Wikiźródła

Dziady część III/Scena VI

< Dziady część III
<<< Dane tekstu >>>
Autor Adam Mickiewicz
Tytuł Dziady część III
Redaktor Józef Kallenbach
Wydawca Krakowska Spółka Wydawnicza
Data wyd. 1920
Druk W. L. Anczyc i Spółka
Miejsce wyd. Kraków
Źródło Skany na Commons
Inne Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Cały tekst
Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Indeks stron
›››
SCENA VI[1]
Pokój sypialny wspaniały. — Senator obraca się na łożu i wzdycha — dwóch djabłów nad głową
djabeł i

 Spił się, a nie chce spać;[2]
 Muszę tak długo stać.
 Łajdaku, cicho leż!
 Czy go tam kole jeż?

djabeł ii

       5  Syp mu na oczy mak.

djabeł i

 Zasnął, wpadnę jak źwierz.

djabeł ii

 Jako na wróbla ptak.[3]

obadwaj

 Duszę do piekła wlec,
 Wężami smagać, piec.

belzebub[4]

       10  Wara![5]

dwaj djabły

 Coś ty za kmotr?

belzebub

 Belzebub.

dwaj djabły

 No, i coż?

belzebub

 Zwierzyny mi nie płosz.

djabeł i

 Ale gdy zaśnie łotr,
 Do mnie należy sen?

belzebub

       15  Jak ujrzy noc i żar,[6]
 Srogość i mnogość kar:
 Zlęknie się naszych scen,
 Przypomni jutro sen,
 Może poprawić się:
       20  Jeszcze daleko zgon.[7]

djabeł ii, wyciągając szpony

 Pozwól zabawić się!
 Co ty o niego drżysz?
 Gdy poprawi się on,
 Ja każę święcić się,
       25  I wezmę w ręce krzyż.

belzebub

 Jak zbyt nastraszysz raz,
 Gotów przypomnieć sen,
 Gotów oszukać nas,
 Wypuścisz ptaka z rąk.[8]

djabeł i, pokazując sennego[9]

       30  Ależ braciszek ten,[10]
 Ten mój najmilszy syn,
 Będzież on spał bez mąk?
 Nie chcesz? — ja męczę sam.[11]

belzebub

 Łotrze, a znasz mój czyn?
       35  Od Cara zwierzchność mam!

djabeł i[12]

 Pardon — cóż każesz Waść?

belzebub

 Możesz na duszę wpaść,
 Możesz ją w pychę wzdąć,
 A potém w hańbę pchnąć;
       40  Możesz w pogardzie wlec,
 I szyderstwami siec:
 Ale o piekle cyt!
 My lećmy — fit, fit, fit.[13]

Odlatuje
djabeł i[14]

 Więc ja za duszę cap:
       45  A ha, łajdaku, drżysz![15]

djabeł ii[16]

 Tylko ją bierz do łap,[17]
 Lekko, jak kotek mysz.[18]

WIDZENIE SENATORA[19]
senator przez sen

Pismo! — to do mnie — reskrypt Jego Carskiej Mości![20]
Własnoręczny — ha! ha! ha! — rubli sto tysięcy.
       50 Order! — Gdzie lokaj? Przypnij tu! Tytuł książęcy![21]
A! a! — Wielki marszałku! a! — pękną z zazdrości![22]

Przewraca się[23]

Do Cesarza! — Przedpokój: oni wszyscy stoją;
Nienawidzą mnie wszyscy, kłaniają się, boją.
Marszałek Grand-Controleur — ledwie poznasz, w masce.
       55  Ach, jakie lube szemrania,
 Dokoła lube szemrania:
»Senator w łasce, w łasce, w łasce, w łasce«.
Ach, niech umrę, niech umrę śród tego szemrania,
Jak śród nałożnic moich łoskotania!
       60  Każdy się kłania,
 Jestem duszą zebrania.
Patrzą na mnie, zazdroszczą; nos w górę zadziéram.[24]
O rozkoszy! Umiéram, z rozkoszy umiéram!

Przewraca się

Cesarz! Jego Imperatorska Mość! A! Cesarz wchodzi,
       65 A! — Co? — Nie patrzy! Zmarszczył brwi, spojrzał ukosem?[25]
Ach, Najjaśniejszy Panie! Ach! — Nie mogę głosem,
Głos mi zamarł — Ach! dreszcz, pot — ach! dreszcz ziębi, chłodzi —[26]
Ach, Marszałek — co? do mnie odwraca się tyłem,[27]
Tyłem! A! senatory, dworskie urzędniki!
       70 Ach, umiéram, umarłem, pochowany, zgniłem,
I toczą mię robaki, szyderstwa, żarciki.
Uciekają odemnie — Ha! jak pusto, głucho,
Szambelan szelma, szelma! patrz, wyszczérza zęby,[28]
Dbrum! ten uśmiech jak pająk wleciał mi do gęby.[29]

Spluwa

       75 Jaki dźwięk! — To kalambur — O brzydka mucho![30]

Opędza koło nosa

 Lata mi koło nosa,
 Jak osa.
 I epigramy, żarciki, przytyki,
Te szmery — Ach, to świérszcze wlazły mi w ucho;
       80  Moje ucho, moje ucho!

Wytrząsa palcem ucho

Jaki szmer! Kamerjunkry świszczą jak puszczyki,[31]
Damy ogonem skrzeczą jak grzechotniki;
Jaki okropny szmer! śmiechy! wrzaski;[32]
Senator wypadł z łaski, z łaski, z łaski, z łaski!

