Rajski ptak (Bandrowski)/II
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Rajski ptak |
| Wydawca | Księgarnia św. Wojciecha |
| Data wyd. | 1934 |
| Druk | Drukarnia św. Wojciecha |
| Miejsce wyd. | Poznań |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
Głucho zatrzaśnięto drzwi od podwórza. Słychać było, jak ktoś tupie w sionce nogami, aby otrząsnąć z nich śnieg. Szczęknęła klamka. Weszła Kryńka, trzasnęła za sobą drzwiami, aż szyby w oknach zadzwoniły. Kryńka jest stale zła i podrażniona.
Wszedłszy, stanęła i rozejrzała się po kuchni, rozświetlonej tylko błyskami ognia, huczącego w żelaznym piecyku. Zauważyła masywny, gęsty cień przy drzwiach.
— Tato tu siedzi? — zapytała ostrym, urzędowym tonem — Gdzie Stasia?
Dziecko stało wpobliżu stołu pod oknem, z łokciami na krzesełku, plecami zwrócone do dziadka, milczące.
— Nie możesz się odezwać, kiedy cię szukam? — burknęła matka.
Zachrzęściły zapałki, błysnął płomyczek, brzęknęło szkiełko kuchennej lampki.
— W lokalu ciemno?
Stary zamruczał coś niewyraźnie basem, dźwignął się i wyszedł do lokalu.
W obszernej, prawie pustej sali było zimno. W dużych oknach równoległych dwu ścian tliło się jeszcze błękitnawe światło dogasającego dnia.Chłodne, obojętne milczenie wisiało nad ustawionemi wzdłuż ścian stolikami, przy których rzadko kto już siadywał. Ludzie nie mieli pieniędzy, nie bawili się, żałowali sobie kieliszka wódki, piwa nie pili wcale. Interes nie szedł, a podatki trzeba było płacić wysokie. Pan Brat miał sporo pieniędzy u ludzi — nie oddawali. W rezultacie zamiast utrzymywać się z gościńca, stary musiał dokładać wszelkich sił i starań, aby utrzymać gościniec. Na szczęście miał dwie krowy i ziemniaki ze swych paru morgów, więc mógł żyć, a na majątku, na pieniądzach już mu nie zależało — byle miał spokój. I tu znowu: przez całe życie pracował, aby zrobić ten majątek, aby coś mieć, a gdy przyszła na starość bieda, ani go to ziębi ani grzeje. Więc pocóż było przez całe życie? —
— Albo to człowiek wie, co robi? — pomyślał pan Brat.
Podszedł do okna i wyjrzał na ulicę.
Ani żywej duszy.
Szare niebo, szary dom po drugiej stronie ulicy, szara droga i powietrze szare.
Oberżysta lubił tę twardą, równą szosę z słupami telegraficznemi, rzewnie i tęsknie śpiewającemi. Chętnie wystawał swego czasu przed domem i spozierał to w tę, to znów w drugą stronę, jakgdyby wyglądając jakiegoś nadzwyczajnego gościa, tajemniczego i nieznanego, a przecie spodziewanego i oczekiwanego. Zdawało mu się, że może ktoś czy coś kiedyś przecie przyjdzie do niego tą drogą, zdaleka, z nieznanych stron, ze świata. Nie traktował tych marzeń swoich poważnie, może nawet nie zdawał sobie z nich sprawy. Gdyby jednak stanęła nagle przed jego domem ta jakaś zjawa w złocie, srebrze i tęczowych blaskach — nie zdziwiłby się. Powinna, powinna była przyjść z nieskończoności zielonej alei... Nie przyszło nigdy nic... Teraz — cóż? Conajwyżej — w sukni szarej, nędznej, dziurawej, przybieży — nowa troska, wychudła, ziemista na twarzy, nieustępliwa... postępująca choroba... śmierć z srebrem agonji na twarzy... A niech! Niechby wreszcie przyszła!
— Pój-dzie-my spać! — powtarza pan Brat.
Krynia weszła z kuchenną lampką, wstawiła ją w wyzłacany, żelazny kosz świetnie dawniej świecącej, wielkiej lampy, uregulowała płomień i wyszła.
W sieni zastukały drewniaki.
Drzwi uchyliły się, do lokalu wśliznął się mały chłopaczek z maleńką dziewczynką.
— Pięć aromatyków! — pisnął chłopak, stukając o pusty bufet malutką, srebrną monetką.
Pan Brat z dostojeństwem wszedł za bufet, podał chłopcu papierosy, wziął pieniążek, wydał resztę.
— Dobranoc.
— Dobranoc.
