (kuluar) korytarz.
Coup d’éclat f. (ku dekla) czyn głośny, świetny.
Coup de maître f. (ku de metr) czyn, dzieło mistrzowskie.
Coup d’état f. (ku deta) zamach stanu; gwałtowna zmiana rządu.
Coup d’oeil f. (ku döjl) rzut oka; widok, perspektywa.
Coupé f. (kupe) przedział w wagonie.
Coup sur coup f. (ku siur ku) cios za ciosem; raz po raz, bezustannie.
Courant f. (kura͡ę) bieżący; będący w obiegu; pokupny; gotówka.
Courtage f. (kurtaż) wynagrodzenie meklera, faktorne.
Courtier f. (kurtje) stręczyciel, przysięgły mekler; pośrednik giełdowy.
Coûte que coûte f. (kut ke kut) jakimkolwiekbądź kosztem; bądź co bądź; niech się stanie, co chce.
Covent Garden a. nazwa placu, dzielnicy i słynnego teatru w Londynie.
Credit w. w buchalt. „ma“, prawa strona rachunku, w którą się wpisuje to, co się jest komu winnym.
Crédit foncier f. (kredi fąsje) kredyt ziemski.
Crédit mobilier f. (kredi mobilje) kredyt ruchomy; nazwa słynnego banku w Paryżu.
[64]Creditor ł. wierzyciel.
Credo ł. dosł. wierzę; wyznanie wiary; Skład Apostolski.
Crème f. (krem) śmietana, rodzaj zimnej leguminy; śmietanka, wybór, kwiat towarzystwa, kolor śmietankowy.
Crescendo w. (kreszendo) w muz. wzmacniając, coraz silniej.
Crevettes f. (krewet) krewetki, małe raczki morskie; przen. (we Francji) nazwa zblazowanej młodzieży, zdechlaczki.
Cricket a. (krikit) krokiet, gra ogrodowa angielska w kule drewniane.
Crimen ł. zbrodnia, występek.
Crimen laesae majestatis ł. zbrodnia stanu, obraza majestatu, monarchy.
Criterium ł. ob. Kryterjum.
Crownglas a. ob. Kronglas.
Cui bono ł. poco? dlaczego? w jakim celu?
Cum beneficio inventarii ł. z dobrodziejstwem inwentarza.
Cum eximia laude ł. z najwyższą pochwałą, z odznaczeniem.
Cum grano salis ł. (dosł. z odrobiną soli) z rozwagą, z niedowierzaniem.
Curantes jura juvant ł. dbałych wspierają prawa.
Curiosum ł. rzecz ciekawa, rzadka, dziwna, osobliwość.
Currente calamo ł. pisać latającem piórem, t. j. szybko i bez namysłu, biegle.
Currentis ł. bieżący p. a. c.
Curriculum vitae ł. (kurikulum wite) bieg życia, opis życia, krótki życiorys.
Curtum visum ł. (kurtum wizum) krótki wzrok.
Cybant n. klamra żelazna do ściągania i wzmocnienia obręczy na kole u wozu.
Cybernetyka g. nauka rządzenia krajem.
Cyborjum ł. miejsce na ołtarzu, gdzie przechowywa się kielich z Hostją św.
Cycero ł. gatunek czcionek drukarskich średniej wielkości np. cicero.
Cydr f. wino z owoców, głównie z jabłek, jabłecznik.
Cyfra f. znak piśmienny dla oznaczenia liczby.
Cyfrować f. znaczyć cyframi, numerować; podcyfrować: podpisać początkowe litery swego nazwiska.
Cykada ł. piewik (owad).
Cykl g. okrąg; okres lat po upływie których powtarzają się pewne zjawiska; szereg utworów z jednym [65]nemplanem; oznaczona liczba przedstawień.
Cyklinga, cyklina n. stal z ostremi krawędziami do gładzenia drzewa.
Cyklista g. zwolennik sportu kołowego, jeżdżący na welocypedzie, kolarz.
Cyklodrom g. miejsce ogrodzone do jeżdżenia lub do wyścigów na bicyklach.
Cyklojda g. linja krzywa którą opisuje punkt płaszczyzny koła, toczącego się po linji prostej.
Cyklon g. gwałtowna burza wirowa na morzu w okolicach zwrotnikowych, trąba powietrzna.
Cyklop g. olbrzym bajeczny z jednem okiem na czole.
Cyklopowe mury g. resztki starożytnych budowli, złożonych z wielkich niespajanych niczem głazów.