Pada z łóżka na ziemię
djabły zstępują widomie[33]

       85 Teraz duszę ze zmysłów wydrzem, jak z okucia[34]
Psa złego. Lecz niecałkiem, nałożym kaganiec:[35]
Na wpół zostawim w ciele, by nie tracił czucia;[36]
Drugą połowę wleczmy aż na świata kraniec,
Gdzie się doczesność kończy, a wieczność zaczyna,[37]
       90 Gdzie z sumnieniem graniczy piekielna kraina;[38]
I złe psisko uwiążem tam, na pograniczu:[39]
Tam pracuj, ręko moja, tam świstaj, mój biczu.
Nim trzeci kur zapieje, musim z téj męczarni
Wrócić zmordowanego, skalanego ducha;
       95 Znowu przykuć do zmysłów, jako do łańcucha,[40]
I znowu w ciele zamknąć, jako w brudnéj psiarni.[41]






  1. ↑ Scena VI. Od tej sceny zaczyna się dochowana kopja Domeyki (= D). Zamiast nagłówka, jak w tekście, czytamy w R1: »Senatora Sen. Dwaj Diabieł«, w D: »Scena VI. Sen Pana Senatora«.
  2. ↑ w. 1 Spił się a ] Kręci się R1.
  3. ↑ w. 7 jako na wróbla ptak. W gwarze polskiej na Litwie ptak oznacza jastrzębia.
  4. ↑ Po w. 9 Belzebub ] Trzeci R1;
  5. ↑ w. 10: Dwaj Djabły ] pierwszy R1.
  6. ↑ w. 15—17 w R1: Na widok przyszłych kar
     Jak ujrzy cień i żar
  7. ↑ Po w. 20 Djabeł II wyciągając szpony ] pierwszy R1.
  8. ↑ w. 29 w R1: I wyrwać się nam z rąk.
  9. ↑ Po w. 29 Djabeł I (pokazując sennego). ] Pierwszy R1.
  10. ↑ w. 30 Ależ ] Szkoda R1.
  11. ↑ w. 33 w R1: Co robić, wiem ja sam.
  12. ↑ Po w. 35 Djabeł I ] D. pierwszy przepraszając D.
  13. ↑ ww. 37—43 w R1 bardzo poprawiane, przemazywane i kreślone.
  14. ↑ Po w. 43 słów Diabeł I, niema w R1.
  15. ↑ w. 44—45 w R1: Weźmy duszę do łap
     lekko jak kotek mysz.
  16. ↑ Po w. 45 Djabeł II ] Pierwszy R1.
  17. ↑ w. 46—47 w. R1: Więc ja swoje...
     Ha... jak ty drzysz
     My lećmy fit fit fit
     — Odlatują. —
  18. ↑ Po w. 47 nagłówka: Widzenie Senatora niema w R1. — Senator, przez sen ] Senator marzy R1, Senator D.
  19. ↑ Widzenie Senatora. O tej znakomitej charakterystyce serwilizmu czynowniczego napisała George Sand: »La plaisanterie de Mickiewicz est pleine de fiel et de verve. Il a fait aux courtisans des plaies plus profondes avec son vers incisif et mordant, qu ils n’en ont fait à leur victimes avec les knouts!«. — (Zob. rozpr. »Essai sur le drame fantastique: Goethe-Byron-Mickiewicz«, wydrukowaną najpierw w »Revue des deux mondes«, 1838 r., przedrukowaną w »Impressions littéraires« (Paris, Hetzel. b. r. str. 76).
  20. ↑ w. 48 Pismo! to ] Reskrypt R1.
  21. ↑ w. 50 Gdzie lokaj? Przypnij tu! ] Gdzie mam przyczepić, ha R1.
  22. ↑ w. 51 A! a! ] A mój R1.
  23. ↑ Po w. 51 słów przewraca się niema w R1.
  24. ↑ w. 62 zazdroszczą ] śmieją się w R1.
  25. ↑ w. 65 w R1: Ha! co to? spojrzał.
  26. ↑ w. 67 w R1: głosu niemam.
  27. ↑ w. 68 w R1: pódź do mnie, odwraca się tyłem.
  28. ↑ w. 73 w R1: Patrz, patrz, szyderczo wyszczerzają zęby.
  29. ↑ w. 74 zam. wleciał w R1: wlazł.
  30. ↑ ww. 75—80 niema w R1.
  31. ↑ w. 81 w R1: jakie to gadzin syki.
     Brak jednej zgłoski w tym wierszu.
  32. ↑ w. 83 Brak tu trzech zgłosek.
  33. ↑ Po w. 84 Djabły zstępują widomie ] w R1: w zachwyceniu szatan.
  34. ↑ w. 85 w R1: Ha, ha, wydrę mu duszę z ciała.
  35. ↑ w. 86 w R1: nałożę.
  36. ↑ w. 87 w R1: zostawiam.
  37. ↑ w. 89 w R1: świat ziemski.
  38. ↑ w. 90 w R1: wiecznych mąk.
     Myśl tego wiersza nie jest całkiem jasna.
  39. ↑ w. 91 w R1: lecz nie puszczę, uwiążę.
  40. ↑ w. 95 zmysłów ] w R1: ciała.
  41. ↑ w. 96 w R1: (I pośród towarzyszów zostawić jak w psiarni)
     Znowu do towarzystwa wrócić jak do psiarni.





Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Adam Mickiewicz.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Dziady_część_III/Scena_VI&oldid=3655019”