Oglądając się, jakby im co złego groziło, i kłapiąc drewniakami, dzieci wyszły. Kilkakrotnie zaszczękała rozluźniona klamka drzwi, których maleństwa nie mogły zamknąć, wreszcie drewniaki wyższym tonem zastukały na kamiennych schodach i przeszły w szybki rytm na ulicy.
Pan Brat stał za bufetem, pokaszliwał w zimnej sali i patrzył, jak w czarnem oknie biegają złote błyski światła lampki. Na oknie stały ustawione w piramidę na drabince puste butelki z wina i z wódek — reklamowa wystawa! A raczej — wierny obraz stanu interesów. Półki regałów też są zastawione kilkudziesięciu butelkami, lecz ile wśród nich jest pełnych? Trzy, cztery. A w szufladach, gdzie dawniej były korzenie, kawa, herbata, cykorja — dziś niema nic, nic! A przecież jeszcze przed kilku laty bywało tu tak pełno, że goście stali koło siebie stłoczeni jak w kościele.
Cicho.
Do kuchni ktoś wszedł.
Słychać piskliwy głos.
To Bronisia, dziewczyna. Kryńka robi jej jakieś uwagi — gwałtownie, szorstko. Bronisia odcina się. Ileż złości w tych głosach!
Złote błyski biegają po oknie, jakby czarnym jedwabiem obciągniętem. Przecież tych błysków niema — nie chwycić ich, nie grzeją, a jednak są — złote w ciemnościach.
Czy myśli ludzkie, sny, marzenia, pragnienia, postanowienia... też... nie inaczej może... Marność! O czem tu myśleć?!
Zza drzwi alkierzyka doleciało głośne, kryminalne ziewnięcie.
— Pan literat! — uśmiechnął się stary.
Ciekawił go ten młody człowiek. Zjawił się w Różewie niespodziewanie pewnego mroźnego przedpołudnia, ulokował się w alkierzyku, zapłacił za miesiąc zgóry i rozgościł się. Młody, elegancki mężczyzna, zdawałoby się, dojrzały, bo sam mówił, że ma 28 lat, ale w rzeczywistości — dziecinny, możnaby powiedzieć — młodzik, niepraktyczny, niezaradny... Coś go bolało. Spoczątku trochę pił, to jest, próbował pić, ale widać było, że do wódki się zmusza. Potem uspokoił się, umiarkował, jakiś czas czytał — książek przywiózł pełną walizkę, tylko że same cudzoziemskie — wreszcie zabrał się do pisania. Nie przeszkadzał nikomu, wymagania miał skromne, kłopotu z nim nie było, ale — czego on tu właściwie chciał, czego szukał? Taki młody pan ze świata powinienby mieszkać w mieście, wśród swoich ludzi, wśród inteligencji, nie na wsi. Pisze wiersze. Widziała Kryńka, która go obsługuje i z którą się zaprzyjaźnił. Dał jej jabłuszka dla małej Stasi, pożyczył parę książek, daje do czytania dzienniki...
— Dobry chłopak, ale dziwak! — myśli stary szynkarz, który zna ludzi.
Nieszczęśliwa miłość! Nie trzeba go było wypytywać, opowiedział sam. Pan Brat jednem uchem słuchał, drugiem wypuszczał, że ten młody człowiek uciekł od jakiejś kobiety, przed jakąś kobietą... z miłości czy jak... trudno zrozumieć... takie tam jakieś głupstwo... Jak to młody!... A teraz siedzi jakgdyby na wygnaniu, rozpacza, to znów się odgraża, nie można zrozumieć, on sam pewnie nie wie, czego chce, wiersze pisze...
Wiersze pisze... Stary Brat... nie, nie pisze ani wierszy, ani nic... Ale zawsze czytał dużo i dziś czyta, gdy ma co. Tylko że dziś trudniej o książki... I już ludzie nie piszą takich książek, jak dawniej... Gdyby jednak pan Brat umiał pisać, oo, to onby napisał książkę! Wszyscyby ją czytali! Gdyby tylko umiał pisać. I to jest bardzo dziwne, że żaden z tych, którzy umieją pisać, ani jeden literat ani poeta nigdy nie napisał i nie napisze o tem, czego pełne jest serce prawdziwego, prostego człowieka. A znowu prosty człowiek nie potrafi napisać. Jakgdyby miał duszę na siedm pieczęci zamkniętą...
Zaczłapały kopyta końskie na szosie, przesunęło się za oknami słabe światło.
— Omnibus! — pomyślał oberżysta.
W sionce ktoś przytupywał nogami.
— Pan Piekarski! — domyślił się pan Brat i zawołał: — Krynia! Masz gorącą kawę? Kawy trochę zagrzej! Pan Piekarski idzie!
Do lokalu wszedł pan Piekarski.