Cyklorama g. rodzaj panoramy, w której widoki przesuwają się przed oczami widza, patrzącego przez szkła powiększające.
Cylinder g. walec; przedmiot, mający kształt walca; zegarek kieszonkowy płaski; rodzaj kapelusza męskiego.
Cymborjum ob. Cyborjum.
Cynegietyka g. myśliwstwo.
Cynematyka ob. Kinematyka.
Cynetyka ob. Kinetyka.
Cynfolja ł. bardzo cienkie blaszki z cyny.
Cyngiel n. haczyk pod zamkiem u strzelby, za którego poruszeniem kurek spada.
Cynik g. bezczelny, bezwstydny.
Cynizm g. bezczelność, bezwstyd.
Cynkografja g. odbicie rysunku na papier wprost z płyty cynkowej.
Cynkotyp g. rysunek przeniesiony mechanicznie na płytę cynkową i na niej utrwalony za pomocą trawienia kwasami; odbicie tegoż rysunku na papierze, trawionka.
Cynober ł. minerał, związek siarki z rtęcią; otrzymywany sztucznie w fabrykach służy jako piękna czerwona farba.
Cypaje ob. Sipoje.
Cypel n. koniec szpiczasty; szczyt skały; klin lądu, wchodzący w morze.
Cyrk ł. zabudowanie koliste z areną w środku dla przedstawiania widowisk, zwykle sztuk konnych.
Cyrkiel n. kołownica, narzędzie złożone z dwóch nóżek, w górnej części połączonych z sobą, służące do mierzenia i kreślenia linji kołowych.
[66]Cyrkulacja f. obieg, krążenie, ruch.
Cyrkularz ł. okólnik, pismo uwiadamiające ogół.
Cyrkuł ł. obwód; część miasta; biuro policyjne.
Cyrkumferencja ł. okrąg.
Cyrkumstancja ł. okoliczność, położenie rzeczy, szczegóły mające związek ze sprawą.
Cyrograf g. własnoręczny zapis, skrypt, zobowiązanie piśmienne własnoręczne.
Cysterna ł. zbiornik wody deszczowej, obmurowany i kamieniem wyłożony, najczęściej podziemny i sklepiony.
Cytacja ł. wezwanie do jawienia się przed pewną władzę.
Cytadela f. rodzaj warowni strzegącej miasto.
Cytata, Cytacja ł. przytoczenie cudzych słów, zdań, danego ustępu z dzieła pewnego autora.
Cytra g. mały instrument muzyczny z metalowemi strunami.
Cywilizacja ł. ukształcenie, ogłada obyczajów; rozwój i stan oświaty; umoralnienie; dobrobyt.
Cywilna lista, roczna kwota przyznawana przez sejm na utrzymanie monarchy i jego rodziny w państwach konstytucyjnych.
Cywilna odwaga, odwaga wypowiadania prawdy, bez oglądania się na opinję publiczną.
Cywilna śmierć, pozbawienie korzystania z wszelkich praw obywatelskich.
Cywilne prawo: regulujące wzajemne stosunki osobiste, rodzinne i majątkowe pomiędzy jednostkami.
Cywilny ł. obywatelski, niewojskowy; urzędnik stanu cywilnego: urzędnik, sporządzający akta urodzenia, małżeństwa i śmierci.
Cywilny ślub, zawarcie małżeństwa przed właściwym urzędnikiem świeckim, niezależnie od ślubu w kościele.
Cyzelowanie f. wykonywanie rylcem rysunków i ozdób na przedmiotach metalowych.
Czajka tur. mała wojenna łódź kozacka.
Czakan cz. instrument muzyczny w rodzaju fletu.
Czako węg. kaszkiet wojskowy.
Czambuł tat. napad, najazd gwałtowny, doraźny; w czambuł: tłumnie, hurmem, gromadnie, razem.
Czardasz węg. węgierski taniec narodowy.
[67]Czek a. przekaz do banku na odebranie pieniędzy, płatny natychmiast.
Czekan tur. dawna broń podobna do młotka na długiej rękojeści.
Cze-su-cza chiń. rodzaj tkaniny z surowego jedwabiu.
Czumak tat. chłop ukraiński, zajmujący się przewozem pszenicy, ryb suszonych i soli na wozach, zwanych mażami.
• PDF 
• MOBI 
Błąd autora; odwołanie do hasła, które w tym słowniku nie istnieje. Zobacz to hasło w M. Arcta Słowniku ilustrowanym języka polskiego.
